Suddagi ertak
So'zni xulosada aytilishi kerak bo'lgan gapdan boshlamoqchimiz. Sho'rchilik Ortiqboy go'yo qaergadir hasharga borib, xushbo'y o'simlikka duch kelgan va uning ta'mini totib ko'rgan. Qarasa, xush yoqyapti. Bundan choy damlab ichsa ham bo'ladi, degan xayolda uning urug'idan uyiga olib kelgan. Keyingi yil bahorda cho'ntagida olib kelgan to'rt dona o'simlik urug'ini tomorqasining bir chetiga ekkan.
Urug' unib chiqib, o'sa boshlagan. U kun ora yangi o'simligidan hech kimga sezdirmay xabar olib turgan. Tomorqada ishlagan paytlari har safar unga uyidagilari xos idishda sovuq choy berishardi. Ham choy, ham suv olsa undan shubhalanishardi — tomorqalarida “begona o't” borligini sezib qolishardi. U faqat suv olib boradigan, ham o'z tashnaligini qondirib, ham o'simligiga quyib yuradigan bo'lgan.
Vaqt o'tib hosili pishib yetilgan. Hech kimga bildirmay yig'ib olgan, urug'ini bir yerga yashirgan, bargini ezg'ilab boshqa joyga qo'ygan. Xumori tutganda chekib turgan. Yana o'ziga o'xshash bir jo'rasiga ham o'qtin-o'qtin o'rab bergan…
Bir kuni uning uyiga kutilmaganda mahalla oqsoqoli uch-to'rt kishini boshlab keldi. Tanishuv chog'ida ularning biri ichki ishlar xodimi ekanligi ma'lum bo'ldi.
— Ortiqboy aka, xafa bo'lmang, — gap boshladi o'sha odam ancha iltifot bilan, — Siz to'g'ringizda ichki ishlar bo'limiga, uyida “nasha” saqlaydi, degan ma'lumot tushdi. Shu bois, uyingizda tintuv o'tkazishga keldik. Bunga ruxsatnomamiz bor.
Qish chillasi payti. Tomorqada undan asar ham topilmasligi aniq. Shuning uchun ular uy ichi, xonalar, tokchalarni tekshirib ko'rishdi. Tintuv, tekshiruv besamar ketmadi. Eski choynak ichidan ikki ming ikki yuz qirq to'qqiz dona nasha urug'i topishdi. Yana maydalab gugurt qutilarga joylab qo'yilgan “nasha”, “marixuana” o'simligi borligi ham aniqlandi. Topilgan giyohvandlik urug'i xolislar guvohligida hujjatlashtirilib, olib ketildi… Aytgancha, Ortiqboy Husanovni ham olib ketishdi.
Endi gap avvalidagi ishoraga qaytsak. Yuqoridagi voqea bayoni Ortiqboy Husanovning to'qigan ertagi, to'g'rirog'i, mahalla oqsoqoli bilan uyiga kelgan huquq himoyachilariga dastlabki iqrori. E'tibor bering, u hasharga borganida qandaydir xushbo'y o'simlikka duch kelib, undan choy damlab ichib yuraman deb olib kelganmish. Unda nega ularni yashirincha o'stiradi? Nima uchun shunday “xushbo'y” narsani uyidagilardan sir saqlaydi? Hamma gap shunda-da! Endi o'zingiz o'ylang, “nasha”, “marixuana” o'simligini iste'mol qilish, u bilan savdolashish butun dunyoda ma'n qilingan, bunga qarshi keskin tarzda kurashilayotgan bir paytda O'zbekistonimizning qaysi yerida bu o'simliklar shunchaki o'sib yotgan ekan? Axir, bizda bu baloni topib, yo'qotish uchun keskin choralar ko'rilgan. Hatto bu borada aerovositalardan muntazam foydalaniladi. Qir-adirlar, cho'llar, dala hovlilari, tomorqa yerlari doimiy nazoratda. Demak, Ortiqboy Husanov bu o'simlik urug'ini kimdandir olgan va hozircha iste'mol qilish, keyin undan yaxshigina daromad qilish payida bo'lgan, ehtimol. U bilmaydiki, oldinda tergov jarayoni, odil sud bor…
Darhaqiqat, sudda uning ertagi yolg'on, asossiz ekanligi ma'lum bo'ldi. Sudda bor haqiqatni aytib, aybini bo'yniga oldi va qonunga binoan tegishli jazosini oldi.
M. HAKIMOV,
jinoyat ishlari bo'yicha
Sho'rchi tuman sudi raisi.
Ch.QORAQULOV,
sud maslahatchisi