Қалб буюрган иш
Ижтимоий соҳага муҳим эътибор ҳозирги пайтда ҳам давлат сиёсатининг устувор йўналишларидан бири ҳисобланади. Адолатли жамият ҳамиша уларни ҳимоя қилишни ўз зиммасига олади.
Ҳозир юртимизнинг қайси маҳалласига кирманг, аҳолининг бахтли яшаши учун қулай шароитлар яратишга киришилганига гувоҳ бўласиз. Кўп қаватли уйларнинг фасадлари таъмирланяпти. Бу уйлар орасидаги йўл ва йўлаклар обод қилинмоқда. Болалар учун ўйингоҳлар янгидан жиҳозланяпти. Шаҳарнинг бўш турган иншоотларида янги-янги ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш шохобчалари бунёд этиляпти. Бу кўплаб янги иш ўринларини ташкил этиш имконини беряпти.
Буларнинг бари — ижтимоий соҳани ривожлантириш, аҳолининг турмуш даражасини кўтаришни кўзлаб амалга ошириляпти, албатта.
Жамият — бир бутун тана. Унинг айрим шохлари гуллаб-яшнаб кетсаю, бошқалари қуриб қолса, адолатдан бўладими? Асло!
Шу боис, жорий йилдан эътиборан мамлакатимизда ижтимоий ҳимоя тизимининг ҳуқуқий асослари тубдан янгиланди.
Энди бир мулоҳаза юритсак бўлади: ижтимоий ҳимоя иборасини, умуман олганда, саховат эгаларининг муҳтожларга қайишуви деб тушуниш мумкин.
Бу қатъият — умуминсоний қадриятлардан бири. Бу қатъият — муқаддас ислом динининг ҳам ўзак масалаларидан бири ҳисобланади. Бу қатъият — демократиянинг ҳам асосий талабларига тўла жавоб беради. Бу қатъият — ўзбек миллий менталитетининг ҳам мағзи-мағзига сингиб кетган.
Ҳаёт — ҳамиша ҳаракатда. Уни бир зум тўхтатиб туриш ёки тарих ғилдирагини орқага айлантиришнинг асло иложи йўқ. Жамият доимо олдинга интилаверар экан, у билан бирга онг ҳам тинимсиз ўзгариб бораверади.
Лекин ҳеч бир замон онгни бир тузумдан батамом воз кечиб, иккинчисига ўтиш давридагидек ўзгартиришга муҳтож бўлмайди.
Ахир, тузумни ким ўзгартиради?
Инсон.
Ислоҳот ким учун?
Одамлар учун.
Шундай экан, ўзгаришлар моҳияти ҳам шахс, унинг манфаатлари билан бевосита боғлиқ, ислоҳотлар масъулияти ҳам тўғридан-тўғри фуқаро зиммасига тушади. Кўриниб турибдики, кучли ижтимоий ҳимоя доимо давлат сиёсатининг устувор йўналишларидан бири бўлиб келган. Мамлакат ижтимоий соҳани тартибга солмас экан, токи юртдаги ижтимоий ҳимояга муҳтож, якка-ёлғиз яшовчиларнинг ҳаётини яхшиламас экан ривожланиши асло мумкин эмас.
Мамлакатимизда бежиз давлат бюджетининг асосий қисми айнан ижтимоий соҳага йўналтирилмаган ва бу қатъий қоидага изчил амал қилиб келиняпти.
Шу йилнинг 26 ноябрь куни Тиббий-ижтимоий хизматларни ривожлантириш агентлигида Ўзбекистон Халқ демократик партияси, Молия, Иқтисодий ривожланиш ва камбағалликни қисқартириш, Фавқулодда вазиятлар, Бандлик ва меҳнат муносабатлари, Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш, Соғлиқни сақлаш, Олий ва Ўрта махсус таълим, Халқ таълими, Мактабгача таълим, Ички ишлар вазирликлари ҳамда Миллий гвардия, ЮНИСЕФнинг Ўзбекистондаги вакилларидан иборат нуфузли гуруҳ иштирокида “Ижтимоий иш тўғрисида”ги қонун лойиҳасининг муҳокамаси бўлиб ўтди.
