Men senda abadiy qolmoq istayman…
Muallif haqida:
Hakim SATTORIY – 1953 yilda Qashqadaryo viloyatining Yakkabog' tumanidagi Toshqo'rg'on qishlog'ida tug'ilgan. Ixtisosligi pedagog, jurnalist. Hozirgacha turli janrlarda qirqqa yaqin kitoblari nashr etilgan. “Har bir yosh shoir, har keksa yozuvchi” (Gyote) deganlaridek, Hakim Sattoriy o'quvchilik yillaridan she'rlar mashq qilgan. “Adashgan yo'l” (1995), “Toshqo'rg'onnoma” (2003) nomli she'riy to'plamlari nashr etilgan. Lekin muallif she'rlari matbuotda ilk bor e'lon qilinmoqda.
O'zbekiston Yozuvchilar uyushmasi a'zosi.
She'riyat, munisim, ko'p intizorman –
Qalbimga o't yoqqan nigohlaringga.
Samarsiz yillarim, mayli, alishay
Bir zum tutqich bergan xush choqlaringga.
Bahodir tiriklikdan ruh olib kiray,
Yoniq ilhom bilan quchoqlaringga.
Men senda abadiy qolmoq istayman,
Teng tutma shunchaki qo'noqlaringga…
* * *
Tomchi gar ummonga doxil,
Tomchida ummon zohirdir.
Ummonda tomchi muttasil
Ummondek kuchga qodirdir.
Intilar har bitta jilg'a
Bahri ummonlar tomon.
Barcha yo'lchi bosgan olg'a –
Manzilga yetmog'i gumon.
Men ko'z ochgan ko'hna tuproq –
Berkingan tog'lar bag'rida.
Tolening ruxsori, biroq
Yuz ochdi Toshkent shahrida.
Cho'ng duolar mustajobmi,
Esh bo'ldim ummonga men.
Ham qo'shaloq kuldi tole —
Etdim ozod zamonga men.
Qalbim iftixorga to'lsa,
Bugun kamolimga qarab.
Gar iqbolim kulgan bo'lsa –
Bariga Toshkentdir sabab.
Qancha urfonu obodlik —
Bag'ringdadir azal, Toshkent.
Barcha hayrat, barcha shodlik —
Senda kuldi, go'zal Toshkent.
OYBEK BILAN SUHBAT
Bemavrid kirmoqchi emasman, Ustoz,
Marhumlar shahridagi xilxonangizga.
“Navoiy”ni o'qishdan tin olib bir oz,
Xayolan suhbatdosh bo'laman sizga.
Kaftdagidek ma'lum siru sinoat,
Mumkin XXII asrdan so'zlash.
So'z ahli aro qaltisdir faqat
Sizni yod bilmasdan uzoqni ko'zlash.
Axir serko'lam, teran nasrning sasi
Siz bilan taraldi jahon sahniga.
O'zbek va O'zbekiston boqiy nafasi
She'r bo'lib quyildi bashar ma'niga.
Besh asr aro uzatib qo'lni,
Navoiy she'riga javob bitdingiz.
Sarhadlar osha keng olib yo'lni
Serko'lam janrning qo'lin tutdingiz.
Samoda charx urgan qo'sh qanot lochin,
Bahri muhitni quchmoqqa qodir.
Nasr va nazm yozgach qulochin
Oybekona satr — olamga tatir.
Odamlar, fikrlar o'zgardi bir qadar,
Aruz, barmoq topdi yangi o'rtoqlarni.
Ba'zan yangi nomda taqdim qilurlar —
Sizlar yoqib ketgan shamchiroqlarni.
Sizning dahongizga ta'zim, iftixor,
Ma'ni barcha dilga borib yetmagan.
She'r ahli aro qancha odam bor
Satrda o'zligin qo'shib bitmagan.
Ba'zida o'z so'zin o'qimay, tolib,
Teranlik izlaydi uzoqdan odam.
Ne ajab, men ham Musavoy qolib,
Don Kixot bilan qo'l ushlashib tursam.
Davralar jiddiy, xabar yugurik,
Ilhom emas, farmon ko'rsatar kuchin.
Ijodiy davralar o'rnin bergandek –
Qandaydir rasmiy qabullar uchun.
Eshiklar ostida lol va hayrondir
She'r uchun tug'ilgan bir bola muztar.
Tabiat in'omi — iste'dod, taqdir
“Saxiy amaki”dan iltifot kutar.
Shirinlikka bisyor to'yib olgan bola
Kechasi uyqusi buzilgan misol.
