Кўз тикаман қалбинг харитасига

Ўроз Ҳайдар

 

         ТИРИКЛИК СИЙРАТИ

Мен ернинг қўшиғин тингламай қўйдим,

Ўгайликни ўқир само куйи ҳам.

Қуёш табассумин хаёлга йўйдим,

Чумоли кўзидан кичикдир олам.

Мағрур юрагим-да қанотсиз қушдай,

Талпинмак шавқидан чекади озор.

Ҳаётда ўрним ҳам мангу бўм-бўшдай,

Бир сўник жимжитлик фош этар ошкор.

Тирикликдан туйдим дорнинг даҳшатин,

Ер ости шовқинин эшитганим он.

Тинглайман руҳларнинг унсиз суҳбатин,

На тушга йўйаман, на ўнгга, аён.

Оталар қуллигин шарафладик хўп,

Аччиқ қисмат майин хуморидан маст.

Ажабо, ўрмондан топмагандек чўп,

Хотирим пайпасалар қадимий бир сас.

Нима у? Чақилмай тўнган ё чақмоқ,

Тошқафас ичида фалаж Эркми ё.

Никоҳсиз дунёга айтилган талоқ

Ёки сароб янглиғ алдамчи рўё?!

Менми ё ўзини кутиб яшаган,

Манзили ноаён, савдойи жунун.

Ёлғизлик доғида қалбин ғашлаган,

Ўзидан ўзгани билган бегуноҳ.

 

                          ТОҒ

Тошлар сукутидан уқдим илтижо,

Банди бургут онтин пинҳон зорин ҳам.

Кўк куйин рашкию ҳамда бенаво

Гунг қотган қоялар истеҳзосин ҳам.

Совуқдан ғимирлаб мудроқ шуълалар,

Арчалар виқорин қуваркан сокин.

Эринчоқлик ила ўйнаб кўлкалар,

Олис шовқинларнинг сўтади чокин.

Хўмраяр булутлар кўз ёши тўниб,

Шаршаранинг совуқ ғулдирашидан.

Осмон елпинади борлиғи тиниб,

Учган қай бир тошнинг гулдирашидан.

Жилмаслик шартига кўникмоққа ё,

Қасам ичган каби сукутдадир у.

Туғилган куниёқ истамай асло,

Ёқиб юборгандай Эрк   яловини.

 

                ИСТИОРА

Хўб доносиз айёр мор каби,

Шўх тулкидай ҳазилкашсиз Сиз.

Ўлжангизни учқур сор каби

Минг фарсаҳдан нишон оласиз.

Панжасига тикан кирган шер

Ўкириги шивирингиздир.

Атрофингизда ялтоқланиб Ер

Кеча – кундуз айланади гир.

Хоҳласангиз, қарға товушидан

Бир зумдаёқ тўқийсиз қўшиқ.

Бечоранинг йиртиқ кавшидан

Бутун халққа ясайсиз қайиқ.

Хоҳласангиз, юлдуз терасиз,

Хартумига осилиб филнинг.

Одамзодга улги берасиз

Тушингиздан, қирқ ёрмай қилнинг.

Ахир, осмон, ер ҳам сизники,

Сизникидир демак тангри ҳам.

Яшаш деган тамға бизники,

Йўқ нарсани кўргаймиз баҳам.

 

* * *

Дунёни қизғаниб не топдик, эй дўст,

Билгач елга сочдик бор сиримизни.

Тўн кийишиб аввал, сўнг ўгириб юз,

Ит бўлиб қопдек гоҳ бир-биримизни.

Мен сенинг гўрингга кирмаслигим рост,

Ахир яшамадим шу ўй қасдида.

Тобутимиз бирдир, биламан, аммо

Гўр талашмасак бас ернинг остида.

 

                        ҚАТАҒОН

М. Шайхзодага

Юртда ҳукм сурсин эрк нашидаси,

Қатағон кезсами алвасти мисол,

Юздан кўтарилгай номус пардаси,

Эсмоқдан эснагай эриниб шамол.

Қатағоннинг қаҳҳор болтаси ҳамон,

Қай бир гўшаларда учгайдир озод.

Авра-астарини ўнглолмай замон,

Сувда қалққан хасдай ахтаргай нажот.

Онани отадан ўгиртиб юзин,

Фироқ кўммочида ёқур умрини.

Тунни паноҳ билиб, бекитиб кўзин,

Кундуздан сўрайди қуёш нурини.

“Хиёбон”¹ни кезиб дарз кетди кўнглим,

Ўксик, алам чатнар мисралар аро.

Чаёнларга тўлди сўл ҳамда ўнгим,

Куйишиб қорайди бахт деган дарё.

Қатағон чоғида эрксиз бандаси,

Ёвузни даҳо деб алқаши бор гап.

Шойига менгзайди эркнинг жандасин,

Зиндонни аташар меҳрга мактаб.

Кўкайингни кесар зулм зардаси,

Атиргулни ҳидлаб кўнглинг ирийди.

Нил тегмай йиртилар номус пардаси,

“Шабада бўғилиб бунда чирийди”.²

_ _ _ _ _ _ _ _ _

¹ “Хиёбон” – шоир китобининг номи

² Мақсуд Шайхзода мисраси

 

* * *

Кўзингда ўйнайди лўливаш туйғу,

Турланар пинҳона беор карашма.

Беқийиқ нозингга жоду-да уйғун,

Мен сенинг фолингдан қилмасман таъма.

Лутфу карам айлаб, сотиб оримни,

Ойга менгзаб сени сийламадим бот.

Елга учирмадим кўнгил зоримни,

Ўгайлик ҳукмини ўқима, Ҳаёт!

