Hech kim kasal bo'lmasin, lekin…
Kundalik hayotda eng ko'p ishlatiladigan so'z, menimcha, sog'liq bilan bog'liq bo'lsa kerak. Uyda, ko'cha-ko'yda, to'y-ma'rakalarda — hamma yerda so'z avvali salom-alikdan — “Assalomu alaykum”dan boshlanadi. Qanday yaxshi, yoqimli so'z: “Assalomu alaykum!”
Yaxshi niyat, ezgu tilak bor, tinchlik-omonlik bor, farovonlik bor ushbu so'z zamirida. Donolar aytadilarki, “Sog'lom odam tabiatning eng bebaho asaridir” (T.Karleyl, ingliz yozuvchisi). “Ruhni davolamay turib, tanani davolab bo'lmaydi” (Suqrot, qadimgi yunon faylasufi).
Endi rus fiziolog-olimi Ivan Pavlovning mana bu so'zlariga e'tibor bering: “Inson 100 yil yashashi mumkin. Lekin biz o'zimizning tiyiqsizligimiz, pala-partishligimiz, o'z organizmimizga nisbatan shafqatsizligimiz tufayli bu muddatni ko'p yillarga qisqartirib yuboramiz”. Izohga hojat yo'q. Ochiq va achchiq haqiqat bu!
Savol tug'iladi. Xo'sh, gap inson salomatligi haqida borar ekan, bugungi kunda shahar va qishloqlarimizda aholiga ko'rsatilayotgan tibbiy xizmat sifati qay darajada? Markaziy shifoxona, ko'p tarmoqli poliklinika, oilaviy poliklinika (OP), qishloq vrachlik punktlari (QVP)ning ahvoli qanday? Dori-darmon masalalari-chi? Eng muhimi, aholi salomatligini muhofaza qilishdek g'oyatda qiyin, mashaqqatli, mas'uliyatli va sharafli soha egalari — vrachlar, shifokorlar, hamshiralar, o'rta va kichik tibbiyot xodimlari xizmatidan odamlar rozimi yoki norozimi? Siz nima deysiz?
Biz ana shu va boshqa savollar bilan O'zbekiston tuman tibbiyot birlashmasi boshlig'i, tibbiyot fanlari nomzodi Avazbek Usmonovga murojaat qildik.
— Avvalambor, hech kim kasal bo'lmasin, — dedi A.Usmonov. — Sog'liq eng katta boylik hisoblanadi. Sog'liqqa nima yetsin! Ammo na chora? Issiq jon isitmasiz bo'lmas, deganlaridek, hayotda nimalar bo'lmaydi, deysiz! Umri bino bo'lib kasalxona yuzini ko'rmaganlar ham, dardiga shifo istab, do'xtirma-do'xtir, kasalxonama-kasalxona yurganlar ham bor, bisyor…
Bosh shifokor Avazbek Usmonovning ta'kidlashicha, O'zbekiston tumanida 250 mingdan ziyod aholi istiqomat qiladi. Jami tibbiyot xodimlari soni 2172 nafar: 258 nafar vrach, 1429 nafar hamshira. Kichik tibbiyot xodimlari 385 nafar, texnik xodimlar esa 77 nafarni tashkil etadi. Ana shu vrach va hamshiralarning 868 nafari kamida 20 yillik ish stajiga ega. 30, 40 va 50 yillik ish stajiga ega tibbiyot xodimlari ham ko'pchilikni tashkil qiladi. Jumladan, davolash ishlari bo'yicha bosh vrach o'rinbosari Islomjon Mahkamov, bosh hamshira Yoqutxon Siddiqova, bosh terapevt Mahbubaxon Jo'rayeva, nevropatolog Mansurjon Rahimov, kardiolog Shuhratjon Ahmedov kabi shifokorlar nafaqat boy ish tajribasi, balki o'zlarining jonkuyar, fidoyiligi, ming-minglab bemorlarning dardiga davo topish, davolash, davolashdagi eng samarali usullarni qo'llashlari bilan ham ko'pchilikning hurmatiga sazovor bo'lishmoqda. Muhsinaxon Usmonova, Havasxon Hasanova, Ma'sumaxon Otaqo'ziyeva, Gulira'no Hamidova kabi oliy toifali hamshiralar xizmatidan ham aholi mamnun.
