“Biz kerak bo'lgan hamma joyda bormiz!” Ko'rarga ko'z, tan olishga so'z bo'lsa kifoya

Gazetamizning 2021 yil 16 iyundagi 25-sonida e'lon qilingan “Qidiruv: “Zulfiyachi”lar, qaerdasiz?!” sarlavhali maqola jamoatchilik orasida qizg'in muhokamaga sabab bo'ldi. Bu boradagi bahs-munozaralar hamon davom etmoqda. Maqolada Zulfiya nomidagi Davlat mukofoti va boshqa turli mukofotlarni qo'lga kiritgan ayrim xotin-qizlar taqdirlangach, “yo'q bo'lib qolishi”, oramizda turli imtiyozlar sabab ana shunday yuksak e'tirofga loyiq-noloyiq talabgorlar ko'payib ketayotgani,   natijada ba'zan chinakam iqtidorlarning, ilm-ma'rifatli yoshlarning taqdirlanmay qolayotgani haqida so'z yuritilgan edi. Ana shu maqola yuzasidan kelgan munosabatlardan biri e'tiboringizga havola etilmoqda.

Xitob bilan yozilgan sarlavhadan o'tib, maqolani o'qishga kirishar ekanman, unda allaqanday kuyunchaklikni sezganday bo'ldim, biroq bu “vatanparvarlik” ekanligiga shubha uyg'ondi menda. Garchi mening nomim “qidiruv”dagilardan tashqari tilga olingan bo'lsa-da, jamiyatning eng oldi qizlariga, ularning bugungi qadr-qimmatiga ketma-ket qaratilgan turli iddaolardan, ochig'i, ancha behuzurlik tuydim. Afsuski, muallifning ta'nalari mukofot ortiga “berkingan” Zulfiya qizlarigagina emas, balki qalbidagi miltillagan cho'g'ni lovullatgan, ozgina iqtidoriga katta rag'bat bergan, yuksalish uchun yangi imkon eshiklarini ochgan va albatta, ertaga lider bo'lib, to'rtta yurt bolasini ortidan ergashtiradi, degan yorug' umidga, ishonchga sazovor bo'lgan mukofotga loyiq sovrindorlarga ham “tegib” o'tdi.

Nima bo'lganda ham, muallifga va sevimli “Hurriyat”imizga rahmat aytadigan ish bo'libdi. Bunday xulosaga kelishimning o'z sababi bor. Va men “vatanparvar” muallifning “Zulfiyachilar qaerdasiz?” degan savoliga quyida birgina farg'onalik sovrindor qizlar “manzil-makoni”ni ko'rsatish orqali javob berishga urinaman.

Aytish joizki, “zulfiyachi” degan so'z tilimizga moslashib ketgan g'alizlik. Har nechuk qiyin bo'lmasin, qanchalik beo'xshov tuyulmasin, bizga “Zulfiya nomidagi Davlat mukofoti sovrindorlari” yoki “Zulfiya qizlari” deb yuzlanish — eng maqbuli, nazarimda.

Muddaoga qaytsak, Zulfiya nomidagi Davlat mukofotining 2000 yilgi ilk farg'onalik sov­rindori Dilfuza Abdullayeva (ayni paytda Sodiqova) qariyb 20 yildirki, umumta'lim maktabida mehnat qiladi. Faoliyatini Marg'ilon shahridagi 1-ixtisoslashtirilgan davlat umumta'lim maktabida ingliz tili o'qituvchiligidan boshlagan Dilfuza ayni paytda maktab direktorining o'quv ishlari bo'yicha o'rinbosari, oliy toifali pedagog. 2016 yilda “O'zbekiston Respublikasi Mustaqilligining 25 yilligi” ko'krak nishoni bilan taqdirlangan. Viloyatda yoshlar, ta'lim, xotin-qizlar yo'nalishidagi har bir muhim tadbir borki, Dilfuza Sodiqova yetakchilar safida turadi. Iqtidorli Zulfiyaxonim qizi o'z hayotiy prinsiplariga ega ayolga, bir necha xorijiy tillarni o'zlashtirgan zamonaviy pedagogga aylandi. Xulqi ham ko'pchilik xotin-qizlarga o'rnak. Lekin biror marta ko'krak kerib minbarga intilganini (muallif iddao qilganidek), tadbirlarda balandparvoz so'zlarni aytib, og'iz to'ldirganini bilmayman.

