Fidoyi olimning ibrat maktabi
Yurt taraqqiyoti, millat ma'naviyati va kelajak avlod tafakkuri yuksalishida ilm-fan ahli, xususan, fidoyi olimlarimiz beqiyos o'rin tutadi. Ular nafaqat ilm dunyosidagi yutuqlari, balki vatanparvarlik, kamtarlik, mehnatsevarlik kabi insoniy fazilatlari bilan ham jamiyatga ibrat namunasi bo'lib xizmat qilmoqda. Ana shunday el dardi bilan yashaydigan, butun faoliyatini yosh avlod tarbiyasiga, milliy ilm-fanimizni rivojlantirishga bag'ishlagan fidoyi insonlardan biri — Farg'ona davlat texnika universiteti texnologik mashinalar va jihozlar kafedrasi mudiri, texnika fanlari doktori, professor Rasuljon Tojiyevdir. Uning yarim asrlik ilmiy-pedagogik faoliyati, O'zbekiston oliy ta'lim tizimi rivojiga qo'shgan hissasi, yaratgan ixtirolari va tarbiyalagan shogirdlari butun mamlakatimiz ta'lim sohasi tarixida unutilmas iz qoldirgan.
Texnika fanlari doktori, professor Rasuljon Tojiyev 1945 yil 18 aprelda Oltiariq tumanida tug'ilgan. Toshkent politexnika instituti (hozirgi Toshkent davlat texnika universiteti)ni tugatganidan so'ng o'sha paytlarda yangi tashkil etilgan, yuqori malakali kadrlarga ehtiyoji katta bo'lgan Farg'ona politexnika instituti (hozirgi Farg'ona davlat texnika universiteti)ga yo'llanma bo'yicha ishga yuborilgan. O'z ish faoliyatini shu institutning “Mashina-mexanizmlar nazariyasi va mashina detallari” kafedrasi assistenti lavozimida boshlagan. U ilmga intilishi, ishga mas'uliyat bilan yondashishi bilan jamoada hamda talabalar o'rtasida hurmat-e'tibor qozondi. Yosh olim o'z bilimi va malakasini oshirish maqsadida Ukrainaga – Kiyev muhandis-qurilish instituti aspiranturasiga yo'l oladi.
Farg'onaga qaytgach, politexnika institutining “Korxonalarning mexanik jihozlari” kafedrasida assistent lavozimida o'z mehnat faoliyatini davom ettirdi. Ukrainada xizmat ko'rsatgan fan va texnika arbobi, akademik Yu.A.Vetrov rahbarligida “Ishlash muddatini oshirish maqsadida rezina-matoli konveyer lentalarining charchash xossalarini tadqiq qilish” mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilib, texnika fanlari nomzodi ilmiy darajasini oldi. 1987 yilda esa unga dotsent ilmiy unvoni berildi.
1993 yilda Rossiya Qahramoni, Rossiya Fanlar akademiyasi akademigi, texnika fanlari doktori, professor Yu.I.Krasnoщekov rahbarligida “Tuproqqa kontaktsiz ta'sir ko'rsatishning mexanik-texnologik yechimlarini tadqiq qilish, g'o'zaga yuqori samarali ishlov berish maqsadida gazodetonatsion agregatlar yaratish” mavzusida doktorlik dissertatsiyasini himoya qilib, texnika fanlari doktori ilmiy darajasini olgan. Professor Rasuljon Tojiyev Farg'ona politexnika instituti o'quv ishlari bo'yicha prorektor, rektor lavozimida samarali faoliyat olib borgan.
U institut rahbari lavozimida ishlagan yillari jahon andozalariga mos ob'yektlarni barpo etdi, institut moddiy-texnika bazasini mustahkamladi. Sohalar bo'yicha yetuk mutaxassislar tayyorlashni o'zining oliy maqsadi deb bildi va shu maqsad yo'lida kuch-g'ayrat va zakovat bilan mehnat qildi. Turli mas'uliyatli lavozimlarda mehnat qilishiga qaramasdan, talabalarni o'qitish ishlariga katta mas'uliyat bilan yondashdi. Yangi pedagogik texnologiyalardan, o'qitishning texnik vositalaridan, axborot-kommunikatsiya yutuqlaridan samarali foydalandi.
