Омад, умид ва ишонч!
Футбол бўйича терма жамоамиз мухлиси, таниқли адиб
Хуршид ДЎСТМУҲАММАД билан суҳбат
— Хуршид ака, мана, футболимиз мухлисларининг узоқ йиллик орзуси рўёбга чиқиб, Ўзбекистон миллий терма жамоаси жаҳон биринчилигига йўлланмани қўлга киритди. Суҳбатимизни ушбу тарихий муваффақият ҳаяжонларидан бошласак.
— Чинакам футбол мухлиси ва шинавандасининг ҳаяжони газета саҳифасига сиғмайди. Эсимизни танибмизки, шу орзу билан яшадик ва ниҳоят, мана шундай шодиёнанинг шоҳиди ва иштирокчиси бўлиб турганимиздан бошимиз осмонда! Биринчи навбатда, биз ушбу шодиёнани муносиб нишонламоғимиз керак. Футбол учрашувларини томоша қилиш, жараёнларни кузатиш, баҳолаш, таҳлил қилиш, хулоса чиқариш замонавий футбол ишқибозидан катта билим, тажриба, кўтаринки руҳ бўлишни тақозо этади. Табиий, майдонда кураш авж олиб турган бир пайтда… томошабинга ҳам осон эмас, вақти келса, томошабин футболчидан, мураббийдан кам тер тўкмайди.
— Футболни драмага қиёслашади…
— Бу қиёсда жон бор, лекин, менинг назаримда, “драма” сўзи футболнинг бутун жозибасини қамраб ололмайдигандек кўринади. Футболнинг энг қизиқарли спорт ўйини эканлигини эътироф этган ҳолда, мен футболни бошдан-оёқ фалсафа деб ҳисоблайман. Унинг ҳар қадамида, ҳар лаҳзасида (майдонда бўладими ё ундан ташқаридами, қатъи назар!) ҳаёт манзараларини, инъикосини кўраман (мисолларим шу қадар кўпки, тўпласам, алоҳида бир китобга жо бўлади). Акс ҳолда, ундан бу қадар завқ туймаган бўлур эдим.
Замонавий футбол ниҳоятда ривожланди. Бизнинг жамоа ана шу даражада ривожланаётган футболда дунёнинг манаман деган жамоалари панжасига панжа уради. Қандай гуруҳдан жой олишимиздан қатъи назар, жаҳон биринчилиги иштирокчисимиз!
Финал ўйинларини умумлаштирган ҳолда жаҳон халқлари симфониясига қиёслайдиган бўлсак, ўзбек миллий футболи ана шу симфониянинг ҳақли иштирокчиси сифатида майдонга тушади ва ўз имконияти ва маҳоратини намоён этишга ҳаракат қилади.
— Футболчиларимиз имкониятини чамалаш мумкинми?
— Сўнгги йилларда футболимиз мазмунан ўзгарди. Бу — ўйин сифатида кўзга ташланмоқда. Биласизми, замонавий футболда жамоа мураббийининг ўрни ниҳоятда катта. Дунёдаги энг номдор мураббийлар штабини махсус институт — илмий марказга қиёсласак ҳам янглишмаймиз. Бу институт илмий даргоҳдек ишлайди, изланади, жамоа тактика ва стратегиясини ишлаб чиқади. Якуний хулосани бош мураббий чиқаради ва барча “ички” меҳнат натижаси — фалсафаси майдонда кўринмоғи керак. Айтмоқчиманки, майдондаги футболчиларнинг босган қадами режиссураси ичкарида бошланади. Бундай ёндашув янги типдаги мураббийлар ва янги типдаги футболчилар авлоди етишмоғини тақозо этади.
— Миллий терма жамоамиз бош мураббийлигига жаҳон футболининг ёрқин намояндаларидан бири бўлган Фабио Каннаваро таклиф этилганига қандай қарайсиз? Унинг ёндашуви ва ўзбек футболидаги янгиланишлар уйғунлигига умид боғласа бўладими?
— Биринчидан, бу мавзу муҳокамасини чўзмаганимиз маъқул, чунки терма жамоага бош мураббий танланди, у Ватанимизга келди ва ўз вазифасини адо этишга киришди. Саволнинг иккинчи қисмига келсак, истаймизми-йўқми, Европа футболининг мавқеи ҳаммага маълум. Ўша дунёнинг таниқли вакилларидан бирининг келишидан кўп нарса умид қилса бўлади. Мантиқан олганда, ўзгача ёндашув, ўзгача муносабат, ўзгача ечим ва хулосалар миллий терма жамоамизга мутлақо янги “об-ҳаво” олиб кириши кутилади, албатта. Бироқ бир қанча омиллар борки, улар ушбу ниятларнинг амалга ошишида муаммолар туғдирмай қолмайди.
