Она тилига меҳр

21 октябрь — Ўзбек тили байрами куни

Она билан тил бир-биридан ажралмас эгизак тушунча. Гўдак қалбига, вужудига ўз тилининг жо этилиши она алласидан бошланади. Бола тинглайдиган илк қўшиқ ҳам, унинг қулоғига чалиниб, вужудига сингиб кетадиган илк калом ҳам она алласидир. Она тилим дея ғурур билан гапиришимиз бежизга эмас.

Аввало, она тилимизга давлат тили мақомининг берилиши — бу халқимизнинг катта ютуғи, тақдирнинг гўзал инъомидир. Ўтган ўттиз олти йил мобайнида, айниқса, мустақиллик йилларида она тилимизнинг гуллаб-яшнаши, янада равнақ топиши йўлида тинимсиз ҳаракатлар қилинди, қўлланма ва дарсликлар, изоҳли луғатлар янада бойитилди. Ўзбек тилини ўрганишга бўлган ҳавас ва иштиёқнинг нафақат юртимизда, балки хорижда ҳам ортиб бораётганлиги, айрим мамлакатларда ўзбек тилининг дарс режасига киритилиб ўқитилаётганлиги қувонарли ҳол.

Илдизлари теран, тарихи буюк бўлган халқимизнинг орзу-умидлари ушалиб, биз эндиликда жаҳон ҳамжамиятида ўзбек деган номнинг баралла жаранглаётганлигини, дунё сарҳадларига дадил ва мағрур кириб бораётганлигини юрак-юракдан ҳис этяпмиз. Ўзбекча сўз, ўзбек деган ном дунё минбарида жаранглаб турса, бундан фақат фахрланиш, ғурурланиш керак.

Давлатимиз раҳбарининг БМТ минбаридан туриб ўзбек тилида маъруза қилганлиги қалбларимизни фахр-ифтихорга тўлдирди. Янги-янги ташаббус ва таклифларнинг ўзбек тилида ифода этилгани жаҳон жамоатчилигининг диққат-эътиборини яна бир бор оширди.

Президентимизнинг она тилимиз равнақи йўлида куюнчаклик билан айтган қуйидаги сўзлари диққатга моликдир: “…Ҳар биримиз давлат тилига бўлган эътиборни мустақилликка бўлган эътибор деб, давлат тилига эҳтиром ва садоқатни она Ватанга эҳтиром ва садоқат деб билишимиз, шундай қарашни ҳаётимиз қоидасига айлантиришимиз лозим”. Демакки, ўзбек тилига бўлган муносабат бу юртга, она Ватанга бўлган муносабатдир!

Бугун дунё аҳли “дўстлик”, “меҳр”, “муҳаббат” сўзларини ёки кураш бобида “ҳалол”, “ёнбош”, “чала” деб ифода этиладиган ўзбекча талаффузларни таржимасиз ҳам тушуна олади. Бу бизга ғурур бағишлайди.

Шу ўринда айрим таклифларим ҳам бор. Тилимизга ҳурмат ва эътибор билан ёндашиш учун авваламбор она тилимиздаги сўзларни тўғри талаффуз қилишни билишимиз керак. Яна бир гап. Ўзбек тилининг изоҳли луғатларини ёки ўзбекчадан бошқа тилларга ўгирилган луғатларни кўпайтириш ва янада бойитиш мақсадга мувофиқдир. Интернет имкониятларидан кенг фойдаланган ҳолда дунёнинг энг кўп мулоқот қилинадиган тилларида ўзбек тилидаги сўзлар, мулоқотни тўғридан-тўғри хорижий тилларга, хорижий сўзларни, атамаларни ва мулоқотни ўзбекчага шу заҳоти ўгирадиган дастурларни йўлга қўйиш замон талаби бўлиб турибди.

Наргиза МИРЗАҚУЛОВА,

Бекобод шаҳар политехникумининг

она тили ва адабиёт фани ўқитувчиси.