2002 yilgi sovrindor Nafosat O'sarova Farg'ona viloyati Toshloq tumani mahalla va oilani qo'llab-quvvatlash bo'limida bosh mutaxassis, tumandagi ayollar yetakchilaridan biri. “Mehr-saxovat” ko'krak nishoni sohibasi. 2006 yil mukofotga loyiq ko'rilgan Dilyora Ismoilova esa bu yil Farg'ona davlat universiteti magistratura bo'limini tamomladi. Rus, ingliz va tojik tillarida erkin muloqot qiladi. Faol mehnat faoliyatiga qaytmayotganining eng xayrli sababi bor, u hozir ona sifatida farzandiga va oilasiga ko'proq kerak.

Farg'onalik Zulfiyaxonim qizlari safiga 2008 yilda qo'shilgan Nozimaxonim Xoliqova Sharqshunoslik institutida tahsil olgan, arab adabiyoti tanqidchisi, o'zbek, tojik, rus, ingliz va arab tillarini biladi. Uning qachonlardir “oynai jahon” yoki gazeta sahifalaridan tushmagan nomi bugun ko'zga tashlanmayotgan bo'lsa, uni “qidiruv”ga berishdan avval, so'roqlab qo'yishning o'zi kifoya edi. Nozimaxonim ma'rifatli ona sifatida besh farzandini ulg'aytirish barobarida ularga o'sha o'zi bilgan besh tilni o'rgatmayapti, deb kim ayta oladi?

Mukofotning 2005 yilgi sovrindori Nargiza Oxunovaning dilbar satrlari respublika adabiy muhitida ham alohida e'tirof qozongan. Ijod namunalari “Sharq yulduzi”, “O'zbekiston adabiyoti va san'ati” gazetalarida chop etilgan. E'tiborlisi, shoira   mukofotni qo'lga kiritganida atigi bir dona — “Ko'nglim” nomli she'riy kitobi chop etilgan edi. O'tgan yillar davomida ikkinchi – “So'ztumor” kitobi ham nashr etildi. Hozir “qaerda”ligini so'roqlasangiz, poytaxti azimda, yosh olim bo'lmish turmush o'rtog'ining ilmiy izlanishlariga ko'makchi, nuridiydalarining tarbiyachisi. Aslida, baxtning qaymog'i ularda ekanligini nahot anglash qiyin bo'lsa?!

2009 yilgi sovrindor dugonam Shahnoza Davlatova an'anaviy ijrochilikning mohir ijrochisi. Davlat mukofoti sovrindoriman, deb poytaxtga intilmadi, qaytanga Farg'onaning Farg'ona tumanidagi chekka hududlardan birida   musiqa o'qituvchisi bo'lib ishladi, o'nlab shogirdlari xalqaro san'at festivali laureati bo'ldi, viloyatda bir necha bor yakkaxon-hisobot konsertini berdi. Hozir bir yelkada onalik yuki, bir yelkada jamiyat ichida bo'lish niyati bilan tumandagi 37–umumta'lim maktabida ijodiy-madaniy masalalar bo'yicha targ'ibotchi sifatida mehnat qilayapti. Kamola Rahmonova, Nozima Habibullayeva, Parizoda Ro'ziboyeva, Zulayho Ermatova, Zulfiya Mamajonova singari sovrindor qizlarning qay birini so'roqlasangiz, o'z tanlagan yo'nalishida o'qiyotgan yoki ishlayotganiga guvoh bo'lasiz.

Yana bir sovrindor safdoshimiz Sarvinoz Saidxo'jayeva hozir AQShdagi sport yo'nalishdagi oliygohlardan birida magistrant. Dinara Mamadibragimova esa mukofotni qo'lga kiritgandan keyingi ikki yil ichida 3 ta xalqaro turnir g'olibi bo'lganini eshitgandirsiz? U bugun Chirchiq olimpiya zaxiralari kollejida murabbiy. Marg'ilonlik Nilufar Abdug'aniyeva ham ayni paytda Andijon viloyatida yashab, davlat idoralarida   turli lavozimlarda ishlab kelmoqda.

O'zbekiston Badiiy akademiyasining eng yosh a'zosi Mushtariybegim Qurbonova ham bizning oramizda. Mukofot olib ham to'xtagani, shijoatni bo'shashtirgani yo'q. U tasviriy san'at yo'nalishi bo'yicha Osiyo va Yevropa davlatlarida bo'lib o'tgan xalqaro tanlov va ko'rgazmalarda muvaffaqiyatli ishtirok etib, Navoiy davlat stipendiyasi sovrindori bo'ldi. Mohidil Qurbonova esa yuksak e'tirofdan so'ng ilmiy-ijodiy izlanishlarini yanada kuchaytirdi, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining davlat stipendiyasi sohibasiga aylandi. Hozir Qurbonovalarning har ikkisi o'zi tanlagan yo'nalish bo'yicha magistratura bosqichida o'qiydi.

