Suv balosi
U paytlari Sobiq Ittifoq davrlari edi. Qaysi bir yili suv kam bo'ldi. Markazko'mda, obkomda, raykomda har kuni majlis “suvni tejang”, “bir tomchi ham suv isrof bo'lmasin”. Rahbarlarning ishi suv bo'lib qolgan. Qaror ustiga qaror.
Unda jurnalistlarga suvchilarning samarali ish usullari targ'ib qilish bilan suvni isrof qiluvchilarni “ayovsiz” tanqid qilish topshirildi.
Navbatdagi reyd guruhi a'zolari Jizzax va Sirdaryo viloyatlari dalalarini aylanib, tuzukroq material topa olmay qaytar ekanlar, shundoqqina Yangiyo'l yaqinida, katta O'zbek trakti yoqasida katta maydon ko'lga aylanib, g'o'za nihollari suv tagida qolib ketganini ko'rib qoladilar.
Darxol kamera ishga tushadi. Operator loyga botadi. Jurnalist voqea realligini isbotlash uchun tizzasigacha suvga kiradi.
Bir odam — brigadirmi, suvchimi ishqilib, voqeani ko'rib qoladi.
Jurnalistlar tufligidagi loylarini yuvayotganidayoq obkomda g'ala-g'ovur boshlanadi.
—“To'xtatilsin!”, “Oldi olinsin!”, “Yo'l qo'yilmasin!”, “Kim bilan kelishilgan!”, “Kim ruxsat beribdi?”
Televidenie rahbarlari telefonlar qo'ng'irog'iga javob berib ulgura olmasdilar. Ko'cha eshikka, orqa darvozaga, yo'l boshiga navbatchi qo'yildi.
Jurnalistlar telestudiyaga qaytishlari bilan darhol o'rtaga olib, rahbariyat huzuriga keltirildi.
— Nega o'zboshimchalik qilasizlar? Kim bilan kelishdinglar? Kim shaxsan ruxsat berdi? Suratga olishdan maqsad nima edi? Kim sizlarni bu ig'voga chorladi?
Hech qanaqa javob hech kimni — televidenie rahbariyatini ham, Toshkent viloyat komitetini ham qoniqtirmas edi.
Chunki hisobotda Xalq nazorati, Qishloq xo'jaligi vazirligi, suv xo'jalik idoralari shu tufayli, suvni iqtisod qilish yo'lidagi kurashda qatnashar ekanlar.
Gazetalar, radio va televidenie orqali doim va'zxonlik qilishardi. Bir gektardan ko'proq yerni bosib ketgan suv toshqini — ehtimol, bir suvchining beparvoligi, viloyat partiya tashkilotining tarixiy va beqiyos obro'yiga, “Toshkent texnologiyasi” mualliflarining tashkilotchilik sifatlariga dog' bo'lishi mumkin ekan.
Ya'ni, shovla ketsa ketsin, obro' ketmasin taomili amalda edi. Xullas, o'sha material ekran yuzini ko'rmadi. “O'zboshimcha” jurnalistlarga qayta bunaqa vazifa berilmasligi haqida ko'rsatma berildi.
Kechqurun, suxandonlar ovozi boricha yana “suvni tejash”, “tejab sarflash”, “har tomchi suvdan ehtiyotkorona foydalanish” haqida ilg'or ish tajribalarini targ'ib qildilar.
Orolga yetib borolmagan Amu-Sir suvlari esa dalalarni botqoqqa aylantiraverdi. Kuzda esa suvni “tejab — tergaganlar” navbatdagi mukofotlarga sazovor bo'ldilar. Jurnalistlarga kommunal, uy-joy xo'jaligi sohasidagi kamchiliklarni tanqid qilishlari mumkin edi, xolos.
Bu voqea hayotiy. Lekin mustaqilligimizdan ancha oldin bo'lgan voqea. Buni esga olayotganimga sabab shuki, bugungi hamkasblarimga, yoshlarga havasim keladi: hech qanday to'siq, ta'qiqlar yo'q. Bemalol emin-erkin ishlash mumkin. Zarur bo'lsa, tanqidiy materiallar tayyorlash mumkin. Bunday imkoniyat bir zamonlar matbuot ahliga orzu edi.
Anvar TOJIYEV,
faxriy jurnalist