Men nega Shavkat Mirziyoyevga ovoz beraman?

Tadbirkorlar va ishbilarmonlar harakati — O'zbekiston Liberal-demokratik partiyasi Shavkat Mirziyoyevni O'zbekiston Prezidenti lavozimiga nomzod sifatida tasdiqladi. Saylovda nomzod sifatida ishtirok etuvchilar to'liq ma'lum bo'ldi. Va bugun ANA shu nomzodlar orasidan birini tanlash imkonimizdan kelib chiqib, aytamanki, ularni taqqoslaganda Shavkat Miromonovich Mirziyoyev qator ko'rsatkich va fazilatlari, tajribasi va maqsad sari qat'iyati bilan afzallikka egadir.

Saylovda ishtirok etayotgan tomonlarning real salohiyatidan kelib chiqib, kimgadir ovoz beradigan insonning o'z sabablari va argumentlari bo'ladi. Menda ham bu tanlov uchun siyosiy, ijtimoiy va hatto shaxsiy sabablar bor.

TARIXIY ADOLAT TANTANASI

Men Urgutning tog'li G'o's qish­log'ida tug'ilib, asta-sekin esimni taniy boshlaganimdan, ko'cha-ko'yda otamni “Hakim bosmachi” deyishlariga hayron qaraganman. 1990 yilda Oliy kengash deputatligiga nomzodim qo'yilganda g'ayir odamlar “Bu bosmachining nevarasi, sovet parlamentiga qandoq saylash mumkin?!”, deb ochiqchasiga tashlangandi. Keyinchalik otamning bobosi Ibodulla qo'rboshi bo'lgani va otilganini, bobomning otasi ham qizil askarlar tomonidan Ispanza yo'lida o'ldirilganini bilganman. Menda otamning onasi – Zulfiya momom aytib bergan xotiralar, ularning bittagina surati saqlangan. Zulfiya momom, otamning onasi, Ibodulla qo'rboshining qizi edi.

SSSR davrida Qodiriy, Cho'lponlar chala oqlandi. Keyinchalik Gorbachyov payti jadidlarni oqlashga yana bir urinish bo'ldi. Mustaqillik davrida shiddat bilan boshlangan jadidlarni oqlash va Shahidlar xotirasi muzeyi tiklangani holda, ularni oqlab bo'lmaydi, bu oqim “murakkab va chigal”, degan bahonada yana arxivlar yopildi.

Shavkat Mirziyoyevning 2020 yil 8 oktyabrdagi “Qatag'on qurbonlarining merosini yanada chuqur o'rganish va ular xotirasini abadiylashtirishga doir qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida”gi farmoyishiga asosan muayyan sabablarga ko'ra reabilitatsiya qilinmay qolib ketgan insonlarning nomlarini oqlash va ularning xotirasini abadiylashtirish masalalari bo'yicha ishlarni amalga oshirish maqsadida ishchi guruhi tuzildi. Oliy sudga 2021 yil 24 fevralda 115 nafar shaxsga nisbatan 6 ta jinoyat ishi kelib tushgan bo'lib, ular ishchi guruhi tomonidan o'rganib chiqildi.

Mazkur jinoyat ishlarida sud majlisi bayonnomasi yoki sud hujjatlari (hukm yoki bosh­qacha qaror) mavjud emasligi, ishlarda faqatgina Birlashgan davlat siyosiy boshqarmasining uchlik majlisi bayonnomasidan ko'chirma borligi aniqlangan.

2021 yil 25 avgust kuni jinoyat ishlari Oliy sud raisi o'rinbosari Ikrom Muslimov raisligida o'tkazilgan ochiq sud majlislarida ko'rib chiqilib, keltirilgan protestlar qanoatlantirildi. JPKning 83-moddasiga asosan jami 6 jinoyat ishi bo'yicha 115 nafar shaxs oqlandi. Sud jarayonida ishlar bo'yicha himoyachi sifatida ishtirok etayotgan Ma'ruf Aliyev ishlari ko'rib chiqilayotgan shaxslar “bosmachi” tamg'asi bilan qamalgani, otilgani ayanchli ish bo'lganini qayd etdi. “Ular o'z Vatanida yashab qanday bosmachi bo'lsin, axir bosmachi chetdan kirib kelgan bo'lishi kerak emasmi”, deya ta'kidladi u.

Mustaqillikkacha va keyingi 25 yilda “bosmachilar”ni oqlashga jur'at qilinmadi. Faqatgina Shavkat Mirziyoyevgina bu ishga mardona qo'l urdi. Men shuning uchun ham unga ovoz beraman va islohotlarini poydor qilishini istayman.    

