Sha'nu e'zoz – ko'ngildan
Siz bilan biz umrguzaronlik qilayotgan jamiyatimizning muayyan jabha-jarayonlarida yoki o'z shaxsiy hayotida biron favqulodda ko'ngilsiz voqelik sodir bo'lganidan keyin zamondoshlarimiz orasida “Buni ko'nglim sezgandi” qabilidagi ruhoniy kechinmalar, ba'zan esa “Ko'nglim nimagadir bezovta-da, falonchidan xavotirim bor, unga biron kor-hol bo'lmadimikan?!” degan yozg'irishlar quloqqa chalinib qoladi.
Ha, ular valiylik qilayotgani yo'q. Balki bu xislat ota-bobolaridan o'tgan bo'lsa, ne ajab. Xo'sh, odam bolasi tanidagi bu sezgir a'zo qanday ishlaydi? U qanday qilib, kutilmagan hodisot(lar)ni oldindan sezadi? Aminmanki, bu savollarga biologiyadan javob topish mushkul. Tasavvufda esa ko'ngil – qalb va dil ma'nosida ham keladi. Ko'proq ishqu muhabbat tuyg'ularini ifoda qiladi hamda nozik sirlar mazhari sanaladi. Shunga ko'ra, Yaratgan nuri jamolini ko'rsatadigan ko'zgu sifatida keng tarannum etiladi. Shuning uchun bo'lsa kerakki, mashhur shayx Jaloliddin Rumiy hazratlari ko'ngilni Ka'badan ham ustun qo'yadi: Ka'bani – Ibrohim alayhissalom, ko'ngilni esa Ollo taolo bunyod etgan, deydi.
So'fiylar nazdida, ko'ngil sezuvchi yo gapiruvchi bo'lishi uchun jiddu jahd qilmoq kerak. Shu ma'noda, Hofiz Sheroziyning bir baytida “Dili ishq bilan tirik bo'lgan kishi hech qachon o'lmaydi, olam ro'znomasiga bizning doimiy ishqimiz shunday deb yozilgan”, deyilishida mubolag'a yo'q. Zero, muqaddas islom dinimizda bu hol inkor etilmaydi, balki rag'batlantiriladi.
Ko'ngilning obodlik manbai ekanligi hazrat Alisher Navoiy nazaridan ham chetda qolmagan:
Sufiyi aql savmasin shukrkim buzub,
Dorulfanoyi ishqda xammormen yana.
Og'zim qurub, damim tutulib, sekridim, ne tong,
Kim telba chobukumga jilavdormen yana.
Aql itti, hush ketti, ko'ngil kuydi, chiqti jon,
Shukr et, Navoiyoki, sabukbormen yana.
Tasavvufdagi “Ko'ngil nazargohi Haq” degan ta'rif yoinki “Yer-osmonga sig'madim, mo'minning qalbiga sig'dim”, degan hadisi qudsiylar oddiy jonzod – inson ko'nglining ilohiyligi va imkoniyatlarining cheksizligini yaqqol ifoda etadi. Shuningdek, so'fiylar qalbning yetti tabaqotidan to'rtinchisini fuod deb atashgan. Bu – ko'ngilning mushohada maskani, degan ma'noni anglatadi.
Shunday ekan, ko'nglimizni mushohadakor aylasak, o'z oldimizga qo'ygan yaratish – barpo etish ishqidagi ezgu murod-maqsadlarga talafotsiz yetamiz, inshoolloh. Mana, xalqimiz mo'min-musulmonlar uchun oylarning sayyidi va eng fazilatlisi bo'lmish Ramazonni nihoyatda ko'tarinki ruhda yaxshi tayyorgarlik bilan kutib olmoqda. Chunki Ramazon oyining fazilatlari bisyor. Avvalo, islomning bosh manbai – Qur'oni karim shu oyda nozil bo'lgan. Va bu oyda islom tarixida juda ko'p olamshumul voqealar sodir bo'lganligi boisidan ham, butun dunyo musulmonlari ushbu tabarruk oyni solih amallar va Ollo taolo roziligi yo'lidagi toat-ibodatlar bilan o'tkazishadi. Ayni haqiqat shundaki, ro'za ibodati orqali odam bolasi o'zini o'qqa-cho'qqa otayotgan baloi bad – tiyiqsiz nafsini tarbiyalashga muvaffaq bo'ladi va komil xulqlarga ega bo'ladi – ko'ngilda chinakam obodlik boshlanadi. Ilohim, bu obodlik barkamol va bardavom bo'lsin, deymiz.
Safar OLLOYoR,
Respublika Ma'naviyat va ma'rifat markazi
mas'ul xodimi