“Afsonaman” yoki ism — yarim taqdir
O'n sakkiz yoshni qarshilabmanki, ismim nega Afsona deb qo'yilgani haqida qiziqib ko'rmagan ekanman. Albatta, noodatiy bo'lganligi sababli har gal o'zimni tanishtirish uchun ismimni aytganimda, ajablanib qayta so'rashlar ko'p bo'lgan. Odamlar ma'nosiga qiziqishar va kim qo'yganligini so'rashardi.
Amaliyot o'tash uchun “Hurriyat” gazetasiga kelganimda, bo'lim boshlig'i ham shu savolni berdi: “Nega aynan Afsona?” Onamdan so'raganimda ham bu haqda aniq gap aytmaganlar, ma'nosini o'zim qidirib ko'rgan edim: “Afsona — afsonaviy go'zallik timsoli yoki ko'hna afsonalardagidek suluv qiz” degan ma'noda ekan. Ertak va afsonalarda ta'riflanadigan qizlar tashqi ko'rinishi bilan emas, ibo-hayosi, iffati, xulq-atvorining go'zalligi bilan ifodalanadi. Onajonim ham, balki, o'sha ertaklardagidek go'zal xulq-atvorli, andishali, hayoli, bo'lishim uchun shu ismni tanlagan bo'lsalar kerak.
Onajonim judayam yaxshi, har bir ishni qilishdan avval yetti marta o'lchaydigan oqila ayol. Ismim noodatiy va ko'p uchramasligini aytib, shu sababdan shu ismni tanlaganini aytganlar. Maktabda ona tili va adabiyot o'qituvchimiz Muqaddas Abdujabborova: “Ism — yarim taqdir”, — deb aytgandi. Bu shunchaki bir qator so'z emas, hikmat ekan. Alisher Navoiyning “Farhod va Shirin” dostonida keltirilganidek: “Qur'oni karimda “Al-asmo-u tanzilu min-as”, ya'ni “Ismlar osmondan tushadi”. Har bir inson o'z ismi, o'z taqdiri bilan birga tug'iladi. Xuddiki Farhod ham buyuk qismat bilan tug'ilganidek. Bu bilan shunga amin bo'ldimki, ism insonning yarim taqdirini ifodalar ekan. Ota-bobolarimiz bejizga to'g'ri ism tanlash kerakligini uqtirishmagan. Ism insonning ruhi va fazilatlariga ta'sir qiladi.
Albatta, ism taqdirni o'zgartirmaydi yoki belgilamaydi. Lekin inson o'z ismidan ilhomlanadi. Payg'ambarimiz Muhammad (s.a.v.) bejizga ba'zi sahobalarining ismini yaxshi ma'nolisi bilan almashtirmaganlar. Ota-onalar farzandi qanday inson bo'lishini xohlasa, unga shu ma'nodagi ismni qo'yishadi. Ism taqdirni belgilab bermasa-da, lekin inson o'z ismidan kim bo'lishi kerakligini anglaydi.
Odamlar sizni o'z ismingiz bilan chaqirganida, shu nomga mos bo'lib yashashga intilasiz. Demakki, ismni to'g'ri tanlash ham muhim ekan.
Afsona OROMOVA,
Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy universiteti jurnalistika va o'zbek filologiyasi fakulteti axborot xizmati va jamoatchilik bilan aloqalar yo'nalishi 2-bosqich talabasi.