ADABIYoTGA EHTIROM

Esimda bir zamonlar Yozuvchilar uyushmasining Pushkin ko'chasidagi tarixiy binosi tortib olinib, keyinchalik qaysidir bank ixtiyoriga berib yuborildi. Shunday nufuzli ijodkorlar tashkiloti qaylardadir ko'chib yurdi va hozirgi “Humo arena”si ro'parasidagi Sharof Rashidov yozuvchilar uchun tiklay boshlagan bino ham alaloqibat Milliy bankka berildi.

Faqat Shavkat Mirziyoyev hokimiyatga kelgandan keyingina yozuvchi-ijodkorlar uchun yangi bino qurib berildi, boshpanasiz ijodkorlarga imtiyozli kredit asosida uylar ajratildi, muhtasham Adiblar xiyoboni barpo etildi, yonida kutubxona qurildi, ayniqsa, Do'rmon ijod uyidagi sharoitlar yaxshilandi, Zominda va Parkentda ijod uylari qurilib, foydalanishga topshirildi. Ochig'i, uyushma a'zolari uchun yaratilgan imkoniyatlardan behad xursandman.

Yaqindagina “Abdulla Qodiriyning uy-muzeyi bormi?”, “Qodiriy hovlisi joylashgan “Samarqand darvoza” mahallasi buzilish arafasida…”, deya matbuot, ijtimoiy tarmoqlarda bong urgandik. Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan mahalla ham o'z joyida qoldi, Qodiriy bobomizning muzeyi ham bog'da ochildi, ulug' adibimizga haykallar qo'yildi, Qodiriy ijod maktabi yaratildi. Bu ishlar ham ming yildan buyon borday, yodimizdan chiqdi…

Shavkat Mirziyoyevni qo'llab-quvvatlar ekanman, adabiyotimiz, ma'naviyatimiz uchun qilgan ana shunday beqiyos xizmatlari uchun ovoz beraman!

SO'Z ERKINLIGI HAQIDA SO'Z

Shu kunlarda YeXHTning OAV erkinligi masalalari bo'yicha vakili Tereza Ribeyru yurtimizda bo'lib, uchrashuvlar va anjumanlar o'tkazmoqda. Bu so'z erkinligi taqdiri uchun katta hodisadir.

Bilamizki, BMTning qiynoqlar bo'yicha ma'ruzachisi, qochqinlar masalasi bo'yicha komissari, din masalalari bo'­yicha ma'ruzachisi kabi xalqaro institutlar ham mavjud. O'zbekiston BMT a'zosi va uning xalqaro majburiyatlari bor. BMT, YeXHT vakillari va ma'ruzachilari ana shu huquq hamda erkinliklarga rioya qilishni so'roqlash uchun keladi. Xalqaro huquqning ustuvorligini Konstitutsiyamiz e'tirof etadi. Lekin necha o'n yillar mobaynida birorta ma'ruzachi, shu jumladan, so'z erkinligi bo'yicha ma'ruzachi O'zbekistonga kiritilganini shaxsan men eslolmayman. Faqat Shavkat Mirziyoyev Prezident etib saylangandan so'ng­gina ushbu nufuzli tashkilotlarning vakillari va ma'ruzachilari O'zbekistonga tashrif buyura boshladi. Xatolarimizni va kamchiliklarimizni tan olyap­miz, birgalikda tuzatish yo'llarini izlayapmiz. So'z erkinligida sobitlik yangi siyosatning asosiy tarkibiy qismi va asosiy yutuqlaridan biridir.

Ayonki, islohotlar og'ir va mashaqqatli kechmoqda. Konservativ kuchlar ham osonlikcha yon bermaydi, korrupsiyani yo'qotish qiyin bo'lmoqda, ma'muriy, siyo­siy va iqtisodiy o'zgarishlarning zalvorli qismi oldinda turibdi. Muammolar haqida men ham tinimsiz yozib kelyapman. “Darakchi”da bir yilda ellikta tanqidiy maqolam chiqdi. Yana yozamiz, yo nasib.

