MILLIONLAR O'YINIMI YoXUD MILLIONERLAR?

Futbol deyishsa, “Suyunchi” filmi esimga tushaveradi. Yaqin-yaqingacha ham qishloq joylarida guruh-guruh bo'lib tengdoshlar musobaqalari, hududdagi tashkilot xodimlari o'rtasida o'yinlar yilning to'rt fasli demay o'tkazilar, ularga hech qanday homiyning yoki tomoshabinning keragi ham yo'q edi. Hozirga kelib hamma joyda bo'lmasa-da, ayrim yerlarda bu an'ana saqlanib qolgan. U yerlarda tomoshabin ham yetarli, g'olib guruh uchun rag'batlantirish mablag'i ham ishtirokchilar tomonidan yig'iladi.

Aslida ham, eng yaxshi futbolchilar qishloqda kamol topishadi. Ammo ularning hammasi ham kelajakda yetuk futbolchi bo'lisha olmaydi. Sababi ham ma'lum, million-million sarflab, sport maktablariga kirisholmaydi, omadlari kelganlari ham “pul tikib”, jamoaga qo'shilolmasligi natijasida aro yo'lda qolishadi. Balki siz, o'sha yigitning haqiqiy iqtidori bo'lganda saralab olinardi-ku dersiz, ammo men bu gapga umuman ishonmayman, ishonolmayman. Futbol – pul, daromad degani. Shuning uchun ham birinchi navbatda, puli borlar safda qoladi.

Bunday deyishimga sabab, bir vaqtlar o'zim ham futbol maktabiga kirishi uchun o'g'limni imtihonlarga olib borganman. Ota-onalar ishtirokida yugurish, turnikka tortilish kabi sinovlarda qatnashishdi, ikki jamoaga bo'linib, to'p ham surishdi. O'g'lim, haytovur yugurishda ham, turnikka tortilishda ham, futbolda ham eng ijobiy natija ko'rsatgandi, o'shanda. Toychog'imning natijalaridan ko'ksim osmon bo'lib o'tirganimda yonimdagi ayol “Opa, o'g'lingiz zo'r-ku, gaplashib qo'ydingizmi?”, — deb qoldi. “Yana kim bilan gaplashishim kerak, o'g'limning kimligini natijalari ko'rsatib turibdi-ku” – degan javobimni eshitgach esa “Ie, unda kirolmaydi. Bekor qipsiz, katta o'g'lim ham shu yerda o'qigan. Hozir esa anavi – yugurayotganlarning oxirida kelayotgan o'g'limni o'qitmoqchiman. To'g'ri, sal bo'shangroq, ammo mashq qilaversa epchil bo'lib ketar. Muhimi gaplashib qo'yilgan”, — deb dilimni xira qildi.

Rosti o'shanda unga ishonmagandim. Ammo uch kundan so'ng e'lonlar doskasiga chiqarilgan imtihon natijalarini ko'rib, o'g'lim kabilarga nisbatan qilingan adolatsizliklarni ko'rib hafsalam “pir” bo'lgandi, achchiqlangandim. Qabul komissiyasi oldiga kirdim, adolat axtargan bo'ldim. O'shanda bir yoshi kattaroq xodim oldimga kelib, chetga boshladi-da asta dedi.

“Opa, uchta “qog'oz” bering, o'g'lingiz albatta futbol maktabimizga kiradi, haqiqatan iqtidori bor, tezkorligi zo'r ekan” dedi. Bilasizmi, lom-mim deya olmay qoldim. Ochiqdan-ochiq savdoni ko'rib, o'g'limning hujjatlarini qaytarib oldim. Buning yana bir sababi, sport o'qituvchisining “O'g'lingiz o'qishga kirganidan keyin ham yiliga, kerak bo'lsa kuniga pul sarflashingiz kerak. Bo'lmasa, komandaga ham kiritilmaydi”, — degandi…

Terma jamoamizning jahon chempionatiga hali-beri chiqmasligi tayin, sababini ham hamma biladi. Bizning qishlog'imizdagi kabi necha o'nlab, yuzlab eng iqtidorli yigitlar futbol maktabida o'qish baxtidan mosuvo bo'ldi, amallab kirganlari ham yuqoridagi sabablar bilan futboldan ko'ngillari sovidi. Buning hosilini esa bugun yig'ib olmoqdamiz.

Mana bizning futbolga bo'lgan munosabat, futbolning kelajagi. To'g'rirog'i, futbolga bizda “katta daromad manbai” debgina qarashadi. Ya'nikim, avval sarflasanggina… hosilini olasan. Korrupsiya botqog'iga botgan sportning bu turidan nega jahon chempionatiga chiqishimizga umidvor bo'layotganimizni o'zimiz ham tushunmaymiz?!

Yaqinda Namangan tumanidagi Olaxamak qishlog'idan bo'lgan bir tanishim avval iqtisodiyot kolleji bo'lgan, hozirda “Mono markaz”ga aylantirilgan tashkilot stadionini o'z mehnatlari bilan 10 yildan beri qarab, turnirlar o'tkazib kelishayotganini, bugun esa xaridorlari ko'payib, “parnik” uchun, qandaydir “tadbirkorlik uchun” berib yuborilayotganidan xavotirda ekanini aytdi va shuni matbuotda yoritsak foydasi bo'ladimi” deb qo'ng'iroq qildi. Tumanda olaxamakliklarni “futbol shaydolari, to'g'rirog'i jinnilari” deyishadi mahalliy tilda. Turnirlar, bahslarning keti uzilmaydi. Haqiqiy fanatlaru, o'yinchilar bor. Qishloq ahlining futbol maktablariga kirolmagan yigitlari o'sha yerda alam bilan to'p surishadi, chiniqishadi. Viloyat bo'­yicha ham musobaqalarda qatnashib, ko'p marta sovrinlarni qo'lga kiritgan, bu jamoa. Ham jismoniy mehnat, ham maydonda chiniqayotgan yigitlarning hechqursa “qishloq maydonida ushalayotgan orzulari”ga ham bugun ega chiqib turibdi. O'yinchilaru, ishqibozlar xavotirda… Qaerga boramiz?

Yurtimizda tadbirkorlikka keng yo'l berilgani hammamizga ma'lum. Biroq gurkirab turgan, qishloq ahli ehtiyojini qondirayotgan sohani “sindirish, yo'q qilish” evaziga emas-da…

Ular bor-yo'g'i o'zlari mehnat qilib tayyorlagan maydonni asrab qolishmoqchi, bo'sh vaqtlarini esa shu yerda qizg'in futbol o'yinlari bilan o'tkazishadi. Yuqoridan, tadbirkorlardan hech nima so'rashmaydi, o'zlariga mehnat hamda shug'ullanishlari uchun maydonlariga daxl qilmasalar bo'lgani…

Darvoqe, ishonmasangiz boring, haqiqiy “talantlar” o'sha maydonda…