CALL-CENTR: murojaatlar e'tiborsiz qolmaydi

O'zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasining Xalqaro matbuot markazida tashkil etilgan “Call-centr”da ish qizg'in. 1197 qisqa raqamli bepul telefon qo'ng'iroqlari orqali mamlakatimizning barcha hududlaridan tushayotgan ko'pdan-ko'p murojaatlarga qaraganda, shu yil 22 dekabr kuni Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Xalq deputatlari mahalliy kengashlarga bo'ladigan saylovlarga jamoatchilikning qiziqishi tobora ortib borayotir.

Saylovchilar, saylanuvchilar, saylov tashkilotchilari aholi va jurnalistlardan tushayotgan barcha savollarga Markaziy saylov komissiyasining malakali mutaxassislari, saylov qonunchiligi bo'yicha tajribali ekspertlar tomonidan atroflicha javoblar, tushuntirishlar berilib, muammolarni hal etish choralari ko'rilgan.

Telefon quloqchinini taqib, bir safda tizilib o'tirgan yigit-qizlarning qo'li-qo'liga tegmaydi. Qo'ng'iroqlarga xushmuomalalik bilan javob qaytarib, savollarga muloyimlik ila aniqlik kiritadi. Kompyuterga yozib, javob tayyorlashi uchun ekspert­ga uzatadi. Murojaat etuvchilarning lahjasi esa har xil — o'zbek, qoraqalpoq, rus, hatto ingliz tillarida so'zlasha olishadi. Bu yerda tilmochga ehtiyoj sezilmaydi.

— Bu yigit-qizlar — ko'ngilli yoshlar, Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universitetining yuqori bosqich talabalari, — deydi O'zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasining Saylov qonunchiligi va zamonaviy texnologiyalar bo'yicha o'quv markazi direktorining o'rinbosari, “Call-centr” faoliyatini muvofiqlashtiruvchi Avazbek Qodirov. — Ular uch-to'rttadan tilni egallashgan, saylov qonunchiligini puxta biladi. Xalqaro matbuot markazida ishonch telefoni — “Call-centr” ochilganini eshitib, yordamga kelishdi. Fidoyi yoshlar. Bu mamlakatimiz fuqarolarining, ayniqsa, yoshlarning siyosiy-huquqiy ongi va madaniyati yuksalib borayotganini bildiradi.

Suhbatdoshimizdan telefon orqali bo'layotgan murojaatlarning mazmun-mohiyati haqida so'radik.

— Telefon orqali murojaatlarni qabul qila boshlaganimizga qariyb bir oy bo'ldi, — deydi A.Qodirov. — O'tgan vaqt mobaynida tushgan murojaatlarni tahlil qilsangiz, ularning, haqi­qatan ham, g'oyat rang-barangligiga guvoh bo'lasiz.

Shundan so'ng, telefon orqali kelayotgan savollar va ularga berilayotgan javoblar bilan qiziqdik. Xorazm viloyatining Xonqa tumanida yashovchi Xurshid Yo'ldoshev bu yilgi saylovlar qaysi qonun hujjatlari asosida o'tkazilayotgani, 22 dekabr kuni bo'lajak mazkur siyosiy tadbirning ilgarigilaridan farqli jihatlari bilan qiziqdi.

Savolni o'qib unga javoban MSK eksperti Bahrom Umarov: “Davlatimiz rahbari tomonidan 2019 yilning 25 iyun kuni O'zbekiston Respublikasi Saylov kodeksini amaliyotga joriy etishga oid qonunning imzolanishi mamlakatimiz milliy saylov tizimidagi yangi davrni boshlab berdi. Joriy siyo­siy tadbirning avvalgilardan eng muhim farq­li jihatlaridan biri ham shunda — saylovlar ilk bor yangi Saylov kodeksi asosida o'tkazilayapti. Kodeksdan saylovlarni umume'tirof etilgan xalq­aro standartlar va prinsiplar asosida demokratik, ochiq-oshkora va shaffof o'tkazishga xizmat qiladigan o'ttizdan ortiq yangi normalar va qoidalar joy oldi. Amaldagi ko'plab cheklovlar bekor qilindi.

Yana bir muhim yangilik — mamlakatimizning milliy saylov tizimiga ilk bor Saylov jarayonini boshqarish axborot tizimi (SJBAT) va Saylovchilarning yagona elektron ro'yxati (SYaER) joriy etildi. Bundan maqsad «bir saylovchi — bir ovoz” tamoyilini to'liq va bexato amalga oshirishdan iborat”, dedi.

Samarqand viloyatining Kattaqo'rg'on tumanidan Yo'ldosh Beknazarovning: “Mahalliy kengashlar deputatligiga necha martagacha ketma-ket saylanish mumkin?” — deb bergan savoliga ekspert: “O'zbe­kiston Respublikasi Saylov kodeksining 90-moddasiga ko'ra, saylov kuni 21 yoshga to'lgan hamda kamida besh yil O'zbekiston Respublikasi hududida muqim yashayotgan fuqarolar mahalliy kengashlar deputatligiga saylanish huqu­qiga ega. Qonunchilikda deputatlikka necha marta saylanishni cheklashga oid qoidalar mavjud emas”, deya javob qaytarildi.

