Бехижолат… вообще!
Тошкент шаҳрида ҳаракатланувчи 93-йўналишдаги автобусга чиқдим. Автобус салонининг ўртасига телевизор экранига ўхшаш ойна ўрнатилган экан. Қизиқиб қарадим. “Маршрутное телевидение”, “Мой край”, “Когда был организован Ташкентский зоопарк? Варианты — А). В 1924 году, Б). В 1994 году, В). В 1950 году, Г). В 1997 году”, деган ёзувлар чиқди.
Атрофимга назар солдим. Автобус салонидаги йўловчиларнинг 90 фоизи ўзбек. Ўзбекистонда яшаяпмиз. Давлат тилимиз — ўзбек тили. Лекин…
Дилимдан оғир изтиробли ўйлар кечди. Наҳотки, 30 йилдан буён ўзбек тилимиз давлат тили бўлиб фақат қоғозлардагина бўлса!
Ҳатто пойтахтдаги шаҳар автобусларида ҳам русча ёзувлардан қутула олмасак? Нима учун?! Россияга борсангиз “Вой, ўзбеклар келиб қолишибдику”, дея ёзувларини ўзбекчага алиштиришадими? Йўқ, албатта! Эҳ, гапирса гап кўп. Лекин ўзимиз, ўзимизнинг юртимизда нега бунақа, нега биз шунақамиз-а!
Бу муаммолар фақатгина автобусларимиз ичида бўлса, гўрга эди. Ватанимиз пойтахтидан тортиб, деярли барча катта-кичик шаҳарларимиз кўчалари, бино ва иншоотлари пешлавҳаларида, реклама баннерларидаги ёзувлар ниҳоятда пала-партиш бўлиб, ажнабий ёзувларда битилган. Ваҳоланки, ташқи ёзувлар, лавҳалар, эълонлар, реклама ва кўргазмали бошқа ахборот матнлари “Ўзбекистон Республикасининг Давлат тили тўғрисида”ги Қонун талабларига мувофиқлаштириш вазифаси ҳукумат томонидан белгилаб қўйилган. Унга эса ҳеч кимнинг амал қилгиси келмайди. Чунки бунинг учун на бир жазо, на бир чора, на бир жавоб берадиган валломат бор.
Аҳволимиз сиз айтганчалик эмасдир, ўзбек тилининг амалдаги ижроси бўйича анча ишлар ҳам қилинди-ку, дейишингиз мумкин. Тўғри, шундай. Аммо ютуқлар ўзимизники. Бугун мавжуд муаммолардан халос бўлишнинг эса аллақачон вақти етиб, ўтиб кетар даражага келмадими?
Президентимиз БМТ минбарларидан она тилимизда бутун жаҳон аҳлига қаратиб ўзбек тилида сўз айтиб турганда кўп таассуфларким, айрим маҳаллий амалдорлар бу борада жон койитмоқни истамайдилар чоғи. Йўқса, шаҳарларимизни “I love …” деган инглизча сўзлару янги очилаётган кошоналарни “Мы открылись” деган ёзувлар “безаб” турмаган бўлур эди.
Матбуотда эълон қилинадиган чиқишларда эса яна тинмай ғурур, ифтихор ҳақида кўп гапирамиз. Минг афсуски, амалда кўз ёш тўккудек ҳолатдамиз! Бу уят ахир. Лекин хижолат тортмаймиз, “вообще” уялмаймиз!
Ойгул МАҲАМОВА