Тилёғмалик қоним совутар аён,

Керакмас рағбатинг гар бўлса таъма.

Сени алқамадим ёлғондан ҳеч он,

Манфурликдан нишон мақтанчоқлик ҳам.

 

* * *

Кўз тикаман қалбинг харитасига,

Ўқийман муҳаббат, меҳрнинг номин.

Чизиқ тортибсан эрк чегарасига,

Уқдим садоқатнинг олий мақомин.

Адашдим гумоннинг кўчаларида,

Умид бекатида турдим қўлим бўш.

Ёлғизликнинг ойсиз кечаларида,

Олис юлдузларга боқдим фаромуш.

Неки атама бор бариси мавжуд,

Бир сирданки воқиф бўлмадим, ё Раб.

Харитангда фақат битта ном унут,

Фақат менинг номим йўқ эрур ажаб!

 

* * *

Наҳот муҳаббатим олди танаффус,

Бўшлиқнинг куйида тиндими созим.

Ҳатто қувончимда ўртиган афсус,

Палағда тухумдек қалқир овозим.

Ҳаётим ўтмоқда худди тушсимон,

Ўғирлаб кетганми дейсиз кундузим.

Сенинг ишончингдан бўй чўзар гумон,

Қора тортаётир ишқдан юлдузим.

Чумоли қудрати жонга бўлса эш,

Дарвешлик хирқасин илардим бошга.

На таскин ўқийди ақрабою хеш,

Балким ўхшатишар овсар, авбошга.

Ўйлар алангаси ёқар, наҳожат

Ташналикдан ёнган кўнгилга уммон.

Муҳаббат кўшкини қилмоққа тоат,

Саждагоҳим йўқдир, боқурман гирён.

Зулфингга тушган оқ менинг оҳимдир,

Манглайдаги ажин фироқнинг нақши.

Кўзингда чарх урган суронлар жимдир,

Уни куйлай олмас юз мингта бахши.

Сафар кетар бўлсам майли, изн бер,

Ишқ дафтари бўм-бўш, ётибди ўнгиб.

Тўймаган севгининг кўз ёшига Ер,

Сенинг билан тугар сафарим сўнгги!

 

АЛЛЕГОРИЯ

Юлдузим қани деб қилади жанжал,

Ўйинчоғин отиб набирам қурғур.

Жавоб қайтармоқчи бўлсам-да дангал,

Аммо човут солди тилимга ғурур.

У бу гал дарёни дамбалаб деди:

– Юлдузимни топиб бермасангиз гар,

Сувга бўктираман, албатта, ерни,

Ҳатто қуёш унга ташлолмас лангар.

Набирам ҳиддатин англайман, дейман:

– Бўғзимга тиқилар тош мисоли жон.

Миллионлаб юлдузлар орасидан, ҳа,

Юлдузин тополмай бобонг ҳам сарсон.

 

                        СИНОАТ

Ғунча очилишин кўрганмисан ҳеч,

Тошнинг шивирига тутдингми қулоқ.

Йўллар-ку бекинар тушганида кеч,

Ойини йўқотса қораяр булоқ.

Қарангки, ҳар неда сир-синоат жам,

Нафосат нағмаси кўз очгай ҳаргиз.

Балчиқ-да қанчалар бадбўй бўлса ҳам,

Гулидан таралгай муаттар бир ис.

Гар одам қавмидан эрурмисан бас,

Жаҳлинг ғорат этма одатга кўра.

Ишққа зор чоғимда уйғонса ҳавас,

Зимдан тош отмагин сен ҳам, эй жўра.

Ҳар ким ўз кўрпасин ўзига тортар,

Очиқ қолмаслик-чун яланг оёғи.

Нетай юрагимда бир ҳадик ортар,

Менга ноаёндир довон адоғи.

 

* * *

Ўйлаб ҳеч ўйингга етмайсан, укам,

Ўй билан тўлганми дунёнинг ками.

Фалакка қўл чўзиб турган тоғлар ҳам,

Заминнинг тош қотган ўйи-ю ғами.

Не ишлар юз бермас кўзинг очиқ чоғ.

Кимдирки қорингни қўярку кураб.

Мабодо учганда белингдан белбоғ,

Луқмангни ютгайсан шайтондан сўраб.

Амал васвасаси чулғадими бас,

Отанг ҳам кўзингга кўринар биров.

Нигоҳинг ер чизиб боқолмассан рост,

Остонангда турган онангга бирров.

Бемаъни одатдан этагинг қоқгил,

Бемаъни сийловлар руҳинггадир ёв.

Ўлжа овламоқдан тийила олгин,

Жонингга жафодир ҳар қандайин ов.

Этагимдан тутган ошналар қани?

Совуқ еган қушдай боқаман мудраб.

Хилват йўлда бугун бир дарвеш каби,

Узилган этагим юрибман судраб.

 

Муаллиф ҳақида:

Ўроз Ҳайдар — 1957 йили Чироқчи туманидаги Наврўз қиш­лоғида туғилган. ТошДУ (ҳозирги ЎзМУ)нинг география факультетини тугатган (1980).

“Қуёш ўтови” (1984), “Куйловчи тошлар” (1990), “Мусиқор”, “Қизалоқ ва қизғалдоқ” (1993), “Ҳазилкаш қиш” (1997), “Аксиома” (2003), “Оқ соя” (2004), “Яйловдаги оқ ўтов” (2005), “Руҳафзо” (2006) каби шеърий тўпламлари нашр этилган.

Шунингдек, “Хатарли хилватгоҳ” (1996), “Ёвуз­лик сиртмоғи” (1998), “Эн” (2004), “Талваса” (2004) сингари насрий асарлари ҳам нашр этилган.