Korrupsiya — kelajakka tahdid
Ana shunday g'oya asosida Yangi O'zbekiston yoshlari qalbidan joy oladigan tizim yaratilsa…
Prezident Shavkat Mirziyoyev raisligida joriy yilning 5 mart kuni korrupsiyaning oldini olish bo'yicha ishlar natijadorligi va kelgusidagi ustuvor vazifalarga bag'ishlangan kengaytirilgan yig'ilishda belgilab berilgan vazifalar ijrosini ta'minlash doimiy vazifamizga aylangan.
Yurtboshimiz mazkur videoselektor yig'ilishida islohotlar hal qiluvchi bosqichga kirayotgan hozirgi vaqtda yurtimizda korrupsiyadan xoli muhit yaratish bo'yicha ishlarga baho berib, kelgusi vazifalarni aniq belgilab olish zarurligini ta'kidlagan edi.
Darhaqiqat, islohotlar yo'lidagi eng katta to'siq va g'ov — bu korrupsiyadir. Buni dunyo tajribasi ham to'liq tasdiqlaydi. Korrupsiya shunday yovuz illatki, u xalqning davlatga, Konstitutsiya va qonunlarga ishonchiga putur yetkazadi, barqaror rivojlanish va xavfsizlik uchun jiddiy tahdidga aylanadi. Islohotlarimiz natijadorligi, avvalo, sadoqatli, fidoyi va korrupsiyaga toqatsiz yangi avlodga bevosita bog'liq. Bu ishda fikri toza yosh avlodni tarbiyalash ustuvor vazifaga aylanishi lozimligi aytib o'tildi. Bu borada oliy ta'lim dargohlarining rektorlari talaba va yoshlarning korrupsiyaga qarshi loyihalari, startap va innovatsion tashabbuslarini qo'llab-quvvatlash tizimini yo'lga qo'yishi zarurligi, “Korrupsiya — kelajakka tahdid” degan g'oya asosida Yangi O'zbekiston yoshlari qalbidan joy oladigan tizim yaratilsa, ayni muddao bo'lishi ta'kidlandi.
Prezidentimiz tomonidan 2019 yil 27 may kuni qabul qilingan “O'zbekiston Respublikasida korrupsiyaga qarshi kurashish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida”gi farmonida jamoatchilik va yetakchi ekspertlarni, shu jumladan, xorijiy ekspertlarni jalb etgan holda, dastlabki bosqichda kapital qurilish va oliy ta'lim sohalarida “Korrupsiyasiz soha” loyihasini amalga oshirishni tashkil etish vazifasi belgilangan edi.
Shundan so'ng oliy ta'lim tizimida “Korrupsiyasiz soha” loyihasini amalga oshirish bo'yicha bir qancha ishlar amalga oshirildi. Jumladan, BMTning Taraqqiyot dasturi ko'magida KPMG (Italiya) xalqaro auditorlik kompaniyasi mutaxassislari ekspertlari tomonidan 2020 yil 11 maydan korrupsiyaga qarshi kurashish “komplaens-nazorat” tizimini tajriba tariqasida joriy etish ishlari boshlandi.
Xalqaro ekspertlar tomonidan tizim faoliyatiga doir 35 dan ortiq me'yoriy hujjatlar o'rganildi va takomillashtirildi. Shuningdek, xorijlik mutaxassislar tomonidan oliy ta'lim tizimida korrupsiya holati ehtimoli bo'lgan (korrupsiyaviy risklar kuzatilayotgan) quyidagi 7 ta turdagi yo'nalishlar belgilab berildi:
– oliy ta'lim sohasida korrupsiyaga qarshi kurashish bo'yicha umumiy tashkiliy-amaliy chora-tadbirlar;
– oliy ta'lim muassasalariga qabul jarayoni;
– ta'lim berish va talabalar bilimini baholash jarayonini takomillashtirish;
– talabalar o'qishini ko'chirish, o'qishni tiklash, xorijiy davlatlarda berilgan ta'lim olganlik to'g'risidagi hujjatlarni nostrifikatsiya qilish hamda ta'lim tashkilotlarini attestatsiya va davlat akkreditatsiyasidan o'tkazish;
– oliy ta'lim muassasalari faoliyatini takomillashtirish;
– professor-o'qituvchilarning ijtimoiy himoyasi hamda ularga qo'yiladigan talablarni takomillashtirish;
– ta'lim tizimida byudjet mablag'larining maqsadli sarflanishini ta'minlash.
2020-2021 o'quv yilidan boshlab, kollej va texnikumlar, akademik litseylar, ikkinchi mutaxassislik, o'qishni ko'chirish va magistraturaga hujjat topshirish jarayonlari to'liq elektron shaklda vazirlikning maxsus platformalari orqali amalga oshirilmoqda. 2021 yildan Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi hamda har bir oliy ta'lim muassasasida korrupsiyaga qarshi kurashish “komplaens-nazorat” tizimini boshqarish bo'limlari tashkil etildi.