Маълумки, Ўзбекистонда узоқ вақт давомида маълум ижтимоий иш турлари амалга оширилган. Уларга ногиронларни тиббий-ижтимоий экспертиза қилиш ва реабилитация қилиш, ёлғиз ва ёлғиз қарияларга ҳамда ташқаридан қаровга муҳтож ногиронларга касаначилик, “Мурувват” ва “Саховат” уйларида ёлғиз қарияларга стационар тиббий-ижтимоий хизмат кўрсатиш, протез-ортопедия маҳсулотлари ва реабилитация техник воситалари билан бепул таъминлаш, бепул санаторийларда соғломлаштириш, “Меҳрибонлик” уйларида ота-она қарамоғисиз қолган болалар ва етимларга ижтимоий хизмат кўрсатиб келинган.
Қонун лойиҳаси 8 боб ва 60 моддадан иборат бўлиб, ушбу қонун келажакда ижтимоий иш турларини кенгайтириш, инсон, оилани қўллаб-қувватлаш бўйича ижтимоий хизматлар сифатини ошириш, ижтимоий хизматларга муҳтож деб эътироф этилган заиф шахсларга юқори сифатли ижтимоий хизматлар кўрсатиш учун давлат бошқаруви ва маҳаллий давлат ҳокимияти органлари, бошқа давлат ташкилотлари ва уларнинг мансабдор шахсларининг масъулиятини оширишни назарда тутади. Бу ижтимоий ҳимояга муҳтож ва ёрдамга муҳтож аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламлари тоифаларини аниқ белгилаб беради, давлат бюджетига ажратилган маблағларни максимал даражада мақсадли ва ўринли сарфлашга имкон беради ва агар керак бўлса, уларни тегишли аҳоли гуруҳларининг жорий эҳтиёжларига қараб қайта тақсимлаш имконини беради. Ижтимоий ишларнинг бажарилишини мониторинг қилиш ва баҳолашнинг белгиланган механизми ижтимоий ҳимоя, ижтимоий хизматлар ва ижтимоий хизматлар тизимини жамоатчилик назоратига очиқ қилади, фуқаролик жамияти институтларининг янада ривожланишига ёрдам беради, фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органлари ролини оширади. Идоралараро ҳамкорлик ва ижтимоий шерикликнинг режалаштирилиши қийин ҳаёт шароитида ҳар бир кишини ижтимоий қўллаб-қувватлаш тизимини яратиш, ижтимоий иш провайдерларининг тўлиқ реестрини ва мамлакатда ижтимоий хизматлар олувчиларнинг реестрини тузиш имконини беради.
Агентлик фаолиятида янги ўсиш нуқталарини белгилаб бериши кутилган – “ижтимоий иш” йўналишини ривожлантириш бўйича савобли ишларни амалга ошириш ва муҳтож оилалар ва аҳолининг янги ижтимоий хизмат турлари билан қамраб олинишини кенгайтиради. Шунингдек, хизмат сифатини яхшилайди. Жамиятимизда ижтимоий ходим деган касбнинг нуфузини оширишга хизмат қилади.
Агентлик идоралараро ишчи гуруҳ депутатлик корпусининг фаол кўмагида ва ЮНИСЕФнинг Ўзбекистондаги ваколатхонасининг техник кўмагида “Ижтимоий иш тўғрисида”ги қонун лойиҳасини тайёрлади. Кўриниб турибдики, яқин келажакда ижтимоий иш юртимизнинг фаол ва обрўли касб йўналишига айланади.
Ҳикматулло ҚОДИРОВ,
“Hurriyat” мухбири