Сунъий интеллект керакми?
Бугунги кунда сунъий интеллект технологиялари ҳаётимизнинг деярли барча соҳаларига кириб келмоқда. У соғлиқни сақлашдан тортиб таълимгача, ишлаб чиқаришдан қишлоқ хўжалигига қадар кенг кўламда қўлланмоқда. Лекин кўпчилик одамлар учун ҳали ҳам савол очиқ: бизга сунъий интеллект керакми? Бу технологиянинг ўзига хос томонлари ва афзалликлари билан бирга, хавотирлари ҳам мавжуд. Қуйида ушбу технологияларнинг аҳамияти, фойдаси ва хавф-хатарлари ҳақида батафсил фикр юритамиз.
Сунъий интеллект бизнинг ҳаётимизни қулайлаштирувчи ва самарадорликни оширувчи технологиялардан биридир. Унинг баъзи асосий афзалликларини қуйидагича санаб ўтиш мумкин:
— Иш жараёнини тезлаштиради
Унинг алгоритмлари катта ҳажмдаги маълумотларни қисқа вақт ичида таҳлил қилиши ва натижалар бериши мумкин. Масалан, тиббиётда диагностика қилиш жараёнида AI касалликларни аниқлашда анъанавий усулларга қараганда тезроқ ва аниқроқ бўлиши мумкин.
— Ресурслардан самарали фойдаланиш имконини беради
Сунъий интеллект ёрдамида саноат ва ишлаб чиқариш жараёнлари оптималлаштирилиши, энергия ва ресурслар тежаб ишлатилиши мумкин. Бу эса иқтисодиёт ва экология учун катта фойда келтиради.
— Инновациялар учун янги имкониятлар яратади
AI инсониятга илгари тасаввур қилиб бўлмайдиган янги технологияларни ривожлантириш имконини беради. Масалан, автоном автомобиллар ёки ақлли шаҳарлар концепциялари сунъий интеллектнинг амалий ишланмалари ҳисобланади.
Технологиянинг ривожи билан бирга, сунъий интеллектнинг хавфлари ҳам ортиб бормоқда. AI хавфсизлик, махфийлик, ахлоқий масалалар ва иш ўринлари каби муаммоларни келтириб чиқариши мумкин. Жумладан:
— Иш ўринлари камайиши
Сунъий интеллект ва автоматлаштириш кўплаб касбларни автоматлаштиришга олиб келади, бу эса айрим иш ўринларининг йўқолишига сабаб бўлиши мумкин. Айниқса, оддий механик ишлар билан шуғулланувчи ишчиларга таъсир кўрсатиши эҳтимоли юқори.
— Маълумотларнинг махфийлиги ва хавфсизлиги
AI маълумотларга асосланган ҳолда ишлайди, бу эса шахсий маълумотларнинг ҳимоя қилиниши муаммосини келтириб чиқаради. AI тизимлари бузилганида ёки нотўғри маълумотлар билан ишлаганда жиддий салбий оқибатларга олиб келиши мумкин.
— Ахлоқий ва ҳуқуқий муаммолар
AI қарор қабул қилишда инсон ҳиссиётларига ва ахлоқий қадриятларга эътибор бермайди. Масалан, ҳукуматлар ёки корпорациялар AI ёрдамида кузатув тизимларини кучайтириши, бу эса шахсий эркинлик ва махфийлик масалаларини жиддий савол остига қўйиши мумкин.
Сунъий интеллект технологиялари самарали ва хавфсиз ишлатилиши учун уни бошқариш муҳим. Бу борада мутахассисларнинг бир нечта тавсиялари мавжуд:
AI билан боғлиқ ҳуқуқий ва ахлоқий муаммоларни бартараф этиш учун аниқ қоидалар ва стандартлар ишлаб чиқилиши керак. Бунда ҳукуматлар, технология компаниялари ва илмий-тадқиқот муассасалари ўзаро ҳамкорликда ишлаши зарур.
Албатта, у билан боғлиқ қарорлар қабул қилишда шаффофлик муҳим аҳамиятга эга. Бу эса жамоатчиликнинг AI жараёнларига ишончини оширади ва технологиянинг нотўғри ишлатилишининг олдини олади. Бундан ташқари, унинг технологияларини инсоний қадриятларга мос равишда ривожлантириш муҳим. Инсон ҳаётига бевосита таъсир қиладиган қарорларда инсон омили ҳал қилувчи роль ўйнаши керак.
Сунъий интеллект, шубҳасиз, келажакка йўл очувчи технология. У ҳаётимизни янада қулайлаштириши ва самарадорлигини оширишга хизмат қилади. Аммо уни ривожлантириш ва қўллашда масъулиятни унутиб бўлмайди. Сунъий интеллектнинг келажаги инсониятнинг унга қандай ёндашишига, уни қандай бошқаришига боғлиқ. Тўғри бошқарилган сунъий интеллект — бизга керак, лекин уни эҳтиёткорлик билан ва ўз ўрнида ишлатиш шарт.
Ислом АСИЛБЕКОВ.