Nasri musajja'
Durbek QO'LDOShEV
Muallif haqida:
Durbek Qo'ldoshev — 1949 yili Paxtaobod shahrida tavallud topgan. 1971 yilda sobiq Andijon Paxtachilik institutining “Gidromelioratsiya” fakultetini tamomlab, injener-gidrotexnik mutaxassisligini egallagan. Uzoq yillar O'zbekiston qishloq va suv xo'jaligi tizimi tashkilotlarida muhandis, turli rahbarlik lavozimlarida ishlagan.
1981-1983 yillar mobaynida Mozambik Xalq Respublikasida xizmat safarida bo'lib, “Sug'orish masalalari bo'yicha katta maslahatchi” sifatida faoliyat olib borgan.
Ko'p yillardan buyon badiiy ijod bilan shug'ullanib keladi. Muallifning “Ko'k qarg'alar qaytib kelmadi” hikoyalar to'plami, “Tafakkur – aql qamrovi” risolasi, Ulug' vatandoshimiz, shoh va shoir Zahiriddin Muhammad Boburning bolalik davri qalamga olingan “Imperatorning tug'ilishi” tarixiy-badiiy qissasi, yaqin o'tmishimiz haqida “Lomonosov kelarmish?!” nomli qissalar to'plami va “Bobur hayotidan lavhalar” risolalari chop etilgan.
Qarg'a
(Tajnis)
Qalin qorlar yog'ib, qahr bilan qilich ko'tarib, kirib kelsa ayozli kunlar, go'yo qishni chaqirganday: “Qar-r, qar-r” qila boshlasa bir gala qarg'a, bil, ular oddiy parranda, bu ishga mutlaqo aloqasi yo'q! Shul sabab, qarg'ani — xohla, duo qil, xohlasang, qarg'a!
Bo'sa-bo'lmasa…
(Ibhom so'z san'ati)
Yordan keldi ajib xushxabar: Oshiqliq maqomig'a bo'lib munosib, borar emishman uning qoshig'a, to'qqiz tosh yo'lni piyoda bosib.
Shaydolarin safida vasf etarmishman yana fazlu kamolin, shu bahona tomosha aylar emishman uning husni jamolin!
Eshitiboq mujdani, men oshiq banda yetish uchun Laylig'a, shosha-pisha yo'lga chiqdim, kirib ko'ngul maylig'a.
Biroq aql shartta to'sib yo'limni, aytdi: Shoshma, ey telba, qayt! To'g'risini ayt! Qancha bo'lsa-da yomon, esiz-esiz, ko'ngul ko'yig'a kirib, xo'p qatnading ul tomon… Esingdamu, qolib ketdi ko'chalarda chorig'ingning taglari, boz ustig'a, musofir deb ayamadi, taladi, mahallasin saklari!
Shu zayl ko'p bor ko'rsatsang-da go'zalg'a muhabbatning kuchini, tutqazmadi qurg'ur “yosuman”, loaqal bir bor barmog'ining uchini!
Endi bosim oshib, sabring toshib, zinhor ko'ngling to'lmasa, gapimg'a kir, yetib borma, yana dikillab, bo'sa-bo'lmasa…
* * *
Ko'tarmaydur…
Men ko'ngul qo'yg'on sanam, lag'uni ko'tarmaydur,
Hazil-huzul qayoqda, qabog'in ko'tarmaydur.
Tengsiz husni-jamoli ko'kda Oyni lol etur,
Men oshiqqa bir bora hijobin ko'tarmaydur.
Muddaoingiz ayting, dedim yorg'a zorlanib:
Chimirib oldi qoshin — “sirka suv ko'tarmaydur”.
Yuraverib ortidan, sabrim ham nurab borar,
Bundayin abgor holni ko'nglim ham ko'tarmaydur.
Yurak yutib tunov kun, bir bo'sa shart so'radim!
(dedi): “Barchasi to'ydan keyin, shariat ko'tarmaydur!”
(yana aydi): “O'zni urmang har yong'a, astoydil kitob o'qing!
Birovning yukin birov quruqqa ko'tarmaydur!”
Bu ketishda qo'rqamen, to'ydan keyin ham go'zal
Ipsiz bog'lab o'zig'a, poyini ko'tarmaydur!