Ba'zan xarxashadan ko'zlarda vola,
Davrning qistovi kelgandek malol.
Yomonlar namoyish etsa itlikni,
Bobolar kurashgan arslon bo'lib.
Yig'ishtirib ko'plar er-yigitlikni
Atay yig'lash uchun qayg'uga to'lib.
Cho'milgan mushukni tutib panjasida
“Dunyo g'arq bo'ldi”, deb qolsa daf'atan.
Mayda tuyg'ularning iskanjasida
Quyosh ham moychiroq bo'lib qolarkan.
Bu kunlarning aksi bo'lganda paydo,
Sizning kelbatingiz ancha purviqor.
Bu zulmat mavhumlik pardasi aro –
Ustoz Oybek, endi qayda najot bor?
1987 yil.
TUSh
…Qypg'yp ko'ngil qistab qo'ymaydi,
“Uyingdasan, olisda shahar…”
Afsus, ko'zlar rangga to'ymaydi,
Chehralar muz, tillarda zahar.
Bir navozish, erkalik ila
Mehr istab yurak yonadi,
Tund o'qrayib kishloqdosh bola
“Domullo” deb kalovlanadi.
Sinov qilar ilmoqli so'zlar,
(“Samimiyat, ey, sog'inch Vatan!”)
Yaltillasa g'azabli ko'zlar –
Gunohingni bilmay mulzamsan.
Tuyakelbat, norg'ul yigitlar
Uyqudagi ayiqdek karaxt.
Ko'pni ko'rgan mo'yi-safidlar —
Fisqu fasod botqog'iga g'arq.
Tiqiladi bo'g'zingga yig'i,
Qachon tarqar bu badbo'y havo?
Tevarakda ko'klam siyog'i,
To'lishmoqda yangi bir dunyo.
“Qo'y, o'ksima”, — deydi bir odam,
Ta'bir bordir har bitta ishga,
Bu qishloqni amr etgan Egam —
Bir-birini mutab yeyishga.
Yozig'i — shu, (“kulli min al-haq”),
Chetga ochar doim sirini
Pir-murshidin o'tga solgan xalq
Tanimaydi sendek “zo'ri”ni…
Etagini siltab, yig'lab chol,
Ketib borar mashriqqa tomon.
Kufr elga masxara misol —
Mikrofondan yangraydi azon.
1990 yil.
MUNAQQIDGA
She'riyat osmonin musaffo ko'rmoq
Tong kabi toza orzu — dilingiz.
“G'uborlar bo'lmasin, mayda she'riyat —
Katta davralarga ketmas”, dedingiz.
Balki! Ko'ngil nurli toqni qo'msadi.
Axir ezgulikka tashna har inson.
O't yonsa makonda asari qolar —
Kul bo'lmay yonmoqqa bormikan imkon?
Bizning kunlardagi ash'orpaz elning —
Didi yuksak, dimog'i nozik.
Tuyg'ular sig'armikan andozalarga?
Tuyg'ular tug'yonin jilovkashi bo'ldik.
Yulduzlar chaqnasa baland samoda —
G'uborlar aylansin ko'lmakliklarda.
Yaxshi she'r kuylansa jo'r ovoz bilan,
Ojiz qofiyalar yopinar parda.
Bir shoir hurmatdan entikkan chog'i
O'zgasi o'zini panaga tortsin.
Bir to'plam kimlarga tumor atalsa,
Kimlardir boshqasin asta berkitsin.
Va faqat shirin maqtovlar aro —
Nordon tanqidning bo'lgani yaxshi.
Uyalish, iztirob ohangi bilan
Yurakning yangi kuchga to'lgani yaxshi.
Go'zallik olamida ranglar turfa xil,
Faqat o'rinlarga e'tibor andak.
Ba'zan yomon narsadan yaxshi hosil-ku,
Bukri tok shirin uzum solganidak.
Umidvor kelajak chorlasin olg'a,
Biz ham she'rlar mashq qilamiz.
Zero, hamma she'rlar yaxshi bo'lsa,
Asli yaxshiligin qanday bilamiz?
* * *
Nigohlaring bunchalar ma'yus,
Qarashingda qanday ma'no bor?
Ko'zlar qalbga ko'zgu-yu, afsus,
Qalbing ayon emas-da, dildor.
Qo'y, o'ksima, u kunlar uchun,
Bunchalar ham chekma aziyat.
Xafa qilgan bo'lsam o'sha kun –
Bolalik, deb tushungin faqat.
Shafqatingdan iltifot istab
Jonni tikdim ming bir talashga.
