Марказий Осиёни боғловчи янги стратегик йўлак

Марказий Осиёда транспорт ва логистика инфратузилмасини ривожлантириш, минтақадаги мамлакатларнинг иқтисодий ривожланиши учун муҳим омил ҳисобланади. Шундай лойиҳалардан бири – Хитой – Қирғизистон – Ўзбекистон темирйўли бўлиб, у нафақат минтақавий транспорт боғламларини яхшилаш, балки Хитойнинг Европа билан савдо алоқаларини кучайтиришга қаратилган.
Лойиҳанинг аҳамияти ва мақсади
Хитой – Қирғизистон – Ўзбекистон темирйўли минтақада янги транспорт коридорини яратишга қаратилган бўлиб, у:
Хитойнинг ғарбий ҳудудларини Қирғизистон ва Ўзбекистон орқали Европа бозорлари билан боғлаш;
Юк ташиш вақтларини қисқартириш ва харажатларни камайтириш;
Марказий Осиё мамлакатларининг транспорт ва савдо салоҳиятини ошириш мақсадларини кўзлайди.
Бу темирйўл орқали Хитойнинг Шинжон вилоятидан юклар Қирғизистон орқали Ўзбекистонга, у ердан эса Европага йўналтирилади. Лойиҳа янги савдо йўлакларини яратиш орқали “Бир макон – бир йўл” ташаббусининг ажралмас қисми сифатида кўрилади.
Темирйўлнинг умумий узунлиги 486 километр бўлиб, унинг асосий қисми тоғли ҳудудлардан ўтади.
Лойиҳа туфайли ҳар йили миллионлаб тонналар юк ташиш мумкин бўлади, бу минтақадаги савдо айланмасини сезиларли даражада оширади.
Энг муҳими, янги темирйўл орқали Қирғизистоннинг транспорт инфратузилмаси сезиларли даражада яхшиланади, бу эса мамлакат иқтисодиётига ижобий таъсир кўрсатади.
Иқтисодий ва ижтимоий фойда
– Минтақавий интеграция: Бу йўлак Марказий Осиё мамлакатлари ўртасидаги транспорт боғламларини мустаҳкамлаб, савдо-иқтисодий ҳамкорликни кучайтиради.
– Инвестицияларни жалб қилиш: темирйўл қурилиши минтақага чет эллик инвесторларни жалб қилади ва янги иш ўринларини яратади.
– Юк ташиш вақтлари қисқариши: бу темирйўл орқали юкларни ташиш баҳоси ва вақтини камайтириш орқали савдо харажатларини оптималлаштириш мумкин бўлади.
– Экологик фойда: темирйўл автомобиль транспортига нисбатан камроқ углерод чиқиндиси келтириб чиқаради, бу эса минтақада экологик барқарорликни таъминлайди.
Темирйўлнинг мураккаб тоғли ҳудудлардан ўтиши қурилиш ишларини қийинлаштириб, катта молиявий ва технологик ресурсларни талаб қилади. Шунингдек, молиялаштиришдаги келишмовчиликлар ва геосиёсий омиллар ҳам лойиҳага таъсир кўрсатиши мумкин. Шу билан бирга, Хитой, Қирғизистон ва Ўзбекистон ўртасидаги ҳамкорликнинг кучайиши бу муаммоларни ҳал қилишда муҳим аҳамият касб этади. Ҳар уч давлат учун лойиҳа иқтисодий манфаатларни таъминлаши сабабли, унга юқори даражада эътибор қаратилмоқда.
Жорий йилнинг 6 июнь куни Пекин шаҳрида “Хитой – Қирғизистон – Ўзбекистон” темир йўли қурилиши бўйича стратегик лойиҳани амалга ошириш тўғрисидаги битимни имзолаш маросими бўлиб ўтган эди. Унда Президентимиз Шавкат Мирзиёев тадбир иштирокчиларига видеомурожаат йўллаб, битимнинг имзоланиш маросими муносабати билан Хитой Халқ Республикаси Раиси Си Цзиньпин ва Қирғиз Республикаси Президенти Садир Жапаров ҳам ўз мурожаатларини йўллаган.
Давлатимиз раҳбари ушбу муҳим инфратузилма лойиҳасини амалга ошириш бошланаётгани кенг минтақамизда иқтисодий ва транспорт жиҳатидан боғлиқликни кучайтиришга қаратилган тарихий воқеа эканлигини алоҳида таъкидлаган эди.
— Мазкур темирйўл Хитойни минтақамиз билан боғловчи энг қисқа қуруқлик йўлига айланади. Келгусида ушбу йўл бизнинг мамлакатларимизга истиқболли Трансафғон йўлаги орқали Жанубий Осиё ва Яқин Шарқ давлатларининг кенг бозорларига чиқиш имконини беради, – деган эди Президентимиз.
Лойиҳанинг амалга оширилиши натижасида вужудга келадиган иқтисодий самара янги корхоналар ва ўн минглаб иш ўринлари яратилиши, ўзаро савдо ҳажми каррасига ошиши, саноат кооперацияси кенгайиши, инвестициявий жозибадорлик ўсиши ва энг муҳими – аҳоли турмуш даражаси ошида намоён бўлади.
Битимга мувофиқ, “Хитой – Қирғизистон – Ўзбекистон” темир йўли Кошғар – Торугарт – Макмал – Жалолобод – Андижон йўналиши бўйлаб ўтади. Мутахассисларнинг қайд этишича, юк ташиш йиллик ҳажми 15 миллион тоннагача етиши мумкин, товарларни якуний истеъмолчиларга етказиш муддати эса 7 кунга қисқаради. Бундан ташқари, замонавий транзит ва логистика инфратузилмаси, омборхоналар ва терминаллар яратилади.
* * *
Бир сўз билан айтганда, Хитой – Қирғизистон – Ўзбекистон темирйўли нафақат уч давлат, балки бутун Марказий Осиё учун янги иқтисодий имкониятларни очиб беради. Лойиҳа амалга ошиши билан минтақанинг савдо ва логистика салоҳияти сезиларли даражада ошади. Шунинг учун ҳам ушбу темирйўл Марказий Осиё учун нафақат транспорт йўлаги, балки минтақада интеграцияни мустаҳкамлаш ва жаҳон иқтисодиётига янада яқинроқ интеграциялаш учун муҳим қадам бўлади.
Ислом АСИЛБЕКОВ.