“Muhabbatning yo'li tor”, ag'yor aytar: ortg'a qayt!
Durbek aslo qaytmag'ay — nufuzi ko'tarmaydur!
“Samimiy” qutlov
“Qadrli Chori Choriyevich! Sizning muborak tavallud ayyomingizga yarim asr to'lishi munosabati bilan bu qutlug' koshonada hozir bo'lgan mehmonlar davrasida samimiyat ila mendek bir sadoqatli (qulingizga, deyishdan o'zini tiyib) shogirdingizga so'z berilganidan bag'oyat xursandman. Rahmat! Ruxsatinglar bilan endi, azizlarim, diqqatinglarni avval so'zga chiqqan akalarimiz hali aytmagan muhim bir detalga qaratmoqchiman! Ushbu qo'limdagi asli arzimas sovg'a, biroq bebaho libosni Sizdek purhikmat va didi nozik kishimga yoqib tushadigan rusum va rangdagisini tanlash uchun, nokamtarinlik bo'lsa ham aytishga jazm qilaman… biroz ter to'kishga to'g'ri keldi”.
Bashirjon Zaynishevich qo'lida tutib turgan (sellofan xalta ichidagi) matohni ilmog'idan ushlab, silkib-silkib qo'yarkan, so'zida davom etdi: “Baralla ayta olamanki, bu libos hurmatli shefimizning sarvdek qomatlariga to'la-to'kis mos tushadi!”
Bunday xushomadlardan mumday erib o'tirgan Chori Choriyevich har zamon-har zamonda iljaygancha, qozonday qornini silab, tebranib qo'yardi…
Yubilyarga juda ko'p istaklar, shu jumladan: 150 yil umr, dinozavrning haybati, filning sog'lig'i, nahangning ishtahasi kabi afsonaviy tilaklar bildirib, tabrik so'zini tugatarkan, xuddi qumning ichidan yombi topib olganday: “Yana bir detal, yana bir detal” deb qoldi og'zining tanobi qochib. “Ha aytganday, buning ichidagi bo'yinbog', ya'ni galstuk, kattalar yoqtiradigan rangda bo'lib, qip-qizil shoyidan! Lozim topsangiz, Chori Choriyevich, uch kundan keyin nishonlanadigan kasb bayramimizga xuddi shuni taqib chiqishingizni so'raymiz!”
Bashirjon Zaynishevich “tabrik so'zini qotirib qo'ydimmi”, deganday, olqish olish uchun mehmonlarga yuzlangan edi, ular notiqning so'zini ma'qullaganday bo'lib, qo'l uchida yengil qarsak urib qo'ydilar…
Jilmaydi…
Yor ishqida ohlar chekib qilsam nolalar,
Etib borg'on ko'rinadur ul mahliqog'a…
Rahm aylagan bo'lib dildor iymanibgina,
Ko'z uchida nigoh tashlab, asta jilmaydi!
Bir po'rim ag'yor, chin oshiq sanab o'zini,
Chertib-chertib so'zini,… uzolmasdan ko'zini,
Ko'rsatmoq bo'ldimi savlatini jo'rttag'a,
Soxta viqor bila chiqib kelib o'rtag'a,
Sannab: “Ay, telba! Nechun endi bir qarashg'a
Shunchalar sen o'zdin ketib xomtama bo'lding?!
Yodda tut! Hajrida kuyub yonsang ham, sanam,
Xotirjam bo'l, sani zinhor ko'zga ilmaydi,
Bizdan kechib, sen tomong'a aslo jilmaydi!”
O'tum chiqib, g'azabimni yutub ichimg'a,
Hay berib shaytong'a, bilakdag'i kuchimg'a,
Dedim: “Hey yelvizak! To'xta! Bu so'zingdin qayt!
Tushginangni to'g'ri borib, daryolarg'a ayt!
Jondin kechmak bor bizda, lek jonondin emas!
O'zingni urma o'tg'a, bu yo'l senga emas!”
Dag'dag'amdan cho'chidi chog'i, u jimi-ib qoldi,
Bir o'qrayib qo'ygancha, safdan o'zini oldi…