Ha, Rasuljon Tojiyev ilmiy maktab yaratgan olim. U gazodetonatsion to'lqin energiyasidan qishloq xo'jaligida foydalanishni yo'lga qo'yish bo'yicha qator ilmiy-amaliy tadqiqotlarni amalga oshirib, GDRP-1, GDRP-2, GDRP-3 qurilmalarini yaratdi. Gazodetonatsion to'lqin energiyasidan foydalanib, g'o'za qator oralariga ishlov berish, qatqaloqni yumshatish, g'o'za bargini to'kish, paxta terish mashinalari yaratish ishlarini amalga oshirdi. Yaratilgan yangi qurilmalar qator rivojlangan xorijiy mamlakatlar, jumladan, Avstraliyaning Sidney ko'rgazmalarida namoyish etilib, noyob qurilma sifatida e'tirof etildi va munosib taqdirlandi.
Jahondagi nufuzli oliy ta'lim muassasalari bilan manfaatli hamkorlik ta'lim sifatini yanada yaxshilashga xizmat qildi. Rossiya Federatsiyasi, Ukraina, Qozog'iston, Ozarbayjon, Boltiq bo'yi respublikalari, Janubiy Koreya, Buyuk Britaniya, Hindiston, Belgiya, Malayziya, Germaniya, Chexiya kabi dunyoning rivojlangan mamlakatlari oliy o'quv yurtlarida bo'lib, tajribasiga tayangan holda, o'quv jarayoniga axborot texnologiyalarini joriy etishga alohida e'tibor qaratdi. Natijada elektron resurslarni yaratish bo'yicha institutda 200 dan ortiq elektron ishlanmalar yaratilgan. O'nlab ajoyib g'oyalarni amalga oshirdi.
Uning rahbarligida 2 ta fan doktori (DSc), 9 ta fan nomzodi, falsafa doktori (PhD), 70 magistr tayyorlandi. Hozirda 14 ta shogirdi doktorlik dissertatsiyasi ustida ishlamoqda. Shogirdlaridan biri Beruniy nomidagi davlat stipendiyasi sohibi bo'ldi. Ustozning xorijiy va respublika jurnallarida 550 dan ziyod ilmiy maqolalari e'lon qilindi. Tajribali olim 28 ta ixtiro muallifi hisoblanadi. U yangi pedagogik texnologiyalardan keng foydalangan holda talabalar uchun darslik va o'quv qo'llanmalarning zamonaviy avlodini, elektron o'quv adabiyotlarini yaratish ishlariga ham o'zining katta hissasini qo'shib kelmoqda. Domlaning 18 ta darslik, 25 ta o'quv qo'llanma, 16 ta monografiyasi, 90 dan ortiq uslubiy ishlanmalari chop etilgan. Ulardan o'quv jarayonida va ilmiy faoliyatda keng foydalanilmoqda.
“Google scholar” platformasidagi iqtibosligi 1260 ta, “Hirsch index” ko'rsatkichi 20, “ResearchGate” platformasidagi iqtibosligi 26 ta, “Research Interest Score” ko'rsatkichi 12.3 ga teng. “Qurilish mashinalari” nomli darslik kitobi 2001 yilda “Ustoz” jamg'armasi tomonidan o'tkazilgan “Yilning eng yaxshi darsligi” ko'rik-tanlovida 2-o'rinni, “Metrologiya, standartlashtirish va sifat nazorati” nomli o'quv qo'llanmasi 3-o'rinni, “Mexanizatsiyalashgan ishlar texnologiyasi” nomli darsligi Osiyo taraqqiyot banki hamkorligida o'tkazilgan tanlovda 1-o'rinni egallagan.
O'z ishiga fidoyi, mustahkam e'tiqodli, mas'uliyatli, talabchan va g'oyatda samimiy inson Rasuljon Tojiyev olimlar va talabalar orasida katta hurmat va obro'-e'tiborga sazovordir. Beminnat ustoz O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim tizimida byudjetdan tashqari mablag'lar ishlab topish bo'yicha “Eng tadbirkor rahbar” deb e'tirof etilgan. Jahon ilm-fanini rivojlantirishga qo'shgan ulkan hissasi uchun u kishi xalqaro “Suqrot” oltin medali bilan mukofotlangan.
Bugungi kunda Yangi O'zbekiston taraqqiyoti yo'lida ulkan hissa qo'shib kelayotgan professor Rasuljon Tojiyevning davlatimiz tomonidan “Do'stlik” ordeni bilan taqdirlangani — uning ko'p yillik samarali mehnati, ilm-fan va ta'lim sohasi rivojiga qo'shgan ulkan hissasiga berilgan yuksak e'tirofdir.
Zahmatkash olim, fidoyi insonning faoliyati nafaqat yoshlarga ibrat maktabi, balki jamiyatimiz uchun fidoyilik namunasi bo'lib xizmat qilaveradi.
O'ktam ABDULLAYEV