Kulib kuzatsammi yoki mag'zun?

(Yil adog'ida aytilgan istig'for)

Yil o'tdi. Davrimizning yana bir aziz yili ortda qolayapti.

Haqrost, bu yil og'ir keldi. Hammani sinovdan o'tkazdi bu yil. Jinsiga, irqiga, millatiga, kambag'alu boyligiga, amaldoru faqirligiga qarab o'tirmadi bu yil.

Yilni kuzata turib, negadir yo'qotganlarimiz haqida o'ylay ketamiz. Yo'qotganlarimiz birbir ko'z oldimizdan o'tadi. Har jabhada ko'p narsa yo'qotgandekmiz. Ammo topganlarimiz ham kam emas. Yana topganlarimiz dilga taskin beradi, chehralarga mamnun tabassum bag'ishlaydi.

Yil boshlandi, deguncha sinov boshlandi. Dastavval Avstraliyadagi yong'inlar insoniyat hayvonot va nobotot olamiga befarq emasligining, kurrai zaminda hamon g'amxo'r odamzotning avlodlari yashayotganining isboti bo'ldi. Ammo aslan nima uchun dunyoga kelganini unutgan odamzotning nafsi yana zabtiga mindi. Yaqin Sharqda yo'lovchi samolyotining urib tushirilishi olamga urush xavfini solgandek bo'ldi. Biroq xudbinlik va g'ayirlik inson bolasini to'liq egallay olmagan ekan. Xavf barham topdi.

Ahli bashar kutmagan edi… Ne-ne urushning taloto'plaridan-da ko'proq talofat yetkazuvchi ofat borligini. Olam koronavirus infeksiyasi girdobida qoldi. Hamma uyda qoldi! Butun insoniyat uyda qoldi! 7,8 milliard jon o'z uyidan panoh topdi.

Bu infeksiya qariyb 82 million kishini zararlab, ularning salkam 1,8 millionini bu olamdan olib ketdi. Va insoniyat yana bir bor tushunib yetdi: hadisi sharifda aytilganidek, ilmdan boshqa najot yo'q va bo'lmagay! Inson ilmining hosilasi bo'lgan Covid-19ga qarshi vaksinalarni ishlab chiqarish va sinovdan o'tkazish boshlandi. Xavf birozgina chekingandek tuyuldi.

Baxtga qarshi, boshqa sinovlar yo'q emas ekan. Bularning bari insoniyat irodasini sinab, yashashning, hayotning tub mohiyati nima ekanligini uqtirgandek go'yo. Dunyo bo'ylab yuz bergan voqea-hodisalarni anglash, tahlil qilishning o'zi mushkul. Lekin Tog'li Qorabog'dagi harbiy to'qnashuvlar, Belarus va Qirg'izistondagi taloto'plar, Qo'shma Shtatlarning Yevropagacha tarqalgan namoyishlari, Fransiyadagi holatlar… hamma-hammasi odam bolasining nima uchun dunyoga kelishi va nima uchun umr kechirishini — hayotning mohiyatini ko'rsatib berdi. Inson bepoyon koinotdagi mitti jussa. Hatto, u, kerak bo'lsa, millimetr ham chiqmas mitti virus oldida ham ojiz. Xo'sh, nimasiga, nima uchun keriladi bo'lmasa bu ojiz banda? Sobitu sayyorada inson o'zing, inson o'zing…

Odamzod havoyi nafs qurboniga aylanayotgan bir paytda, bilmaydiki, boshqa xavf yaqinlashayotganini. Har yili 4,2 million kishi havo ifloslanishi oqibatida turli kasalliklardan vafot etishi ko'plarni tashvishga solmayapti. Iqlim o'zgarishiga insoniyatning ta'siri kun kelib tuzatib bo'lmas xatolarni keltirib chiqarmasligiga hech kim kafolat bermaydi.

Ha biroq, ilmdan boshqa najot yo'q va bo'lmagay! Ilmning ildizi esa kitobda, kitob o'qishda. O'zbekistonda Ilm-ma'rifat va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yilida “Yoshlar ovozi” (sobiq “Turkiston”), “Dugonalar”, “Toshkent oqshomi” kabi nashrlar chop etilmadi. Ayniqsa, 1925 yil Abdulla Qodiriy erk va adolatga tashna yurak qoni bilan yozib asos solgan “Mushtum” jurnalini ham bugun qaydan izlashni bilmaymiz.

Ushbu yili jahonda 2,7 million kitoblar dunyo yuzini ko'rdi. Yakunlanayotgan yilning deyarli har kunida qariyb 330 million adadda gazetalar tarqatildi va tarqatilmoqda. Kurrai zaminda 7,8 milliard kishi yashayotganini e'tiborga olsak, bu ko'rsatkich qanchalar ko'ngilni xotirjam qila oladi?

Bu yil — 5,2 million gektar maydondagi o'rmonlar nobud bo'ldi; 7 million gektar maydondagi tuproq eroziyasiga uchradi; 36 milliard tonna SO2– karbonat angidrid gazi atmosferaga chiqarildi; cho'llar 11 million gektarga kengaydi; qariyb 10 million tonna toksik kimyoviy moddalar atrof-muhitga chiqarildi; suv bilan bog'liq bo'lgan kasalliklar tufayli 839 kishi olamdan o'tdi.

Bular insoniyatga saboq chiqarish uchun ogohlantirish emasmikan.

Bu ko'rsatkichlar, bu statistik qaydlarning hammasi insonni chuqur mulohazaga chorlaydi. Ertangi kun haqida, istiqbol haqida, yaqin kelajak haqida mushohada yuritgani chorlaydi va eng muhimi, dars olishga, saboq chiqarishga, to'g'ri xulosa yasashga chaqiradi.

Yilning 366 kunini kinotasmaday ko'z oldidan o'tkazib, yaqin o'tmishga nazar solayotgan kishini bir savol o'ylantiradi endi: bu yilni qanday kuzatadi? Kulib kuzatsami yoki mag'zun?..

Yangi yilimiz yaxshi yil bo'lsin, ilohim!

Otabek Isroilov,

jurnalist.

Yangiliklarni do'stlaringizga ulashing

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan

1 × 5 =