Tug'ilmasdan sotilgan chaqaloq

Ancha vaqtdan buyon xufiyona uchrashib yurgan Azizaning To'lqin bilan turmush qurishga ko'ngli bor edi. Ammo yuborilgan sovchilarga uning ota-onasi: “To'lqin tuturiqsiz bola, qizimga to'g'ri kelmaydi”, deb rozilik berishmadi. To'lqin: “Faqat seni deganman”, deya Azizani ishontirib, ikkovi birgalikda uylaridan — Oltinsoy tumanidan boshqa joyga qochib ketishga ko'ndirdi. Ular Sho'rchi shahrida istiqomat qiluvchi Asiya degan bir tatar ayolning uyida qo'nim topishdi — ijarada turishga kelishishdi.

“Biz er-xotinmiz, shaharga ishga joylashdik, siznikida yashab turaylik”, deya tatar ayolni ishontirishdi. Ammo ko'p vaqt o'tmasdan, ishsiz yurgani uchun iqtisodiy jihatdan og'ir ahvolga tushib qolgan To'lqin Azizaga dabdurustdan:

— Meni kutib o'tirma, bu yog'iga o'z kuningni o'zing ko'raver, — dedi-yu, mardikorchilik qilish uchun Rossiyaga jo'nab ketdi.

Aziza turgan joyida tarashadek qotib qoldi. Na Oltinsoyga — ota-onasining uyiga bora oladi, na boshqa qarindosh-urug'inikiga. “Ota-ona roziligisiz uydan qochib ketgan o'zboshimcha qizning jazosi shu! Battar bo'l!..” deya o'zini o'zi qarg'ab-qarg'ab, boshi oqqan tomonga chiqib ketdi. Yo'l-yo'lakay Uzun tumanida yashaydigan Muhabbat ismli ayol bilan tanishib, butun dardini unga to'kib soldi.

— Senga juda qiyin bo'libdi-da, — deya Muhabbat unga achindi va yupatishga chora topdi. — Jarqo'rg'onga boraylik. Sharofat degan tanishim bor. Uning oshxonasiga ishga joylab qo'yaman. Ham ishlaysan, ham yashashga joy qilib berishadi.

Avtobusdan tushib oshxonaga borishgach, Muhabbat ichkariga “Shara” deb ovoz berdi. Tanish ovozni eshitishi bilanoq ichkaridan chiqqan ayol: “Iya, Muxa! Seni qanday shamol uchirdi?” deb u bilan apoq-chapoq tarzda ko'rishdi.

— Shara, koroche, shu qizni tashlab, eri Rossiyaga “chizib” yuboribdi. Ko'ryapsanmi, homilador ekan. Biror yengilroq ish topib berib, qarashib turgin, savob bo'ladi, — deb Azizani unga topshirdi-da, o'zi qaytib ketdi.

— Oshxona o'zingiznikimi? — deya boshpana topilganidan xursandchiligini yashirolmay so'radi Aziza Sharofatdan.

— Yo'q. Oshxona Sayyora degan ayolniki, biz erim Muzaffar bilan uni ijaraga olib ishlatyapmiz.

Aziza shu kuniyoq ishga kirishib ketdi. Qisqa vaqtda Sharofat bilan opa-singildek bo'lib qoldi. Ammo bir hafta o'tgach, muloyimgina ko'ringan Sharofat har xil qiliqlar ko'rsatib, Azizani o'z nog'orasiga o'ynatishga urindi. Aslida, u pixini yorgan ayyor ayol ekanini Aziza payqagandi. Oshxona ichkarisidagi xonalardan birini fohishabozlarga ajratib qo'ygan ayyor ayol qo'shmachilikni kasb qilib olgan ekan. U Azizani ham, homiladorligiga qaramasdan, shu jirkanch maqsadi yo'lida majburlab, qurbon qildi. U qo'l ostida ishlaydiganlarni ham “mijoz”lariga pullab, daromad topardi.

