Қурол эмас, омоч керак
ёхуд Аляскадаги учрашув хусусида
Аляскани АҚШнинг энг совуқ шимолий ўлкаси, штати дейишади. Таассуфки, мен ҳам у ердан илиқ хабарларни кутмагандим. Хулосаларим шуки, урушни бошлаш осон ишдек туюлади. Аслида, уни бошлаш осон бўлмаса ҳам, уни тўхтатиш ундан-да мураккаб. Айниқса, икки тараф ҳам кучли бўлса…
Урушда қурбонлар ҳисобга олинмайди. Сталин айтганидек, бир одам ўлими бу фожиа, кўпнинг ўлими эса статистика. Ҳозир ҳам акси бўляпти, сиёсат ва дипломатия оламида лидернинг лидерлик мақомини ва юзини сақлаб қолиш муҳимроқ саналади. Шунинг учун ҳам ҳамиша “УРУШ, НОМИНГ ЎЧСИН ЖАҲОНДАН!” дейишса керак.
Икки тарафдан ҳам катта йўқотишлар бўлаётган бир пайтда олий раҳбарларнинг келишолмагани, афсус, бу ақиданинг нақадар тўғри эканлигини кўрсатади.
Нима деймиз? Афсус, деймиз! Афсус! Салкам 3,5 йилдан бери тинмаётган қонли уруш яна давом этаркан, демак. Қандайдир кескин ё фавқулодда вазият юзага келмаса, яқин келажакда бу уруш яна шундай давом этаверади. Россия президенти Путин айтганидек, бу урушнинг келиб чиқиши ва бунга асос яратган омилларни сиёсатшунослар чуқур таҳлил қилиши керак. Келгуси қарорларни қабул қилиш, албатта, бусиз бўлмайди.
Шу кунларда Аляскадаги учрашув баҳона хотирамга бир-икки масалалар келди. “Масалалар”ни яратишдан мақсад инсоният олдида доим танлов имконияти борлигини кўрсатишдир. Тинчликни қадрлаш, зўравонликнинг оқибатларини таҳлил қилиш каби масалалар бизга ҳаёт жуда қадрли, тотли эканини, унинг ҳар бир дақиқаси ғанимат ва тинчликни сақлаш муҳимлигини кўрсатади.
Бугун Ўзбекистонда замон тинч ва осойишта туюлса ҳам, дунёда шундай даҳшатли воқеалар юз бермоқда…
Бир ака-ука урушга борибди. Иккови ҳам жанг қилибди. Аммо бири қаҳрамон бўлиб қайтган бўлса, иккинчиси ногирон бўлиб қайтибди. Бу уруш нафақат уларнинг жисмини ногирон қилади, балки ҳар иккисининг ҳам қалбини, юрагини қаттиқ яралаб, руҳан ногиронга айлантиради. Иккиси энди қандай яшайди ҳаётда? Ғалабанинг нархи, баҳоси жуда қиммат бўлиши мумкин…
Яна бир воқеа: бир ўзининг кучига ишонган генерал донишманддан ғалабанинг қийматини, аҳамиятини сўрабди. Шунда донишманд-оқсоқол айтган экан: “Ҳақиқий ғалаба бу — нафратнинг устидан, нафснинг устидан ғалаба қилишдур, душманнинг эмас!” Шундай экан, бугунги кунда биз, инсоният нафсимизни тийишимиз керак ва шарт!
Нима бўлганда ҳам бу урушни ҳар қандай йўл билан тўхтатишни ўйлашимиз зарур. Агар урушнинг келиб чиқишига сабаблар таҳлил қилинса, бунда биринчиси — нафрат. Нафрат эса нафсониятга тегишли. Нафсимизни тийиш ва уни жиловлаш, албатта, осонмас.
Яна бир воқеани айтсам: Уруш кетаётган эди. Эркакларнинг ҳаммаси урушда, аёллар эса кун-у тун жангчиларга озиқ-овқат етказиб берар, ярадорларга қарар эдилар. Қишлоқда фақат қариялар ва болалар қолган эди.
Шунда кунларнинг бирида бир чол эски омочни олиб, уни чархлаб, таъмирлаб, ниманидир хиргойи қилиб куйларди. Буни кўрган хотини ранжиб деди:
— Юрагингиз тош экан, эй чол! Ўғилларимиз ўлим билан юзма-юз жангга кирган, бутун қишлоқ мотамда, дўстларингиз қишлоқ тақдирини ўйламоқда, сен эса бемалол омоч тузатиб, қўшиқ айтасан. Бу омочнинг бизга нима кераги бор? Эртага душман бостириб келса, сени ҳам ўлдиради, бизни ҳам, омочни ҳам олиб кетишади!
Чол эса секин жавоб берди:
— Эҳ, хотин, нима деяпсан ўзи? Душман бизни ўлдириши мумкин, лекин омочни ўлдира олмайди-ку! Мен бузмаяпман — яратяпман. Дунё омоч билан турибди: тирик қолсак, шу омоч билан ер ҳайдаймиз, омоч керак бўлади, ўлиб кетсак ҳам, балки кимдадир иштиёқ уйғониб, омочни топиб, ер ҳайдайди. Мени дуо ҳам қилар. Бу дунёда нима бўлишини ҳеч ким олдиндан билмайди…
Шундай: бугун БУТУН ДУНЁГА ОМОЧ КЕРАК! ҚУРОЛ ЭМАС! Омоч билан янги ерларни, янги ўлкаларни обод қилайлик, яратайлик, қурайлик!
Шерзодхон ҚУДРАТХЎЖА