— Men sizga aytsam, har bir vrach, kim va qaysi soha egasi bo'lishidan qat'i nazar, tibbiy xizmat sifati uchun mas'ul shaxs hisoblanadi, — dedi bosh vrach Avazbek Usmonov. — Vrachlik kasbi fidoyilikni, qalb va fikr sofligini talab qiladi. Shuning uchun ham antik meditsina asoschisi, qadimgi yunon mutafakkiri Gippokratning ushbu so'zlari hammamizga yod bo'lib ketgan: “Tabobat hamma san'atlar ichida eng oliyjanob san'atdir”.
— Markaziy shifoxona va poliklinikalarda aholi uchun yaratilgan sharoitlar haqida ham ikki og'iz…
— Sharoit yomon emas, — deya davom etadi bosh shifokor. — Joriy yilning may-iyun oylarida Yakkatut qishlog'idagi 73- hamda “Shodlik” MFYdagi 75-oilaviy poliklinikalar ishga tushdi. Ushbu ob'yektlarda 2 mlrd 475 mln so'mlik keng ko'lamli qurilish-ta'mirlash va rekonstruksiya ishlari bajarildi. Ayni kunlarda Qoratepa va Qaynarbuloq qishloqlaridagi oilaviy poliklinikalarda rekonstruksiya ishlari davom etmoqda.
— Oldimizda kuz-qish oylari turibdi. “Qish g'amini yozda ye”, degan maqol ham bor… Ayting-chi, isitish tizimi bilan bog'liq qanday muammo va kamchiliklar bor?
— Hech qanday muammo yo'q va bo'lishi mumkin ham emas! — dedi A.Usmonov. — Negaki, Prezidentimizning 2023 yil 10 apreldagi “Ijtimoiy soha ob'yektlarining isitish tizimlarini davlat-xususiy sheriklik asosida modernizatsiya qilish to'g'risida”gi qaroriga asosan, mana, ikki-uch yildirki, mamlakatimizning barcha hududlarida, xususan, maktab, bog'cha, shifoxona, poliklinika, qishloq vrachlik punktlari va boshqa ijtimoiy soha ob'yektlarida isitish tizimlari nihoyatda yaxshi yo'lga qo'yilmoqda. Tumanimizda faoliyat yuritayotgan “Fergana avtomat raschyot” MChJ rahbar-xodimlari (MChJ rahbari M.Karimov) tomonidan isitish tizimi bir me'yorda va uzluksiz ishlashi ta'minlanmoqda. Rahmat shularga!
— Suhbat uchun sizga ham rahmat, Avazbek! Demak, siz rahbarlik qilayotgan tibbiyot birlashmasida hech bir muammo yo'q, hammasi yaxshi, joy-joyida. Shunday desak bo'ladimi?
— Yo'q, unday emas, — dedi A.Usmonov. — Dunyo dunyo bo'lib yaralibdiki, muammo hamma yerda bor, bo'lgan va bundan keyin ham bo'ladi. Afsuski, bizda ham kadrlar bilan bog'liq muammolar bor. Gap shundaki, akusherlik va ginekologiya, bolalar anesteziologiya va reanimatologiyasi, travmatologiya va ortopediya, yuqumli kasalliklar va ichki kasalliklar (terapiya) kabi 15 ta yo'nalish bo'yicha klinik ordinatura mutaxassislari yetishmaydi. Ana shu kadrlar masalasi hal etilsa, o'ylaymanki, tumanimizda tibbiy xizmat sifati yanada yaxshi bo'ladi.
Qurbon Ali TO'RAQULOV,
jurnalist.