Zamondosh haqida risola

Yaqinda taniqli yozuvchi Luqmon Bo'rixonning “Shu zamin farzandi” nomli biografik risolasi chop etildi. Unda zamondoshimiz, uzoq yillardan buyon neft-gaz sohasida fidokorona mehnat qilib kelayotgan Shermat Shamsiyevning faoliyati, hayot yo'li qalamga olingan.

Mustaqillikni mustahkamlashga hissa qo'shgan va bu yo'lda alohida shijoat ko'rsatib, oldingi safda borayotganlar talaygina. Shulardan biri – zamondoshimiz, Muborak gazni qayta ishlash zavodining direktori Shermat Shamsiyevdir.

Risolani qo'lga olar ekansiz, mehnat faxriysi Kamol Ernazarovning “Zamondosh siymosi aks etgan asar” sarlavhali maqolasiga ko'zimiz tushadi. Maqola muallifi mustaqillikning dastlabki yillari haqida fikr yuritib, mamlakatimiz uchun og'ir kechgan damlarga asosiy e'tiborni qaratadi. Sobiq ittifoq parchalanib, uning o'rnida qator davlatlar paydo bo'ldi. Natijada eski moliyaviy iqtisodiy aloqalar uzildi. Har bir mustaqil davlat o'z aravasini o'zi tortadigan bo'ldi. Bu yoqilg'i-energetika masalasida ham bir qator muammolarni keltirib chiqardi. Yetakchi mutaxassislar yirik korxonalardan juftakni rostlashdi. Ularda mahalliy kadrlar bizning ishimizni qay darajada uddalaydi degan shubha gumonlar ham yo'q emas edi. Tezkor chora-tadbirlar tufayli yoqilg'i-energetika sohasida ishonchli qadamlar tashlandi.

1997 yilga kelib davlatimiz mashaqqatli mehnatlar evaziga neft va gaz mustaqilligiga erishdi. Bu eng avvalo, istiqlol tufayli qo'lga kiritilgan imkoniyatlarimiz, qolaversa, yurtimiz olimlari, yetuk mutaxassislari, neft va gaz konlari qidiruvchilari va mazkur soha olimlarining fidokorligi, omilkorligi tufaylidir. Mamlakatimiz yoqilg'i-energetika resurs­lari mustaqilligini ta'minlashda va uni mus­tahkamlashda tarmoqning tayanch jamoalaridan sanalmish “Muborak neft-gaz” unitar sho''ba korxonasi ishchi-xizmatchilarining ulkan hissasini ta'kidlash joiz. Ular chinakam jasorat namunalarini ko'rsatib ishladilar va hozirgi kunda ham fidoyilik ko'rsatishyapti.

AQShning “Kellogg” kompaniyasi bilan hamkorlikda bunyod etilgan “Ko'kdumaloq” kompressor stansiyasi o'zining mustahkamligi bilan jahonda sanoqlilardan, MDH davlatlari doi­rasida esa o'xshashi yo'q inshoot hisoblanadi. “Ko'kdumaloq”da neft-gaz, gaz kondensati konlarini o'zlashtirish borasida asrlarga tatigulik ulkan rejalar amalga oshirildi. U yerda ko'plab neft va gaz quduqlari kovlandi. Neft va gazni kompleks tayyorlash qurilmalari, nasos stansiyalari barpo etildi. Barcha qulayliklarga, shart-sharoitlarga ega ishchilar shaharchasi qad rostladi.

Ayni paytda mamlakatimizdan qazib olinanayotgan gazning 50 foizidan ortig'i, neft mahsulotlarining deyarli teng yarmi shu joy hisobiga to'g'ri keladi. Uni “Muborakneftgaz” tarmog'idagi eng yirik yo'lboshchi korxona deb atasak to'g'ri bo'ladi.