Iflos yo'l bilan pul topishni kasb qilib olgan Sharofat o'zidan 10 yosh kichik bo'lgan Muzaffarni to'rga ilintirib, unga tegib olgandi. O'ta shafqatsiz, ochko'z ayol hattoki oy-kuni yaqinlashayotgan Azizaning beli, qorni og'riganiga ham achinmasdan, uni kosa-tovoq yuvishga majburlar, urib-turtib ishlatardi. Eng dahshatlisi esa, mast-alast, qo'pol “mijoz”lar quchog'iga ikkiqat Azizani zo'rlab kiritardi. Bechora Aziza zor-zor yig'lasa-da, uning iltijolariga parvo ham qilmasdi.

Bir kuni u Sharofat eri bilan birga uning tug'ilajak farzandini sotib, uy qurmoqchi bo'layotganini eshitib qoldi. Dardini kimga aytishni bilmay, azoblanib yurgan kunlarining birida Aziza ovqatlanishga kelgan bir ayol bilan suhbati soz kelib, unga dilidagilarni to'kib soldi: “Hali tug'ilmagan bolamni er-xotin tortib olib, sotmoqchi bo'lishyapti”, dedi. Undan yordam so'rayotgan paytida Sharofat Azizani chaqirib ketib, yana “haligi xona”ga kiritib yubordi.

Aziza ancha vaqtdan so'ng yig'lab chiqib kelganida, boyagi dardlashgan ayol hali ham choy ichib o'tirgan ekan. U o'zini “Zebo” deb tanishtirdi, Xo'ja qishlog'ida yashashini, Jarqo'rg'ondagi somsaxonalardan birida ishlashini aytib: “Vaqt topib boring, dardlashib turamiz”, dedi.

Bir necha kundan so'ng Zeboning o'zi Azizani qidirib oshxonaga keldi. Kech bo'lib qolgani uchun uyiga ketolmasdan, Azizaning yonida yotib qoldi. Uning butun dardini tinglab, juda achindi. Qanday bo'lmasin, unga yordam berishni ko'ngliga tukkan Zebo bir kuni Sariosiyodagi tanishinikiga borganida, Azizaning taqdiri to'g'risida dugonasiga gapirib berib, maslahat so'radi.

— Bechora qizga rosa jabr bo'libdi-da. Unga qanday yordam bersak bo'lar ekan? — deya Zeboning tanishlari Muborak Sharipova va Gulchehra Qo'ziyeva o'yga tolishdi.

— Tug'ilajak farzandini sotadigan bo'lsa, uni o'zimiz olib, so'ngra onasiga qaytarsak ham savobga qolardik, — deyishdi ular. — Yoki organga xabar berganimiz ma'qulmikan?

Xullas, puxta reja tuzildi. Zebo Jarqo'rg'onga qaytishi bilanoq Sharofatga uchrashdi.

— Bir xolamga farzand kerak edi. Qaerdan chaqaloq topishni bilmay yuribdi. Mabodo siz shu haqda biron-bir xabar eshitgan bo'lsangiz… — deya Zebo gap boshlagan edi, Sharofat darhol:

— Zebojon, chaqaloq ikki-uch kunda hal bo'ladi. Manavi Aziza chaqaloq tug'adi, uning boradigan joyi ham yo'q. Xolangizga bemalol xabar qilavering, — dedi.

Shu zahoti Zebo Sariosiyodagi tanishiga qo'ng'iroq qildi. Muborak bilan Gulchehra ertasi kuniyoq Jarqo'rg'onga keladigan bo'lishdi.

Ertalab Jarqo'rg'on shoh bekati yonidagi ko'prik ustida Sharofat bilan Zebo mehmonlarni kutib oldi.

— Yo, Mubo, o'zingmisan? Guli ham bor-ku! — deya quvonib ketdi Sharofat. — Zebo aytgan sizlarmi hali?

Mehmonlar ham hayajonda edi:

— Shara, uchrashuvimizni qaragin-a!