Jumladan, 2021 yildan Farg'ona politexnika instituti (hozirgi Farg'ona davlat texnika universiteti) korrupsiyaga qarshi kurashish “komplaens-nazorat” tizimini boshqarish bo'limi o'z faoliyatini boshladi va bo'limning namunaviy nizomi ishlab chiqildi. Universitet professor-o'qituvchilari, xodimlari, talaba-yoshlarida korrupsiyaga nisbatan murosasiz munosabatni va korrupsiyaga qarshi ijtimoiy-psixologik immunitetni shakllantirish, korrupsiyaga qarshi kurashish jarayonida jamoatchilik nazoratini yo'lga qo'yish maqsadida bo'lim negizida talaba-yoshlar klubi tashkil etildi va Korrupsiyaga qarshi kurashish bo'yicha talaba-yoshlar klubi faoliyati to'g'risidagi namunaviy nizom ishlab chiqildi.
Bundan tashqari, jamoatchilik nazoratini yo'lga qo'yish maqsadida har bir fakultet dekani tomonidan talabalar bilan suhbatlar o'tkazilib, ularning 105 nafari “Talaba-yoshlar klubi”ga a'zolikka qabul qilindi. Umumiy ro'yxat va ma'lumotnomalar shakllantirilib, a'zolar bazasi tashkil etildi. Hozirda shu klubga a'zo talabalar bilan hamkorlikda fakultetlarda korrupsion holatlarning oldini olish bo'yicha tizimli ishlar yo'lga qo'yildi.
Shu bilan birga institutda korrupsiyaga oid huquqbuzarliklarning oldini olish, korrupsion holatlarni barvaqt aniqlash va bartaraf etish maqsadida talabalarning murojaatlarini elektron qabul qilish uchun “Biz korrupsiyaga qarshimiz” nomli “Farpiantikorrupsiya” telegram boti, ishonch telefon raqamlari, QR-kod orqali murojaatlarni elektron shaklda yo'llash va shaxsiy qabullar orqali korrupsion holatlar to'g'risida anonim xabar berish imkoniyati yaratildi. Shuningdek, Farg'ona davlat texnika universiteti rektoriga to'g'ridan-to'g'ri murojaat qilish uchun rasmiy veb-sayti (fstu.uz)da murojaatlar uchun alohida bo'lim yaratildi. Xabar bergan talabaning shaxsi qat'iy sir tutilishi kafolatlandi.
Universitet mehnat shartnomalariga barcha professor-o'qituvchi va xodimlar uchun korrupsiyaga qarshi kurashish bo'yicha bandlar kiritildi, agarda institut bilan mehnat munosabatlariga kirishgan shaxslar korrupsiya, manfaatlar to'qnashuvi, tanish-bilishchilik, mahalliychilik va shunga o'xshash boshqa korrupsion holatlar sodir etadigan bo'lsa, u bilan tuzilgan mehnat shartnomasi bir tomonlama bekor qilinishi belgilab qo'yildi.
Universitetda korrupsiyaga qarshi kurashish tizimini takomillashtirish bo'yicha 25 dan ortiq me'yoriy hujjatlar ishlab chiqildi. Korrupsion holatlarning oldini olish bo'yicha yil davomida 80 dan ortiq profilaktik tadbirlar o'tkazildi.
Ta'lim muassasasida faoliyat yuritayotgan barcha rahbar xodimlar, professor-o'qituvchilar va ishchi xodimlarning korrupsiyaga qarshi kurashish to'g'risidagi qonunlardan xabardorligi va korrupsion holatlarga yo'l qo'ymaslik to'g'risida kafolat xatlari hamda xodimlar o'rtasida manfaatlar to'qnashuvini tartibga solish bo'yicha yillik deklaratsiyalar olindi.
Korrupsion holatlar yuzasidan sodir bo'lishi mumkin bo'lgan xavf-xatarlarning oldini olish, o'quv jarayoni va talabalarga xizmat ko'rsatish, akademik faoliyatni tashkil etish hamda ta'lim jarayonining ochiqligi va shaffofligini ta'minlash, tizimda byurokratik to'siqlar yuzaga kelishining oldini olish, shuningdek, qaror qabul qilish jarayonini optimallashtirish maqsadida talabalarga xizmat ko'rsatish markazi registrator ofisi tashkil etildi. Ushbu markaz yetakchi xorijiy oliy ta'lim muassasalarining ilg'or tajribalari asosida ta'lim jarayonlarida o'qitishning kredit-modul tizimi bo'yicha talabalarga 55 turdagi ta'lim xizmatlarini ko'rsatib kelmoqda.
Moliyaviy-xo'jalik faoliyatini doimiy nazorat qilib borish hamda ochiqlik va shaffoflikni ta'minlash maqsadida elektronlashtirilgan tizimdan keng foydalanilmoqda. Jumladan, “Uzasbo” tizimi orqali birja savdolari, tovar (ish, xizmatlar) aylanmasi, xodimlarga oylik maosh, talabalarga stipendiya to'lanishi masofadan turib doimiy nazorat qilib borilmoqda. Tender, tanlovlar maxsus platformalar orqali onlayn o'tkazilmoqda.
Shubhasiz, Prezidentimiz tomonidan belgilab berilgan vazifalarni amalga oshirish natijasida oliy ta'lim sohasida olib borilayotgan islohotlar, korrupsion holatlarga qarshi kurashish bo'yicha qilinayotgan ishlar o'z natijasini bermoqda.
Eng muhimi ana shu.
Ilhomjon MAJIDOV,
Farg'ona davlat texnika universiteti
Korrupsiyaga qarshi kurashish
“Komplaens-nazorat” tizimini
boshqarish bo'limi mas'ul xodimi.