O'tgan davr mobaynida bu yerda o'z ishini puxta biladigan mutaxassislarning yangi avlodi shakllandi. Ular orasida Shermat Shamsiyev alohida ajralib turadi. Toshkent politexnika institutining “Neft-gaz” fakultetini tamomlagach, mehnat faoliyatini “Pomiq” konidan boshlagan bu muhandis yigit “Ko'kdumaloq”ni o'zlashtirishda o'zining yorqin iqtidorini ko'rsata oldi. Xuddi shu yerda korxona rivojiga, ishlab chiqarish samaradorligiga ahamiyati katta bo'lgan qator ixtirolar, ratsionalizatorlik takliflari muallifi bo'ldi. Ko'plab shogirdlar yetishtirdi. Shermat Jo'raqulovichning ilmi, sohani keng va chuqur bilishi, rahbarlik salohiyati yuqori tashkilotlarning doimo e'tiborida turardi. Shu boisdan u 2006 yilda “Muborakneftgaz” unitar sho''ba korxonasi direktori etib tayinlandi. Sh. Shamsiyev mazkur korxonani 10 yildan ortiq bosh­qardi. Ishlab chiqarishni rivojlantirishda, jamoa turmush farovonligiga katta e'tibor berdi. 2016 yilda esa Shermat Shamsiyev “Muborak gazni qayta ishlash zavodi” direktori lavozimiga munosib ko'rildi.

Risola muqaddimasida ko'hna tarix zarvaraqlaridan voqif bo'lasiz. Buxoro, Qashqadaryo viloyatlari bilan bog'liq ko'plab voqea va hodisalarga duch kelasiz. Ipak yo'lining qoq o'rtasida joylashgan bu sirli hududning o'ziga xos tomonlari haqida ma'lumotlar beriladi.

Muallif “Men kasbim taqozosiga ko'ra Muborakka uch marta borganman”, – deb hikoya qiladi. “Har gal borganimda olam-olam taassurotlar bilan qaytganman. O'sha borganlarim asosida tug'ilgan mulohazalarimni mazkur risolada aks ettirishni niyat qildim”.

Darhaqiqat, asarning birinchi qismi “Adashmasam, bir ming to'qqiz yuz to'qson to'qqizinchi yilning kuz oylari edi” deb boshlanadi. Ko'rinib turibdiki, bu risola bir, ikki yildagi voqea hodisalarni emas, balki qariyb chorak asrlik kuzatishlar hosilasi. Bosh muharrir topshirig'i bilan Muborakka borgan ijodkor “Ko'kdumaloq”da Shermat Shamsiyev degan fidoyi, shijoatli yigit rahbar haqida ocherk yozish uchun yo'lga otlanadi. Uning dastlabki suhbatdoshi korxona qorovuli bo'ladi. Uning bildirishicha bugun-erta bu yerdan hech kimni topa olmaysiz sababini tushuntirolmayman, – deydi. Ijodkor noiloj ortiga qaytadi. Shu payt besh-olti qadam narida o'rta bo'y, yelkalari keng, 40 yoshlar chamasidagi kishi kuzatib turganini payqaydi. U bilan salom alikdan so'ng maqsadga ko'chadi. Suhbatdan so'ng u kishi o'zini Shermat Shamsiyevning Kosondagi bolalikdan do'sti Fatxiddin deb tanishtiradi. Voqealar rivoji davomida suhbatdosh mabodo tanqidiy maqola yozsangiz yaxshi emas, ijobiy tomonlarni aks ettiruvchi ocherk bo'lsa Shermat do's­timni ayni paytda kayfiyatini ko'targan bo'lardingiz, deb fikr bildiradi. Ijodkor maqsadga ko'chib, Sh.Shamsiyev haqida ocherk yozajagini aytgach, uning do'sti xursand bo'lib, yoshlik yillari, poytaxtda oliy dargohdagi ta'lim, yotoqxona izlab ijarama-ijara yurganliklarini hikoya qilib beradi. Shuningdek, Sh.Shamsiyevning kasb tanlashdagi qiziqarli xotiralari bilan ham o'rtoqlashiladi.