Nigohlaring turibdi qistab –
“Ma'yusginam”, deb erkalashga.
Ko'zlaringni yashirma bir zum,
Qorachiqda o'zimni ko'ray.
Va ashaddiy iltifot uchun –
Mag'rur boshni ko'ksingga qo'yay.
MUHABBAT
Siz olovsiz! Bu olovdan —
Qancha qochmay huv nari.
Qovrilishga, kul bo'lishga —
Boshlar sevgi yo'llari.
Nozik ko'ngil ishlari —
Siz — olovga qistaydi.
Murg'ak, intiq hislarim —
Kul bo'lishni istaydi.
Baribir dil tonmagay,
Mayli, qo'yay men yakkash.
Ayriliq — cheksiz sahro —
Firoqingiz ham otash.
Siz ham o'tni ayamang,
Tosh qotmasin vujudim.
Ne bir holga tushgandan —
Sizni “Olovsiz” dedim.
Siz asli muhabbatim,
Men ham xas emasman-ku!
Har uchragan dilbarni —
“Olovsiz” demasman-ku!
Olib qochmang olovni,
Unda yonish – bir rohat.
Olovli, cho'g'li bo'lib
Yashayversin muhabbat!
* * *
Oq ro'moling oq yuzingga oyga gardish tutgandek,
Beqaror nigohlaring u kunni unutgandek,
Parishondir gul yuzing, labda kulging qotgandek,
Tushda meni ko'rganingda uyqudan uyg'otgandek,
Yo bo'lmasa amalingdan, xayolingdan kechdingmi?
Xayolingga boshqa savdo o'z to'rini soldimi?
Men tomon uchgan orzung tilaklari toldimi?
Kokilga solgan panjang chiginga o'roldimi?
Boshqa bir kuy, boshqa barno oromingni oldimi?
Yo bo'lmasa amalingdan, xayolingdan kechdingmi?
O'sha onda ishq seliga boshdan-oyoq botgandik,
Majnuntolning shoxlarini termilib to'lg'otgandik,
Tortinchoqlik pardasini xilvat tomon otgandik,
Ahdu vafo birligini o'pichda ko'rsatgandik,
Yo bo'lmasa vafo degan amalingdan kechdingmi?
IZHORI DIL
So'lim nigohing yodimda qoldi,
Ne his bilan chiqding istiqbolimga?
Nega qoshlaring xiyol chimrildi,
Balki tushundingmi hayron holimga?
Shohi ko'ylaklaring yelda o'ynashin,
Nozik sadolarin tuydim o'sha dam.
Umrbod endi uchrashmasmiz-u,
Eslayman seni shu joydan o'tsam.
Sen suyanib turgan daraxt yaprog'in
Shivirida noming qolgani aniq.
Har bahor daraxt gul ochganida
Gullar quchog'idan boqasan yoniq.
Yoqimli navo bor o'sha go'shada,
O'sha joy qishloqda hammadan ko'rkam.
Olma gullarini ko'rib turaman,
Biz endi mangu uchrashmasak ham.
1975 yil.
* * *
Ko'ngil, pardalaring nag'maga soz et,
O'tgan bir kechadan boshlagin qo'shiq.
Qo'shiq qatlariga guldan pardoz et,
Go'zal qo'shiq kuyla go'zalga loyiq.
Necha fursatlardan bedor hissiyot,
Bugun poyoniga yetdimikan yo?
Menda bir tuyg'u yozmoqda qanot,
Alammi, shodlikmi — noma'lum ma'no.
Bir olov tuyg'udan cho'g'langan yurak,
Go'yo tosh kabi qotdi shu kecha.
Mashaqqatli yo'lda qayrilib bilak,
Omad yulduzi ham botdi shu kecha.
Yo'q, o'rinsiz bo'ldi bu xil xulosa,
Sarbozi edim-ku o'sha kechaning.
To'y uchun qadahlar ko'tarib rosa,
Ko'nglini chog' etdim necha-nechaning.
Ayrim kechalar yil kabi ulug',
Do'stlar shu onlari jamuljam bo'lsa.
Bu kecha mazmuni ne bilan to'liq?
Axir dil hijronning zahriga to'lsa.
Oy-chi, epkinini sochar ayamay,
Nurdan munavvardir uyning to'ri ham.
Qizlar qichqirig'i avjlanar tinmay,
… Kuyov bo'y ko'rsatdi;
Kelinchak tam-tam.
Eh, menga harchand nasib etmadi,
Shu ulug' kechaga qahramon bo'lish.
