Tadbirli chol
Qadimgi zamonda Xajjoj degan o'ta bir zolim hukmdor bo'lgan ekan. U elga zulm qilishda tengsizlardan ekan. Nimadir bo'libdi-yu bir kuni oddiygina kiyinib qishloqlarga chiqibdi. Yo'lda unga bir qari chol yo'liqibdi.
— Xo'-o'sh, bobo, ahvollar qalay?
— Juda yomon. Hammamiz o'larday och, faqat to'laymiz xiroj, — debdi.
— Hukmdoringiz qanday odam, rozimisizlar?
— E, so'rab nima qilasan. Umuman rozi emasmiz. O'ta zolim-ku.
Bu gapdan Xajjoj g'azablanib:
— Hoy bobo, mening kimligimni bilasanmi o'zi, — debdi.
— Yo'q, kimsan?
— O'sha zolim deganing Xajjoj men bo'laman!
Chol qarasa ish pachava. Endi biron narsa o'ylab topish kerak.
— Sen o'zing-chi, mening kimligimni bilasanmi? — deya bo'sh kelmabdi chol o'lguday qo'rqib ketgan bo'lishiga qaramay, o'zini pinagini buzmaganday ko'rsatib.
— Kimsan?
— Bilmasang bilib qo'y. Men shu qishloqning mashhur devonasi bo'laman. Har kun shu mahalda devonaligim tutib, og'zimga kelganini gapiraveraman.
Xajjoj cholning dono, ustamonligidan zumda jahldan tushib, qah-qah otib kulib yuboribdi. So'ng:
— Devona bo'lsang ham mard ekansan. Xajjojga hali hech kim bunday gap aytmagandi, — deya unga hadyalar beribdi. Eng muhimi, xalqqa zulm qilishdan tiyilib, elga qayishadigan ko'p xayrli ishlarga bosh bo'libdi.
Azamat XUDOYBERGAN