Men oxirgi yillarda o'nlab romanlar va boshqa asarlarni o'zbek tiliga o'girdim. Ular orasida, turk oshiq she'riyati, jahon she'riyati antologiyasi, Seneka, Platon, Volter, Monten, Pas­kal, Vovenarg, Laroshfuko, Lab­ryuyerning falsafiy asarlari, jahon xalqlari hikmatlari, Genri Fordning “Mening hayotim”, Jorj Oruelning “1984” va “Molxona” romanlari hamda Malkolm Gladuelning “Daholar va uddaburonlar” asarlari bor. Men o'zimga so'z uchun yo'l ochilgani bilan birga, tarjima qilgan asarlarim ham uzoq vaqt taqiqda bo'lganini bilaman. Axir, deylik, Oruelning “1984” romani sovet davrida uch nusxada Siyosiy byuro uchun tayyorlangan, xalqdan sir saqlangan. U Yangi O'zbekistonda chop etildi va uch yil ichida besh marta qayta nashr qilindi. Shuningdek,   Mussolini davriga taalluqliligi uchun avval chop etilmagan italyan modernistlari Dino Bussati, Jovanni Papini, Korrado Alvaro, Marchello Venturi hikoyalarini tarjima qildim. Oxirgi yillar ichida “OAV qonunchiligi to'g'risidagi 156 savolga 156 javob”, “Jurnalis­tika huquqi” singari darslik va qo'llanmalarim nashr etildi.

Bugun mediayurist, mediaekspert, shoir va tarjimon sifatida bemalol ishlayapman. O'zbekiston Jurnalistlari ijodiy uyushmasi Jamoatchilik kengashi raisiman, O'zbekiston Jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universitetida media huquqi va axloqi, korrupsiya va matbuot singari fanlardan dars beraman. Bularning bari yangi davrning sharofati va buni inkor eta olmaymiz.

Shavkat Mirziyoyev so'z erkinligi imkoniyatini kengaytirgani barobarida qator siyosiy mahbuslarni, yigirma yillab qamoqda o'tirgan rahmatli Mamadali Mahmudov singari adib­larimizni oqladi, ularga uy-joy berdi, Alloh rahmat qilsin, Gulchehra Nurullayevani Yozuvchilar uyushmasi a'zoligiga tikladi. Albatta, bu insonlar tiklanishga haqli, nohaq jabrlangan edi.

Shavkat Mirziyoyev Toshkent shahrida bo'lib o'tgan O`zLiDeP s'yezdida yana bir bor aytib o'tdi: “Men haqiqat va adolatni o'z e'tiqodi deb biladigan barcha jurnalistlarni islohotlarning faol ishtirokchilari deb bilaman va ular hamisha Prezident himoyasida bo'ladi”…

Men, garchand chidash oson bo'lmasa-da, tanqidlarga toqat qilinayotgani, ayrim mansabdorlarning noroziligiga qaramay, Shavkat Mirziyoyev so'z erkinligi masalasida sobitligi uchun ham unga ovoz beraman!  

ISLOHOTLAR MAShAQQATI VA QARORDA SOBITLIK

O'zbekiston Liberal-demokratik partiyasi tomonidan Prezidentlikka nomzodi ko'rsatilgan Shavkat Mirziyoyevga oson emas. Mamlakatdagi barcha ijobiy ishlarni uning nomi bilan haqli bog'laymiz. Lekin tabiiyki, islohotlarning olg'a siljishiga xalaqit qilayotgan omillarni, boshqa ko'zga tashlanadigan kamchiliklarning mas'uliyatini ham uning siyosatiga bog'lashlar bor. Biroq u xalqni ezgu maqsadda hamkorlikka chorlayapti va   “kelajak uchun mas'uliyat barchaning zimmasida ekanini” bejiz alohida ta'kidlamayapti.

Shavkat Mirziyoyev buni saylov bilan bog'ladi: “Hech qachon unutmang, saylash va tanlash huquqi – sizning qo'lingizda”, dedi. Ya'nikim, nomzodni tanlar ekanmiz, uning dasturini ham tanlagan bo'lamiz va bu islohotlarni o'tkazishda barchaning nafaqat xayrixohligi, balkim shaxsiy ishtiroki va amali zarur bo'ladi.

Men paxta terimida bolalar mehnati va majburiy mehnatni monitoring qiladigan ko'plab xalqaro loyihalarda ishtirok etganman. Shavkat Mirziyoyev: “Yaqin-yaqingacha 6-7 million aholimiz, ayniqsa, bolalar paxta terimiga “ixtiyoriy-majburiy” safarbar etilardi”, deya e'tirof etdi. Bolalarning paxta terishiga barham berildi. Bu katta yutuqdir. Qarshimizda agrar islohotlar turibdi, yer o'z egasiga berilishi, uning sohibi foydali ekin ekishi va o'z mahsulotiga o'zi egalik qilishi kerak. Mo'ljal aniq va adolatli, asosiysi, shu yo'lda sobitlik mavjuddir.

O'zbekistonda tarixan qisqa fursatda butunlay yangicha siyosiy-huquqiy, ijtimoiy-iqtisodiy, ilmiy-ma'rifiy va madaniy muhit yaratildi. Mamlakatning obro'-e'tibori va nufuzini oshirishga qaratilgan “Yangi O'zbekiston strategiyasi” ishlab chiqildi.