— Масалан?
— Масалан, жиддий ўзгаришлар қилиш учун вақт ниҳоятда зиқ. Иккинчидан, терма жамоага энг муносиб футболчиларни жамлаб олиш учун ҳам вақт керак. Учинчидан эса, ихтиёримиздаги мавжуд қисқа фурсатларда терма жамоамизнинг жаҳон миқёсидаги етук терма жамоалар билан учрашувлар ўтказиш имконияти кўп эмас. Бу борада Уругвай терма жамоаси билан ўтказилган учрашув айни муддао бўлди. Бироқ ўша ўртоқлик учрашувига Уругвай жамоаси иккинчи таркиб билан келди (расмий ўйинларда иккинчи таркиб деган тушунча деярли бўлмайди), агар Жанубий Американинг янада кучли ҳисобланган бошқа терма жамоалари, Европа давлатлари терма жамоалари, ҳатто африкалик ва осиёлик терма жамоалар ўртасидаги янгиланиш-уйғониш назарда тутилса, бизнинг футболчиларимиз қандай мураккабликларга рўпара келишини тасаввур қилиш қийин эмас.
— Турли хорижий давлатлар жамоаларида тўп тепаётган футболчиларимиз кўпайиб бораётгани бу борадаги бўшлиқларни тўлдирмайди деб ўйлайсизми?
— Хорижий мамлакатларда тўп тепаётган футболчиларимиз кўпайиб бораётганидан истаганча фахрланамиз, албатта. Хусусан, Абдуқодир Ҳусанов, Элдор Шомуродов, Аббосбек Файзуллаев каби жаҳон миқёсида маҳорат кўрсатаётган футболчиларимиз борлигидан нега фахрланмас эканмиз?! Аммо-лекин футбол — жамоавий ўйин. Майдонга чиққан 11 футболчи нечоғлиқ яхлит жамоага, яъни бир куч-бир қудрат тимсолига айлана олади? Гап шунда! Фавқулодда маҳоратли футболчилар йиғилган, лекин улар чинакам жамоага айланишга эришолмай, майдонда ҳеч қандай “ҳунар” кўрсатолмаган ҳолатлар оз эмас. Яна вақт зиқлиги, яна синов учрашувларининг озлиги ва ҳоказо муаммолар мавжудки, улардан кўз юмсак, тўғри бўлмайди.
— Мулоҳазаларингизда тушкунлик устунлик қилаётгандек…
— Йўқ, тушкунликка йўйманг, мен реал шароитимизни тилга олдим, холос. Масъулларимиз ва мутахассисларимиз бу ҳолатларни биз мухлислардан кўра кўпроқ ва жиддийроқ ҳис этишларига ва зарур чоралар кўришларига ишонаман, қолаверса, миллий руҳ, кайфият, шижоат туйғуси футболчиларимизга жуда катта куч-қувват, ишонч ва дадиллик ато этади, албатта.
— Мавриди келганда, миллий футбол шарҳловчилик мактаби, тажрибасига муносабатингиз билан ҳам ўртоқлашсангиз?
— Футбол шарҳловчилигига ихтисослашган бир гуруҳ тележурналистлар, ижтимоий тармоқ журналистлари бирмунча шаклланган. Лекин негадир босма нашрларда футбол ва бошқа спорт турлари мавзуидаги чиқишлар камайиб қолгандек туюлмоқда, назаримда. Дейлик, футбол бўйича жаҳон биринчилиги даврида “Hurriyat” газетамиз ушбу масала борасида алоҳида чора кўрса нур устига нур бўлур эди. Лоақал журналист, ёзувчи ва шоир мухлисларимизни келгуси йилда бўлиб ўтадиган жаҳон биринчилиги муносабати билан футбол шарҳловчилигига жалб этиш ҳам мумкин-ку!
Хуллас, биз учун ҳадемай ҳаяжонга тўла футбол йили бошланади. Уч давлатдаги футбол майдонларида жавлон уражак футболчиларимизга омадлар ёр бўлиб қолишини истаймиз, умид қиламиз, ишонамиз!
— Айтганингиз келсин!
Суҳбатни
Зарина ТУЙҒУНОВА
ёзиб олди.