Qora ko'lanka
O'tgan yilning ayni yoz chillasi, Urganchning gavjum dahasida, aynan kunduzi ayanchli voqea yuz berdi…
Qotillik sodir bo'lgan kuni Eduard boshiga kelib urilgan jismning og'ir zarbi ostida hushidan ketgani, shu bois hech nimani eslay olmasligini bildirdi. Uning aytishicha, o'sha kungi voqealar choshgoh mahali, ichkilik sabab boshlangan.
“Soat 10 lar chamasi edi, — deydi Eduard tergovda, — ko'chada yelim idishlarni yig'ib topshirdim, kundalik ishdan qo'lim bo'shagach uyga ketdim. Yo'l-yo'lakay dorixonadan tibbiyot spirti sotib oldim, sabrim chidamadi, ko'chadayoq sipqordim, uyga kelib uxlab qolibman. Tushda uyg'onib, yana ishga otlansam, ostonada ukam Aleksandr va ichkuyovim Doniyor o'rtasidagi janjalga duch keldim. Ikkalasi ham mast edi. Ularni ajratishga urindim, ammo kuchim yetmadi. Shu orada boshimga kelib urilgan shisha stakanning og'ir zarbidan hushimni yo'qotibman. O'zimga kelganimda Doniyor hovlida qornini changallagancha, oyog'ida zo'rg'a chayqalardi. Aleksandr esa yerda majolsiz cho'zilib yotardi”…
Bo'lgan voqeadan karaxt So'g'diyona, Sabina, Sirojbeklarning fahmi xonadonda sodir bo'lgan fojiani tasvirlashga kamlik qilardi. Sabirzyanovlarning katta xonadonida ichkuyov maqomida yashayotgan Doniyor Masharipov har qalay aybini bo'yniga oldi. Qayinukasining o'limiga o'zi sababchi bo'lgani, oshxona pichog'i bilan unga hamla qilgani va ko'ksiga zarba urganini tan oldi…
Eduardning ta'kidlashicha, ukasi Aleksandr aslida durustgina odam. Biroq aroq ichsa, tamomila boshqa odamga aylanadi. O'zini yo'qotadi, qo'rslik va qo'pollik girdobiga tushadi. U aftidan ana shu mash'um qusurning qurboni bo'lgan. Ichkilik qayni va pochchani insoniylik ne'matidan judo etgan.
Ammo sud jarayonida oraga boshqa taxmin va shubha-gumonlar oraladi. Chunonchi, marhum Aleksandr Sabirzyanov o'ziga tegishli bir xonali xonadonni, ushbu uyda ijarada turgan, J.Yusupovga 67 million so'mga sotadi. Sotib oluvchi uyning pulini oyma-oy to'lab kelgan, ba'zida bir qismini D.Masharipov olib qolib va o'z ehtiyoji uchun ishlatib yuborgan. O'rtadagi janjalning asosiy sababi ham pulga borib taqalgan, degan gumon paydo bo'ldi.
E.Sabirzyanovning badaniga yetkazilgan jarohat haqidagi da'vosi gumondorni Jinoyat kodeksining qasddan odam o'ldirishga doir 97-moddasining 2-qismi “v” va “i” bandlari, qasddan badanga yengil shikast yetkazishga taalluqli 109-moddasi 2-qismi bilan ayblash uchun asos qilib olindi.
Sudda guvohlik bergan fuqaro J.Yusupov esa o'zi ijarada yashagan mazkur uyni haqiqatan ham A.Sabirzyanovdan 67 million so'mga sotib olgani, ushbu pulni bir necha oy mobaynida to'lash bo'yicha zimmasiga olgani, pulni ko'pincha sotuvchi A.Sabirzyanovning o'ziga, ba'zan esa uning singlisi, D.Masharipovning turmush o'rtog'i, E.Sabirzyanovaga eltib berganini aytdi.
E.Sabirzyanova Doniyor Masharipovga pul bermaganini tan oldi. Yuzaga kelgan boshqa mantiqiy holatlar ham uyni sotish va pulini o'zlashtirishga D.Masharipovning daxli bo'lmaganligini ko'rsatdi. Bunday vaziyatda sudlanuvchini ta'magirlik yo'li bilan qotillikka qo'l urganlikda ayblab, isbotini topmagan taxminlar, shubha-gumonlar asosida javobgarlikka tortib bo'lmaydi. Shu munosabat bilan sud mazkur aybni uning zimmasidan soqit qildi.
Ayblanuvchining qilmishi mazkur kodeksning 97-moddasi 1-qismi bilan qayta malakalandi. Ishni ko'rish asnosida sudlanuvchi Jinoyat kodeksining 109-moddasi 2-qismi bo'yicha yuklatilgan ayb ham olib tashlandi. Ayon bo'lishicha, D.Masharipovni ataylab shikast yetkazganlik uchun javobgarlikka tortishni so'rab, hech kim murojaat qilmagan. Buni jabrlanuvchi maqomida sudga tortilgan E.Sabirzyanovaning o'zi ham inkor etdi.
Ammo masalaning ikkinchi tomoni ham bor — o'rtada bir inson vafot etdi. Buni nazardan qochirib bo'lmasdi. Sudlanuvchi 97-moddaning 1-qismi bo'yicha ayblandi va ozodlikdan mahrum qilindi.
Aslida, sud jarayoni hamda guvohlarning ko'rsatmalariga ko'ra, oila a'zolari jinoiy qilmishga moyil va o'tkir ziddiyat girdobidagi shaxslar emasligi ma'lum bo'ldi. Faktlar ham shundan dalolat beradi. Oila a'zolarining o'zaro munosabati hech mahal quyushqondan chiqmagan. Mojaroli va jiddiy ijtimoiy-huquqiy oqibatlarga yetaklovchi holatlar qayd etilmagan. Sudlanuvchining axloqi mahalladagi yashash joyidan ijobiy tavsiflangan. Muqaddam jinoiy javobgarlikka tortilmagan.
U holda xonadonda ro'y bergan dahshatli qotillik uchun kim javobgar, jinoyatning tub sabablarini qaerdan va nimadan izlamoq darkor?
Shu o'rinda, sud hujjatlarida aytilganidek, Urganchni larzaga solgan ushbu qotillik mastlik oqibatida sodir etilgani ayon bo'ladi.
Inson fazilat bobida qanchalar benazir bo'lmasin, ichkilik, giyohvandlik singari illatlar uni bir kunmas-bir kun baribir xor va abgor etadi. Fojia yuz bergan xonadon a'zolari garchi o'zaro murosa-yu, madora bobida e'tirozga o'rin qoldirmaydigan alfozda umrguzaronlik qilgan bo'lishsa-da, ichkilikning qora ko'lankasi ularni tinmay ta'qib qilgani ayni haqiqat. Katta xonadonning aksariyat a'zolari shishaning quliga aylanganligi juda achinarli. Ichkilikka berilgan odamdan el tugul, hatto uning yaqinlari ham ro'shnolik ko'rishmaydi, undan hazar qilishadi.
Sardorbek Tog'onov,
jinoyat ishlari bo'yicha
Xorazm viloyat sudi sudyasi.
Abdulla Sobirov,
jurnalist.