Aytgancha, Farg'onada yana bir Zulfiyaxonim qizi bor. U asli namanganlik bo'lsa-da, avval poytaxtdagi nufuzli nashrlarda, ayni damda viloyatimizda mehnat qilib, allaqachon Farg'ona qiziga aylanib ulgurgan Sevara Alijonovadir. Eng qizig'i, u “Hurriyat” gazetasining Andijon, Namangan va Farg'ona viloyatlari bo'yicha muxbiri. Maqola muallifi o'z hamkasbini jurnalist sifatida tanib, o'ziga xos ijodiy faoliyatini e'tirof etsa-da, uning bundan o'n yillar avval Zulfiya nomidagi Davlat mukofotini qo'lga kiritganidan ehtimol bexabardir, chunki Sevaraning o'zi bu haqda “nog'ora chalish” tugul, bir qatra aytib qo'yishni-da nokamtarlik deb biladi. Chunki u olgan mukofoti bilan kerilishdan ko'ra, yonib ijod qilish, jamiyatga jurnalist sifatida nimadir berish haqida ko'proq qayg'uradi.   Endi ayting-chi, o'zni ko'p namoyon qilmaslik, hadeb “manaman” deyavermaslik, alaloqibat “qidiruv”ga tushib qolishlikka sabab bo'lsa, bu ne gap bo'ldi?!

Farg'onalik sovrindor dugonamiz Dilnoza Kattaxonova o'zidagi rahbarlik qobiliyati, liderlik iqtidorini to'la namoyon etib, bugun O'zbekiston Yoshlar ishlari agentligi raisi o'rinbosari sifatida Respublika yoshlariga yo'lboshchilik qilayotir. “Zulfiyachilar, qaerdasiz?” deb xitob qilib, qiynalayotgan nashr Farg'ona qizining davlat boshqaruvidagi o'rnini nega e'tirof etmaydi, ijtimoiy tarmoqlarda O'zbekistonning eng kuchli rahbar ayollari o'ttiztaligida turgan Zulfiyaxonim qizini, uning yoniq chiqishlarini nega olqishlamaydi?!

O'zimga kelsak, maqola muallifi noo'rin “minnat qilayotgan” imtiyozdan foydalanmagan sanoqli sovrindorlardan biriman. O'z vaqtida magistratura ta'limini ham o'z kuchim bilan davom ettirdim. Bir dona she'riy kitob muallifi bo'lgan chog'imda taqdirlanganman (muallif aytgandek, 10-15 talab kitob chiqarish qayoqda deysiz?). O'tgan o'n yil ichida ham 2 ta — 2014 yilda “Iqror”, 2021 yilda “Ko'ng­limga ko'chadi farg'onagullar” nomli kitob­larimni ming istihola bilan chop ettirdim. Hozir viloyatdagi otaxon nashr – “Farg'ona haqiqati” — “Ferganskaya pravda” gazetalarining maxsus muxbiriman. Jurnalist degani shundoq ham so'zi va qalami bilan borligini bildirib turadiganlar toifasidan bo'lgani uchun uni “qidiruv”ga berish shart emasligini muallif do'stimiz yaxshi bilsalar kerak?

Aslida “qidiruv” jarayonida umuman e'tiborga olinmagan bir jihat borki, uni asoslasak, ayrim sovindor qizlardagi kechagi faolligu, bugungi kamnamolik   sababini topamiz. Ya'ni, Davlat mukofotini qo'lga kiritgan iqtidorli, faol, har toshni yorib chiqadigan darajada shiddat bilan yashagan qizlar fursati yetib, oila bekasi, ona bo'lishini, ularning ayol ekanligini, hayot va jamiyatning xush-noxush tizginlari ularning asosiy kuchini band qilib qo'yishi mumkinligi ham unutilgandek bu yerda.

Jamiyatda o'z o'rnini topgan va bunga intilayotgan (aynan) ayollarga “tosh otish”ni milliy matbuotimiz qanday xush ko'ryapti, hayronmiz. Bundan bir muddat avval, respublika nashrlaridan birida taniqli shoiramizni pichoqqa ilinmas iddaolar bilan obro'sizlantirishga urinishlarini ko'rib, (ustiga-ustak erkak muallif tomonidan), avvalo, ayol ijodkor sifatida qattiq og'ringan edim.