Umrimda shu fursat kelib yetmadi,
Uning ko'z yoshlariga yuzimni yuvish.
* * *
Baland minoralar, sokin qirg'oqlar,
Poyimga to'shalgan yashil o'tloqlar,
Hech biri bo'lmadi dilimga taskin,
Javobsiz qoldi-ku eski so'roqlar.
Chimrilgan qoshingning ma'nosi nadir,
Nima va'da qilar bizlarga taqdir?
Barini hal qilar bitta ishora,
Kiprigingga osilib turgandek shamshir.
Huzuringga borurman yaqinda shoshib,
Qirlarni qoldirib, tog'larni oshib.
Panohingda bo'lay deb yo'lga tushgim,
Sog'inchim mavjlari qirg'oqdan oshib.
Kutib olish uchun peshvoz chiq, albat,
Sog'inganing sir tutmay
gul qilib ko'rsat.
Nigohlar uchrashsa, barmoqlar uchrashsa,
Ko'ngillar tutashar, axir — muhabbat!
Uzoq ketib yaqin so'zga duch keldim,
Mehring jonga payvastligin his qildim.
Talmovsirab o'zni qancha aldamay,
Sendan o'zga najot yo'qligin bildim.
* * *
Qor uchqunlari qo'ndi kiprigimga,
Bu ma'sum tashriflar seni eslatdi.
Zar zamin o'xshadi, bilmadim, kimga?
Qo'rg'oshin ufqdan bir qiz yuz ko'rsatdi.
Izg'irin lovullatar sog'inch gulxanin,
(Hatto havolarda muzlaydi doding),
Momiqzor bag'rida sayr etib mayin,
Etak bog'lab, paxta terib
yurgan sen eding.
* * *
Shom cho'kar loqayd uzangan qirlar yoliga,
Qorayadi yovshanlar –
sog'inchning cho'ng ildizlari,
Xilvatda ungan gulning qirmizi xayoliga,
Ilk bo'sa shavqi tushib,
lovullaydi yuzlari.
Yonoqdagi qirmiz rang sochar
lolagun shafaq,
Xijolatin ko'rmay deb yuzini yopar quyosh,
Titroq tutgan g'unchaga yellar
chaladi qarsak,
Qari tog'lar kuladi oq bulutga chulg'ab bosh.
Borliqda bir seskanish qo'zg'ar
gulning xayoli.
Hislarning tug'yonidan chirpiraydi dunyosi.
Singan bokiralikdan bokiralik maloli.
Buncha munis bo'lmasang o'zbek qizin hayosi?!
Ilk bo'sa shavqi tushib…
* * *
Tollar zug'umidan o'yilgan o'ra,
Atrofga ufunot ufurgan hovuz.
Ko'milsang… She'rga tushgandan ko'ra –
Lag'monxo'r shoirning ilhomi bois.
Endi tushundilar: loyqa suv – xun ob,
Hovuz ham mehrga zorligini.
Tilla baliqchaning yonida u tob –
Po'panak baqa ham borligini.
* * *
Dars boshlanar. Kechikkan bola –
Kirib kelar, muallim tajang:
“Nima, uyqung bo'ldimi chala?
O'lasanmi ertaroq tursang?”
G'azab bilan boqar muallim
Va shalpayib qoladi behol.
Qarshisida turar allakim –
Oq soqolli, munkillagan chol.
Ostonada yillarning yodi —
Ikki fasl kelgandi peshvoz.
Eshik ochgan keksalik edi,
Yoshlik bilan yashardi Ustoz.
Ustoz xijil, changallar boshin
Va kaftlari to'la oppoq qor.
…Ikkisi ham unutgan yoshin,
Yillar o'tganini unutgan takror.
Qamchi bosar umr shiddati —
Ikki qo'ldan bitta qars erur.
Ikki do'stning mahzun holati —
Darsdan tashqari… dars erur.
* * *
Tuyg'u o'lmas va yo'qolmas agar bo'lsa yurakda,
Chopqin poyga arafasi nafas
rostlash kerak-da.
Yurak uyg'oq, tevarakka boqqan
nigohim tetik,
Mayli, jo'shish, hapriqishlar
bir zum topdi sokinlik.
Ul nozanin she'riyatning suluv
ilhom parisin —
Arazi bor bo'lsa hamki,
dilda tuyg'u o'lmasin.
So'zim, she'rim kerak bo'lsa,
kerak bo'lsa kamolim,
Bugun emas, erta bolqar
bu osmonda hilolim!