“Direktorni ko'rsak taniymiz…”
O'tgan yakshanba kuni Sirdaryo shahar dehqon bozoridan bir nechta mevali daraxt ko'chatlarini xarid qildim-da, temir yo'l yoqalab uyga qaytdim.
Birozdan so'ng qulog'imga ortimdan kelayotgan bolalarning o'zaro tortishuvi chalindi. Yarim o'girildim. 14-15 yoshlardagi 3 nafar o'g'il bola.
Kichikrog'i gapga juda chechan edi. Buning ustiga, deyarli har gapida rus tilidagi bironta so'kinishni ishlatardi.
Jahlim chiqdi.
O'smirlar yonimdan o'tayotganida, ularga yuzlandim va boyagi mahmadonadan:
— Menga qara, jo'ra, hozirgina ruscha so'kinding. O'zing shu so'zning ma'nosini bilasanmi? — deb so'radim.
Bola biroz o'ng'aysizlandi-da, yo'q, bilmayman, dedi.
— Bu juda uyatli so'z, boshqa aytmagin. Sizlar ham aytmanglar, — dedim o'rtoqlariga qarata.
Bolalar “xo'p” deganday bosh irg'ashdi. So'ng yo'l-yo'lakay ular bilan suhbatlashib ketdim.
Yaxshi bolalar ekan.
Ikki nafari qo'yarda-qo'ymay qo'limdan ko'chatlarni olishdi.
Bolalarning ismi Hojiakbar, Nuriddin va Ozodbek edi.
— Qoyil, uchovlaringga ham mashhur artistlarning ismini qo'yishgan ekan. Sizlar ham qo'shiqchi bo'lasizlar shekilli?
— Yo'q, biz artist bo'lmaymiz, boshqa kasblarni tanlaganmiz.
— Masalan, sen kim bo'lmoqchisan? — deb so'radim “mahmadona”dan.
— Ingliz tili bo'yicha tarjimon. Turizm sohasida ishlamoqchiman, — dedi u.
— Yaxshi. Sen-chi? — deb so'rayman kattarog'idan.
— Arxitektor bo'laman.
Uchinchi bola esa doktor bo'lish istagidaligini bildirdi.
Suhbatimiz qizigandan qizidi. Muxbir emasmanmi, ko'proq men savol berdim, ular javob qaytarishdi.
Afsuski, bolalar o'zlari tanlagan soha bo'yicha boshlang'ich bilimga ham ega emasdilar.
Misol uchun, ingliz tilini o'rganmoqchi bo'layotgan Nuriddin oddiygina “street” so'zining o'zbekcha tarjimasini aytolmadi. Bo'lajak arxitektor va doktorning ham bilimlari sayoz edi.
Suhbat asnosida ularning qaysi maktabda o'qishlarini so'radim. Shahardagi maktablardan birini aytishdi.
— Direktorlaring kim? Ism – sharifini bilasizlarmi?
— Ko'rsak taniymiz.
Semiz amaki. Lekin otini bilmaymiz,— deb javob qaytardi bolalarning kattarog'i.
— Bo'yi uzun kishi, — deb qo'shimcha qildi “maxmadona”.
— Maktabga yaqinda kelibsizlar-da yoki direktor yangimi? — deyman ajablanib.
— Yo'q, birinchi sinfdan shu maktabda o'qiymiz. Direktor ham eski. Faqat u odamni juda kam ko'ramiz. Ko'rsak ham, biz bilan gaplashmaydi. Shuning uchun otini ham, familiyasini ham bilmaymiz…
Bu orada uyimizga yaqinlashib qoldik. Bolalarning qo'llaridan ko'chatlarni olib, rahmat aytdim, ularni yaxshi o'qishga undab, iliq xayrlashdim.
Uyga kelib, yuqoridagi tasodifiy suhbat mazmunini 30 yil o'qituvchi bo'lib ishlagan ayolimga aytib berdim.
— Avvalgi rahbarlar hozir yo'q, bo'lsa ham juda kamchilik, — deb mulohaza qildi u.
— Maktabimiz direktori Nasiba opa bilan zavuch Saodat esingizdami? Mingdan ziyod o'quvchining deyarli har birini nomma-nom bilishardi. Ular har kun ertalab eshik oldida turib, bolalarni birma-bir kutib olishardi.
O'quvchilar ham:
— Assalomu alaykum, Nasiba opa!
— Assalomu alaykum, Saodat opa! — deb, shodu-hurramlik bilan salomlashardi.
— Vaalaykum assalom, bolajonlar! Tezroq kiraqolinglar, hozir qo'ng'iroq chalinadi, — deb bolalarni shoshirib ham turishardi ustozlar…
Beixtiyor ko'z o'ngimdan 4 nafar farzandimiz tahsil olgan poytaxtdagi 320-maktab sobiq direktori Nasiba opa Shorahmetova, hamda ilmiy bo'lim mudiri, keyinroq direktor bo'lgan Saodat Akbarovaning kulib turgan chehralari namoyon bo'ldi.
O'shanda maktabga borib qolsam, bu ikki rahbarni ko'pincha hovli yoki koridorda o'quvchilar qurshovida ko'rardim. Ular har gal o'g'il-qizlar bilan nimanidir qizg'in gaplashayotgan bo'lardi…
O'ylanib qoldim.
Xayolimda o'qituvchi nomini balandga ko'targan toshkentlik ayol ustozlar va o'quvchilar ismini ham bilmaydigan sirdaryolik maktab direktorini adolat tarozisining ikki pallasiga alohida-alohida qo'yib ko'rdim.
Nazarimda har safar “semiz amaki” qo'yilgan palla ancha yengil keldi.
Yuragim uvushdi…
Haydarali MAMATOV,
jurnalist