Maqolada keltirib o'tilgan Senat raisining so'zlari ham to'laqonli emasdek. Chunki shaxsan men bilgan farg'onalik sovrindor qizlarning birortasi davlat va jamoatchilik yo'qlaganida, tashabbusini kutganida o'zini chetga olgan emas. Hamisha mukofotga munosib ayol, munosib kadr bo'lishga intilgan. Shunga qaramay, nega viloyatimizda Zulfiya nomidagi Davlat mukofotini olgandan keyingi samarali faoliyati uchun yuksak orden va medallar bilan taqdirlangan xotin-qizlar yo'qligini biz iddao qilib aytishimiz kerak emasmi? Aytmoqchi bo'lganim, sov­rindorlar davlat va hukumatning imtiyoz va rag'batlariga “ko'milib”, bosar-tusarini bilmay, havolanib ketgani yoki iste'dodi, zimmasidagi vazifasini unutib, o'tkinchi hoyu­ havaslar ketidan quvib yurmayotgani aniq. Imkonsizliklar ichidan imkon topib elga yuzlanayotgan, kurashuvchan, botiryurak dugonalarimning hammasi ham o'ta yuksalib, chaqnoq yulduzday porlamayotgan bo'lishi mumkin, ammo oramizda tanlagan, o'ziga ishonch bildirilgan yo'ldan qaytadigan yo'qligiga ishonchim komil.

Hatto Yaratgan ham bandasidan shukronalik, sabr-qanoatli bo'lishlikni istaydi. Shunday ekan, nega biz, ona zaminning dilbar nav­nihollari, jamiyatning yaratuvchi kuchlari, millat tarbiyachilari, hayot davomchilari bo'laturib, e'tibor kutmasligimiz, yurt va Yurtboshimizning ezgu nazariga oshiqmasligimiz kerak, bu bizning qirq jonimizga jon qo'shadi axir!

Aslida, bugungacha taqdirlangan sovrindor qizlar orasida yuz nafar fidoyi va yetakchi ayol yetishib chiqsa ham, yigirma bir yilki, o'zbek qizlari kuchi va salohiyatiga ishonch ramzi bo'lib kelayotgan mukofot o'zini oqlagani shu, deb o'ylayman. Davlatimiz va Prezidentimizning mehri, e'tibori, yuksak ishonchi bor ekan, bu rag'batga munosib ko'rilgan yurt qizlarining har biri shu yurt ichida bo'ladi. Ijod, san'at, madaniyat, ilm-fan, sport, ta'limda va albatta, jamoat ishlarida munosib yukni yelkalashga qodir bo'ladi. Bunga shubha yo'q.

Dilnavoz QO'LDOShEVA,

Zulfiya nomidagi

Davlat mukofoti sovrindori (2011 yil),

Farg'ona viloyati.

 

Tahririyatdan:

Aziz mushtariylar! Mana, Zulfiya nomidagi Davlat mukofoti sohibalaridan biri bo'lgan farg'onalik D. Qo'ldoshevaning “to'lib-toshib” yozgan mulohazalari bilan tanishdingiz.

“Hurriyat” — erkin minbar, unda turli fikr-mulohaza, talqin va mushohadalar bo'lishi tabiiy. Qolaversa, har bir fikr yashashga haqli degan tamoyil nashrimizning oltin qoidasi hisoblanadi. Holbuki, gazetamiz muxbiri yozgan maqolada Zulfiya nomidagi Davlat mukofotini yoki boshqa mukofotlarni olgan barcha sov­rindorlar nomunosib degan fikr aytilmagan edi. Ammo… yashirishga, xaspo'shlashga hojat yo'q: mukofotni qo'lga kiritib, butunlay “yo'qolib” ketayotganlar ham kam emas-ku! So'z asosan ana shular haqida edi. Yana shuni aytishni istardikki, aslida gap mukofotda ham emas. Yurtimizda har qanday yuksak e'tiroflarga loyiq, lekin hozircha bunday baxtga erisha olmagan, ammo yuz chandon har qanday rag'batlarga munosib ming-minglab xotin-qizlar bor. Ulardan har qancha minnatdor bo'lsak arziydi…

Yangiliklarni do'stlaringizga ulashing

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan

twenty − thirteen =