Britaniyalik yozuvchi Pryu LIT: O'zbekiston bo'ylab safarim haqiqatan ham men uchun umr bo'yi tatiydigan sayohat bo'ldi
Buyuk Britaniyaning eng qadimiy bosma nashrlaridan biri – “The Times” gazetasida “Pryu Lit: 85 yoshda Ipak yo'li bo'ylab sayohatim” sarlavhali maqola chop etildi.
Nashrda britaniyalik taniqli yozuvchi Pryu Lit O'zbekistonga qilgan uch haftalik sayohati taassurotlari haqida mushtariylarga hikoya qilib bergan.
E'tiborlisi, muallif O'zbekistonga sayohatining ilk daqiqalaridanoq ochiqlik va mehmondo'stlik muhitini his qilganini ta'kidlagan. “O'zbekistonlik chegarachi bizni payqab qolgach, darhol yordamga shoshildi. Bunday munosabat butun O'zbekiston bo'ylab sayohatimizga o'ziga xos kayfiyat ulashdi. Samimiylik, boshqalarga yordam berishga tayyorlik, xushchaqchaqlik kabi chin insoniy fazilatlarni barcha joyda his qildik”, – deb yozgan u.
Muallifga ko'ra, ko'plab britaniyaliklar singari u ham avval O'zbekistonni xaritada ham ko'rsata olmagan va yurtimizda fors, yunon va rus sivilizatsiyalari uyg'unlashganini bilmas edi. Ammo Xiva, Buxoro va Samarqand kabi shaharlarimiz unga juda jozibali tuyulardi.
Ma'lum qilinishicha, britaniyalik yozuvchining sayohati Xiva shahridan boshlangan. Va u turmush o'rtog'i bilan Ichan-qal'a ichida joylashgan “Feruzxon” mehmonxonasiga joylashgan.
“Ushbu mehmonxona bir vaqtlar madrasa bo'lgan va bu yerda tahsil oladigan talabalar yashagan joylar o'rniga zamonaviy, shinam xonalarga ega mehmonxona bunyod etilgan. Biz uchun shaharning asosiy diqqatga sazovor joyi Xivaning eng mashhur ikki minorasidan biri, qurilishi tugallanmagan Kalta Minor bo'ldi. 1852 yilda minorani qurishga buyruq bergan Amin xon vafot etganidan keyin uning qurilishi to'xtab qolgan. Siz oxirigacha tugallanmagan minoraga chiqib shaharni tomosha qilishingiz mumkin.
Muallif Xivadagi sayohatini yakunlab, Buxoroga otlanganini, yo'lda esa qovunlarni tatib ko'rganini va ularning tilni yorar darajadagi shirin ta'mini alohida qayd etgan.
Pryu Lit Buxoroning diqqatga sazovor joylari – Labi Hovuz maydoni, Nasriddin afandi haykali, Mir Arab madrasasi, Kalon masjidi va minorasi, Ark qal'asi haqidagi tarixiy ma'lumotlarni o'quvchilar e'tiboriga taqdim qilgan.
“Buxoro o'zining salqin, yopiq, gumbazli bozorlari bilan mashhur. Bu yerda zargarlik, yog'och o'ymakorligi buyumlari, ipak, gilam, kiyim-kechak va barcha turdagi oziq-ovqat bozorlarini uchratishingiz, barcha joyda suvenirlarni xarid qilishingiz mumkin”, deydi u.
Britaniyalik sayohatchi jurnalist Buxoroda taniqli miniatyurachi va xattot Davlat Toshev ustaxonasi bilan tanishganini va u yerdan ikkita miniatyura asarlarini xarid qilganini yozgan.
Maqolada o'zbek milliy taomlari tarifiga alohida o'rin berilgan.
“Biz Buxorodan chiqib, Buyuk ipak yo'lining markazi, romantiklar, shoirlar va sarguzashtlarni xush ko'radiganlarni o'ziga ohanrabodek tortadigan, Aleksandr Makedonskiy Roksanaga oshiq bo'lgan shahar – Samarqandga bordik. Lekin Samarqand nafaqat romantik shahar, balki XIV asrning ikkinchi yarmida Markaziy va G'arbiy Osiyoning ulkan hududiga hukmronlik qilgan Amir Temur mamlakati poytaxtidir”.
Materialda Samarqand shahridagi qadimiy obidalar, xususan, Amir Temur maqbarasi, Registon maydoni, Shohizinda ansambli va boshqa qadimiy majmualar haqida ham ta'kidlangan.
Bundan tashqari, muallif Toshkent va Farg'ona vodiysi bo'ylab qilgan sayohatini alohida e'tirof etgan.
“O'zbekiston hududlarining qadimiy arxitekturasi, shaharsozlik tajribasi, bog'lar, o'zbek rassomchilik va kulolchilik maktabi menda chuqur taassurot qoldirdi. Bu haqiqatan men uchun umr bo'yi tatiydigan sayohat bo'ldi. Shuningdek, men 85 yoshimda ham uch hafta davomida ekskursiyalar va sayohatlarga dosh bera olganimdan juda xursandman”,– deb yozgan Pryu Lit o'z xulosasida.
“Dunyo” AA,
London shahri