Keksa kishini tunagan talonchi
O'rta maktabni bir amallab bitirgan Rashid tengqurlari qatori biron o'qishga ham hujjat topshirmadi. Kuni ko'chada o'tadigan bo'ldi.
“Og'irning ustidan, yengilning ostidan”, deganlaridek, uni-buni aldab to'rt-besh so'm topib, kunni kech qilib uyiga kirib boradigan bo'ldi. Ota-onasi: “O'g'lim, biron ish topib ishlasang bo'lmaydimi?” deb so'raganda: “Men ham har kuni ish qidirib yuribman-da”, derdi. Uning yolg'on gapiga uydagilari ishonib yuraverdi.
Qaerda odamlar gavjum bo'lsa, Rashid shu yerda hoziru nozir bo'lib, kissavurlikni mashq qilib yurdi. Bir-ikki kishining sumkasini ham kovlashga ulgurdi. U joyini tez-tez almashtirib turardi. Goh Denovda bo'lsa, gohida Sho'rchida cho'ntak kovlar edi.
Bir kuni mahalla idorasi oldida bir to'da odamlar to'planib turganiga ko'zi tushdi. Yaqinroq borib qarasa, nafaqa puli tarqatilayotgan ekan. Ancha vaqt payt poylab, oxiri bir keksa kishining pul olib hamyoniga solib chiqqanini ko'rdi. Haligi otaxon uyi tomon yayov ketdi. Rashid ham keksa kishining ortidan tushdi. Nihoyat, ovloq joyga borganda, otaxonning qo'lidagi hamyonni tortib oldi-yu, ortiga qarab qochdi. Bechora otaxon: “Dod, pulimni olib qochdi!” degancha baqirdi, ammo hech kim eshitmadi. Pulidan ayrilgan kishi ichki ishlar bo'limiga borib, bo'lgan voqeani aytdi. Tezkor guruh darhol qidiruvga chiqdi. Bu vaqtda Rashid o'zini pana joyga olgan edi.
U hamyondagi pullarni cho'ntagiga solib, bozorga bordi. Avval oshxonaga kirib qornini to'yg'azdi, so'ng bozordan u-bu narsani xarid qilib uyiga jo'nadi. Bozorlikni ko'rgan onasi: “Ish topdingmi, bolam?”, dedi quvonib. “Ha, ona, bugun bir ish qilib, ozroq pul ishlab, bozorlik qildim”, deb yolg'on gaplari bilan ona bechorani ishontirdi.
Qing'ir ishning qiyig'i ko'pga cho'zilmadi. Ko'zi olazarak bo'lib turgan yigitning qiyofasi jabrlanuvchi otaxon ta'riflagan o'g'riga juda o'xshashligi ichki ishlar xodimida shubha uyg'otdi. Sekin borib, uning bilagidan mahkam ushlab chetga tortdi. So'rab-surishtirib: “O'tgan kuni sen bir otaxonni tunab ketibsan”, deganida, yigitning peshonasidan sovuq ter chiqib ketdi.
Tergov jarayonida: “Ha, ahmoqlik qildim, meni shayton yo'ldan urdi. Boshqa bunday qilmayman”, deb qilmishini bo'yniga oldi. Ha, aytgancha, haligi otaxon 81 yoshli Qurbon Murotov ekan. U kishiga talonchi Rashid Mamadiyev olib qochgan pullar tiyinigacha qaytarildi. Ota-onasi o'g'lining sudlanayotganidan xabar topib, uning qilmishi uchun otaxondan kechirim so'rab, pulini qaytardi. Sud 18 yoshga kirar-kirmas talonchilik qilgan Rashid Mamadiyevga tegishli jazo tayinladi.
Abdurahmon EShMUROTOV,
Jinoyat ishlari bo'yicha Sho'rchi tuman sudi xodimi.
Chori QORAQULOV,
jurnalist.