Qaldirg'och
Ko'klamning ilk oylari edi. Buvim bizni yonlariga chaqirib hovli chekkasidagi uydan temir-tersak, yozda qoplab qo'yilgan donlarni omborxonaga olib chiqishni buyurdilar. Berilgan topshiriqni bajarishga chumoliday yopishdik. Bir zumda uy bo'm-bo'sh bo'ldi, qoldi.
— Buvijon, u uyni nega tozaladik, — so'radim hayron bo'lib.
— Bolam, yaqinda qaldirg'ochlar keladi. O'tgan yili ham o'sha uyimizga in solib, polaponlarini uchirma qilib ketishgan edi-ku. Esingdami, paxmoqvoying polaponlarini olaman deb devorga tirmashganda qaldirg'ochlar cho'qib tashlashgan. Shu-shu mushugimizni o'sha uyga kirganini ko'rmadim-a, — miriqibgina kuladi buvijonim.
Ular haqlar. Moshvoyning ahvolini ko'rib rosa kulgan edik. Qochaman deb har qancha urinmasin ikkita qaldirg'och uning dumidan, quloqlaridan cho'qilab, rosa ta'zirini berishgandi. Anchagacha sho'rlik mushuk osmonda qushlarni ko'rdi deguncha qochishga pana joy izlab yurgan.
Saharda qaldirg'ochlarning chug'urlashidan uyg'onib ketdim. Buvijonim ichkari uyda, biz— nabiralar esa so'rida uxlar edik. Ikkita qaldirg'och bir uy ichiga, bir biz tomon kelib chug'urlar, xuddi yordam so'ragandek tinmasdi. Hammamiz hayron. Ortidan uyga kirdim. Qarasam bir ilon devorda qaldirg'och ini tomon sudralyapti. Undagi polaponlar xuddi xatarni sezgandek bezovta chirillaydi. Ona qaldirg'och esa goh bolalari, goh ilon ustida charx uradi.
Biz ilondan qo'rqamiz, buvim ham xavfsirab turibdi. Birdan katta akam tandir ko'sovi bilan ilonni qattiq urdi. Ilon sudralib yerga tushdi. Akam o'ylab o'tirmay uni boshidan ushlab, derazadan tashqariga uloqtirdi. Ammo o'ldirmadi. Polaponlar jimib qoldi. Oraga sukunat cho'mdi. Uydan tashqariga chiqdik. Akamning mardligini ko'rib, hurmatim oshdi. Havasim qeldi.
Tushlik qilib o'tirganimizda esa boyagi qaldirg'och so'ridan uy shiftiga tortilgan arqonga kelib qo'ndi. Bizga rahmat deganday “vijir-vijir” qilib, bir ikki aylangach, uchib ketdi.
— Barakalla bolalarim, ko'rdingizmi, qaldirg'och ham sizlardan minnatdor bo'ldi, — deya akamning yelkalariga qoqib qo'ydi buvim. Maqtov eshitgan akamu men dilimda kechgan allanechuk hislardan mag'rur edik.
Islom ASILBEKOV