Asarda “Ko'kdumaloq” konidagi ish jarayoni, kutilmagan falokat oqibatlari ham kitobxonni befarq qoldirmaydi. O'ziga xos matonat va jasorat timsoli – qahramonimiz “Ko'kdumalok” kompres stansiyasida ro'y bergan yong'inda jasorat, fidoyilik, vatanparvarlik namunalarini ko'rsatadi. Yong'in tufayli biroz jarohat olgan bo'lsada, o'zini yo'qotmadi. Tunu-kun jamoa bilan birga bo'ldi. Prokuratura xodimlari bilan bo'lib o'tgan surishtiruvda Sh. Shamsiyev o'zini vazmin tutdi. Voqea-hodisalarni bosiqlik bilan so'zlab berdi. Mirishkor tumani sudida bo'lib o'tgan sud majlisida ayrim hollarda nohaqliklar kuzatilgan bo'lsa-da, uni sabr-toqat bilan yengdi. Adolat uchun haq yo'lidan qaytmadi.

Prezident Shavkat Mirziyoyev yurtimizga rahbar bo'lib ish boshlagan faoliyatining ilk davrida ijodkorlar bilan uchrashuv chog'ida zamonamiz qahramonlari obrazini badiiy asarlarga olib kirish haqida dolzarb fikr bildirgan edi. Bundan muallifning hayolida Muborak, u yerdagi fidoyi insonlar jonlandi. Shermat Jo'raqulovichning barcha qiyinchiliklarni o'tmishda qoldirib, tag'in ishtiyoq va ilhom bilan ishga kirishgani risola muallifini ruhlantiradi. Bir mahallar dilga tukkan kitob yozish rejasi yozuvchiga tinchlik bermaydi. Qashqadaryolik adib Jumaqul Qurbonov Toshkentga kelgan payti, u bilan suhbatlashib, ko'nglidagi niyatni bildiradi. J. Qurbonov L. Bo'rixonning bu tashabbusini mamnuniyat bilan ma'qullaydi. Natijada, Sh. Shamsiyev haqida mazkur “Shu zamin farzandi” biografik asari yaratildi.

Asarning ikkinchi bobida Nurillo Qurbonov, Sh. Shamsiyevning shogirdlari Alisher Mustafoyev, Dilshod Haqberdiyev, turmush o'rtog'i Gulsara opa, Hoshim Jalilov, Axtam Ashurov, Jumaqul Qurbonov, Sharof Rahmatovlarning Sh. Shamsiyev haqidagi o'ylari, fikrlari, neft-gaz sanoatining fidoyilari Abdisalom Azizov, Ivan Kelesh, Nuriddin Zayniyevning odamoxunlik, vatanparvarlik bilan yo'g'rilgan betakror fazilatlari qalamga olingan.

Shermat Shamsiyev nafaqat mohir rahbar, shu bilan birga yetuk mutaxassis, odamlar dardi, tashvishi bilan yashaydigan fidoyi inson. U mehnat faoliyati davomida har bir neft-gaz uchastkasida bo'lib, eng avvalo ishchi-xizmatchilarning sharoiti bilan qiziqadi. Deputat sifatida joylarda bo'lib, ularning muammolariga kamarbasta bo'lmoqda. Yo'l va ko'priklar barpo etish, nogiron, yordamga muhtoj oilalarga beg'araz ko'mak ko'rsatish, Kitob tumanidagi “Mehribonlik uyi” tarbiyalanuvchilari holidan tez-tez xabar olish, yoxud korxona tasarrufidagi “Yosh alangachi” oromgohi bolalarining ko'nglidan otalarcha joy olishining o'zi vatan, elga mehr tuyg'usi bilan yashashning ifodasidir.

Yozuvchi Luqmon Bo'rixon qalamiga mansub ushbu risolada qahramonlar obrazini yaratishda badiiy bo'yoqlardan mohirlik bilan foydalaniladi. Neft-gaz sanoatining istiqlol yillaridagi ravnaqi fakt va raqamlarda aks etish bilan birga Sh. Shamsiyev hayoti, faoliyatiga doir suratlar ham o'quvchini befarq qoldirmaydi. Ushbu asar navqiron avlod tarbiyasida yoshlarning voyaga yetishida o'ziga xos ibratli qo'llanma bo'lib xizmat qiladi.

Husan TEMIROV,

jurnalist