Niyatlar yanada ko'lamli: “O'zbekistonda 2030 yilga borib aholi jon boshiga to'g'ri keladigan daromad 4 ming dollardan oshirilishi rejalashtirilmoqda”, dedi Shavkat Mirziyoyev.

Shahardagi o'nta boyning boyligini shu shahardagi butun aholi soniga taqsimlasa, osongina 4 ming dollardan o'rtacha raqam chiqarish mumkin. Lekin niyatimiz bu daromad har bir insonga tegishli bo'lgan jamiyatdir.

Bu niyatlarga erishish oson bo'lmaydi, chunki eskicha fikr­lovchilar, qalloblar, poraxo'rlar, firibgarlar ham osonlikcha jon bermaydi. Muammolar ham bo'ladi. Muhimi, ularga ko'z yumilmaydi, muammolarni aytgan og'izlar berkilmaydi, davlat rahbari o'z so'zida sobit turadi.

Shunday ishonch va umidda sobitligimiz uchun Shavkat Mirziyoyevga ovoz beraman!

ODAMGARChILIK

Onamning ismi Qumri edi. Bu bir musicha monand bir qushning ismi ekanini voyaga yetganimdan keyin bilganman. Onam rostdan ham musichaday beozor, xokisor inson bo'lgan.

Albatta, kishiga o'z onasi hammadan yaxshi ko'rinsa kerak. Ammo bugun esimni tanigan kunlarimdan buyon o'tgan tariximizni yodlar ekanman, onamning biror marta baqirganini yoki qo'ni-qo'shni bilan janjallashganini, ovozini baland ko'targanini eslay olmayman.

Umrimning to'rtdan uchi boshqa shaharlarda o'tdi, o'tyapti. Bu ona uchun juda og'ir… Buni bugun tushunaman. Ayniqsa, o'sha paytlar hamma qishloqda edi, o'qigan kam edi. (Bugun hamma shaharda yo xorijda). Qo'shni xotinlar: “Nima shu yerda non yo'qmi, shaharda o'qib professor bo'larmidi?!” deb onamga ko'p kesatgan. O'qishni tugatib ham yana shaharda uylanib, qolib ketdim. Onamning umri yo'l qarab o'tdi. Onamni doim yo'l qarab turgan holda tasavvur qilaman.

Xolalarim: “Onang yo'ling­­ga qaray-qaray olamdan o'tib ketdi”, degan dashnomlarini ich-ichdan tushunaman. Aybdorman. Endi, mana, o'zim bolalarimning yo'liga qarayman. Shu taxlit kun o'tadi. Bir kun anglaymizki, o'tgan fursat kun emas, umr ekan. Umr o'tib ketibdi…

Bemorlikda yozgan she'rimda ham: “O'lgim kelmayapti, onajon!” deb yozganman. “O'lgim kelmayapti, Allohim”, desam to'g'ri bo'lardi. Og'ir kunda ona esga tusharkan. Endi esa Allohdan onamizga jannat bog'larini so'raymiz.

Bugun bularni yana eslaganimning sababi – onam vafot etganida, Urgutga, tog' qishlog'iga fotihaga o'sha paytdagi Prezidentning davlat maslahatchisi Mavlon Umurzoqov, Oliy ta'lim vaziri Oqil Salimov, Adliya vaziri Alisher Mardiyev bilan birga Shavkat Mirziyoyev ham Ilhom ismli ofitser yigit bilan borgan. Otamning ko'nglini so'ragan. Shavkat Mirziyoyevda odamgarchilik juda kuchli va barcha davrda unga sobit bo'lgan.

Bosh vazirlik paytlari buyuk shoiramizning navqiron farzandlari vafot etganida kelib hol so'ragan va qo'yarda-qo'ymay marosim xarajatlariga pul tashlab ketganini ko'rganman. Erkin Vohidov vafot etganda tong-sahardan keldi, yarim soatlarcha ichkarida o'tirib, ko'zlari nam holda chiqdi. Birozdan keyin butun mahalla ikki soat ichida yangidan asfalt qilindi. Chiqarish oldidan yana kelib o'tirdi.

Bugun ham vafot etgan taniqli insonlarning, Anvar qori Tursunov, muftiy hazratlari Usmonxon eshon bobo singari ulamolarning, tojdor virus tufayli vafot etgan hokimlarning xonadoniga shaxsan borib, fotiha qilayotganini ko'ryapmiz. Qachon, qaysi yurt rahbarida bunday odamgarchilik bo'lgan?!

Men mana shu odamgarchiligi uchun ham Shavkat Mirziyoyevga ovoz beraman va uning bu sharafli yo'lda sobitligiga ishonaman!

Karim BAHRIYEV,
yozuvchi.