Zeboni qo'rquv bosdi: “Nahotki ular avvaldan tanish bo'lishsa?..”

Uchrashuvdan so'ng to'g'ri oshxonaga kirib, stol atrofida o'tirishdi. Aroqning tozasidan ochildi, chaqchaqlashib o'tirishdi.

— Chaqaloq hozircha tug'ilgani yo'q. Bir necha kundan so'ng u dunyoga keladi, bu yog'ini kelishib qo'yaveraylik, — dedi Sharofat. — Eng muhimi, u begona bo'lmayapti.

— Mayli, o'g'il bo'lsa, yetti million, qiz bo'lsa, besh million so'm sanayman, — dedi Muborak, — yaxshi bilasan, farzandga zorman.

— Shu bilan qutulmoqchimisan? Suyunchisiga bitta katta qo'y ham berasan! Eringni cho'pon deb eshitganman… — dadil gapirdi Sharofat.

Muborak rozi bo'ldi: “Bitta qo'y bo'lsa, bo'pti-da. Xabaringni kechiktirma, kutamiz!”

Bu orada Azizaning ko'zi yoridi. Qiz tug'ildi. Sharofat telefon orqali xaridor ayollar bilan bog'landi.

— Azizaning pasporti yo'q, guvohnomasi Sho'rchidagi Asiya opaning qo'lida ekan. Uning yashash joyi — Oltinsoy tuman qishloq fuqarolar yig'inidan ham ma'lumotnoma kerak ekan.

— Taksi tayyor, — deyishdi ayollar, — faqat o'zingiz birga yo'l boshlab borsangiz bo'lgani.

Bungacha Zebo Usmonova, Muborak Sharipova, Gulchehra Qo'ziyeva viloyat ichki ishlar boshqarmasiga ma'lumot berib qo'yishgandi. Huquqiy idoradagilar o'zlarining xodimi — Anvar ismli yigitni kirakash qilib yuborishdi.

Ayollar taksida Oltinsoy va Sho'rchiga borib, ma'lumotnoma hamda guvohnomani olib qaytishdi. O'sha kuniyoq Aziza bilan qizchasini ham tug'uruqxonadan chiqarib, to'ppa-to'g'ri Jarqo'rg'ondagi tandir kabob oshxonasiga kirib borishdi. Dasturxonga tandir go'sht, aroq va boshqa noz-ne'matlar tortildi. Bir piyola choydan so'ng Anvar mashinadan pul solingan salafan xaltachani ko'tarib keldi.

— Mana, ichida roppa-rosa 5 million so'm pul bor.

— Bu bilan qutulmaysizlar. Hujjatlar, tug'uruq xarajatlariga 500 ming so'm, yana bitta qo'yni olib keling, — deya oyoq tirab turib oldi Sharofat Ro'ziyeva va uning eri Muzaffar Hazratqulov. — Ungacha mashinaning hujjatlarini garov tariqasida berib ketasiz, deb talab qo'ydi.

— Hujjatlar yo'lda kerak bo'ladi. Menga ishoning, opajon, tilxat yozib beraman, chin so'zim, — deya “yalindi” Muborak.

Er-xotin biroz yumshab, pullarni sanab olishdi. Mushtipar onani zor qaqshatgan Sharofat chaqaloqni Muborakka olib berdi. Xuddi shu mahal viloyat IIBB tezkor guruhi va jinoyat qidiruv bo'limi xodimlari vijdonsiz er-xotinni jinoyat ustida qo'lga olishdi.

1969 yilda tug'ilgan Sharofat Ro'ziyeva va 1978 yilda tug'ilgan, Loyqand mahallasida ro'yxatda turib, Oqqo'rg'on mahallasida yashovchi Muzaffar Hazratqulov sud hukmiga ko'ra, qilmishlariga yarasha jazoga tortildi.

Sherali QODIROV,

Jinoyat ishlari bo'yicha

Sho'rchi tuman sudi sudyasi,

Chori QORAQULOV,

tuman sudi xalq maslahatchisi.