…SARATONGA QARSHI VOSITA

Ho‘l mevalarning har birida organizmimiz uchun foydali vitaminlar bisyor. Qaysi birini kim ko‘proq iste’mol qilishini esa bilib olsak, foydadan xoli bo‘lmaydi. 

Klemson universiteti olimlari hayvonlar ustida tajriba o‘tkazishib, malina saraton hujayralarini o‘ldirishini isbotlashdi. Ma’lum bir vaqtgacha ushbu mevani iste’mol qilgan hayvonlar ichaklaridagi shishlarning 90 foizi so‘rilib ketgan.

 Antioksidant xususiyatga ega bo‘lgan malina tarkibidagi komponentlar 90 foiz saraton hujayralarini o‘ldirar ekan. Demak, mazkur mevaning foydali xususiyati ko‘p.

Dastlab olimlar malinaning ma’lum bir navigina (masalan qora malina) kasallikni davolashga yordam beradi, degan fikrda edilar. Aslida bunday emas ekan. Tadqiqotchilar uning har qanday navi ham kasalga qarshi yaxshi vosita ekanini qayd etishmoqda.  Malina tarkibida vitaminlar, shuningdek, erkaklar uchun foydali komponentlar borligi ma’lum bo‘ldi.

 

XOTIRA VA AQLIY QOBILIYAT UCHUN…

Bugun xotirasidan ko‘ngli to‘q inson uncha ko‘p bo‘lmasa kerak. Sababi, texnika asrining sharofati hammamizga ma’lum. Xo‘sh, xotira, ilm egallash va jismoniy faollikni ta’minlovchi umumiylik nimada? Buni olimlar o‘tkazgan quyidagi tadqiqot orqali bilib olamiz.

Yurak va muskullar uchun jismoniy mashqlar, quvvat zarur bo‘lsa, xotirani kuchaytirishda neyronlar yordamga keladi.

Miya va mushaklarni quvvat bilan ta’minlaydigan oqsil – gamma-retseptor bo‘lib, bu estrogen (ERR-y) bilan bog‘liq. Olimlar ERR-y yurak va tana uchun muhim ekani va aqliy qobiliyatga jiddiy ta’sir ko‘rsatishini qayd etishmoqda.

ERR-y ning muhimligi sichqonlar ustida o‘tkazilgan tajribada yaqqol namoyon bo‘ldi. ERR-y dan mahrum qilingan kemiruvchilar oqsil – gamma-retseptor mavjud sichqonlarga  nisbatan suv labirintida suzishni juda sekin o‘rganishdi. Shunga ko‘ra, olimlar insonlarning xotirasi, ilmni o‘zlashtirishi hamda jismoniy faolligi ushbu oqsil miqdori bilan bog‘liq, degan xulosaga kelishdi.

 

ONALAR ISHTIROKIDA XAVF-XATARGA YO‘L QO‘YILMAYDI

O‘g‘il bola borki, avtomobilga ishqiboz. Ular avtomobilni qachon erkin va xavfsiz boshqarishlari mumkin?

Aynan shu masalada o‘smirlar o‘rtasida tadqiqot o‘tkazildi. Unda 14 yoshlilar va ularning onalari qatnashdi. O‘smirlar avtostimulyator ruliga o‘tqazildi. Qatnashchilar trassada harakatlanayotganda tadqiqotchilar ularning miya faolligini kuzatib bordilar. Dastlab ko‘ngillilar topshiriqni yolg‘iz bajarishdi, keyingi gal esa yonlariga onalari o‘tirdi. Tadqiqot natijasi shuni ko‘rsatdiki, qatnashchilar rulda yolg‘iz bo‘lganda xavf-xatarga duch kelish holati 55 foiz bo‘lgan bo‘lsa, onalari yonma-yon o‘tirganda bu ko‘rsatkich 45 foizni tashkil etdi. Onalari ishtirokida o‘smirlar yo‘l harakati qoidalariga amal qilishni unutmadilar: qizil chiroqda to‘xtab, sariq chiroqda tayyorlanishdi.

Ilgari ham shunga o‘xshash tadqiqot o‘tkazilgandi. Unda qatnashchi-haydovchining yoniga tengdoshi o‘tirganda o‘zini qanday tutishi kuzatilgandi. Natija esa bu galgidek ijobiy emas, aksincha bo‘lgan. Ya’ni o‘smir rulni biroz hadik bilan boshqargan. Demak, faqat onalar farzandini hamisha to‘g‘ri yo‘lga boshlarkan…       

 

 “TULKILAR UCHUN QISHLOQ”

Vladivostokdagi Rus orolida Boltiqbo‘yi ko‘ngillilari tulkilar uchun qishloq tashkil etishga kirishdi. Tabiatning ushbu noyob jonivorini saqlab qolish uchun “Tulkilar uchun qishloq” loyihasi ham ishlab chiqilgan. Mazkur “qishloq”da odamlar jonivorlar uchun yeguliklar qoldirib ketishi mumkin.

Keyingi yillarda tulkilar odamlar yo‘liga chiqib, yegulik “so‘raydigan” bo‘lishdi. Shunday kunlarning birida (o‘tgan yilning oxirlarida) jonivorni mashina urib ketgan. Jarohatlangan tulki mahalliy hayvonot bog‘iga keltirildi. Mutaxassislar uni davolab, yana yovvoyi tabiat bag‘riga qo‘yib yuborishdi. Ammo ularning ta’kidlashicha, jonivor organizmidagi jarohat quturishga aylanib ketishi mumkin.   

Demak, jonivorlardan ozgina yegulikni ayamaslik lozim. Shu maqsadda 25 aprel kuni aktsiya o‘tkazildi. Unda sport musobaqalari, tulkilar uchun oxur (ovqatlanadigan maxsus idish) tayyorlash yuzasidan mahorat darslari, harakatli o‘yinlar, plastilindan turli buyumlar yasash bo‘yicha tanlovlar bo‘lib o‘tdi.

Bundan buyon “Tulkilar uchun qishloq”da jonivorlar xavfsiz va qorni to‘q bo‘lishi mumkin.

Yangiliklarni do'stlaringizga ulashing

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan

nine + six =