Ha, rostan ham qo'ng'iroqlar tinimsiz jiringlayverdi, navbatdagi qo'n­g'iroq Toshkent shahri, Mirzo Ulug'bek tumanida yashovchi Saidmurod Yo'ldoshev tomonidan ekan: “Ko'zi ojiz saylovchilar uchun alohida saylov byulletenlari joriy etiladimi?”

Ekspert: “O'zbekiston Markaziy saylov komissiyasi bilan O'zbekiston Ko'zi ojizlar jamiyati o'rtasida shu yilning 27 sentyabr kuni imzolangan o'zaro hamkorlik kelishuviga muvofiq tuzilgan ishchi guruh tomonidan amalga oshirilayotgan tadbirlar doirasida ko'zi ojiz saylovchilar ro'y­xatdan o'tgan okrug va uchastka saylov komissiyalari joylashgan hududlar aniqlanib, ularni Brayl alifbosida tayyorlangan qo­liplar bilan ta'minlash choralari ko'rilmoqda”, deb izoh berdi.

Qoraqalpog'istonning Nukus shahridan Davlatmurod Tojimurodov: “Mamlakatimizning xorijiy davlatlarda yashayotgan fuqarolarining saylovlarda ovoz berish tartibi qanday?” — degan savoliga esa MSK eksperti Bahrom Umarovning: “Saylov kodeksining 10-moddasida O'zbekiston Respublikasining chet davlatlardagi diplomatik va boshqa vakolatxonalari huzurida saylov uchastkalari tuzilishi, ularni muayyan okrugga biriktirish to'g'risidagi masala Markaziy saylov komissiyasi tomonidan hal etilishi belgilangan. Xorijiy davlatlardagi saylov uchastkalari Tashqi ishlar vazirligining taqdimnomasiga binoan Markaziy saylov komissiyasi tomonidan tuziladi”, dedi.

Joriy yildagi saylovlarning yana bir muhim yangiliklaridan biri — xorijda istiqomat qilayotgan barcha vatandoshlarimiz ovoz berishi uchun imkoniyat yaratiladi.

Avvalari bunday siyosiy tadbirda faqat konsullik vakolatxonalaridan rasmiy ro'y­xatdan o'tgan o'zbekis­tonliklar o'zlarining konstitutsiyaviy huquqlaridan foydalanar edi. Endi esa chet elda vaqtincha yoki doimiy yashayotgan O'zbekistonning barcha fuqarolari xorijda tashkil etilgan saylov uchastkalariga murojaat qilishi yoki Tashqi ishlar vazirligining rasmiy veb-sahifasidan ro'yxatdan o'tib, saylovlarda ovoz berishi mumkin.

Mamlakatimizning xorijiy davlatlardagi diplomatik vakolatxonalari va konsullik muassasalari huzurida Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputatlari saylovini o'tkazuvchi 53 ta saylov uchastkasi tuzildi.

Xorijda yashayotgan O'zbekiston fuqarolari 2019 yil 22 dekabr kuni bo'lib o'tadigan Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va mahalliy kengashlar deputatlari sayloviga oid savollariga Markaziy saylov komissiyasining rasmiy veb-saytida (www.elec­tions.uz), Toshkent shahridagi +99855-502-44-44 raqamli ishonch telefoni, shuningdek, “Saylov — 2019” mobil ilovasi orqali zarur ma'lumotlar olishlari mumkin.

Toshkent shahrining Shayxontohur tumanidan Manzura Karimovaning: “Deputat oliy ma'lumotli bo'lishi shartmi?” — savoliga A.Qodirovning o'zi javob qaytardi: “Saylov kodeksiga binoan Oliy Majlis Qonunchilik palatasiga va mahalliy kengashlar deputatligiga siyosiy par­tiyalar tomonidan nomzodi ko'rsatiladigan fuqarolar albatta oliy ma'lumotga ega bo'lishi shartligi belgilanmagan.

Ammo deputat zamonaviy fikrlaydigan, bilimli, fidoyi, xalqparvar, vatanparvar inson bo'lmog'i zarur. Shunda xalqimiz va Vatanimiz manfaatlariga xizmat qiladigan adolatli qonunlar qabul qilinadi. Shunda O'zbekistonimizni dunyoning eng ilg'or davlatlari safiga olib chiqish imkoniyatlari yanada kengayadi”.

Yangilanayotgan O'zbekistonda saylovlar ham yangi tartibda o'tishi tabiiy, Vatanimiz fuqarolarining yangi saylovga qiziqishi yuqoriligini e'tiborga olib, Markaziy saylov komissiyasi huzurida barcha qulayliklar yaratildi. Endilikda mazkur yilning 22 dekabrida bo'lib o'tadigan saylovlar oldi aholiga o'zini qiziqtirgan barcha savollarga elektron pochta manzili yoki ishonch telefonlari orqali to'liq javob olish imkoni yaratildi.

Yusuf Jo'rayev,

“Hurriyat” muxbiri.

Suratda: Markaziy saylov komissiyasi xalqaro matbuot markazi Surxondaryo viloyati bo'limida joriy yilgi saylovda birinchi bor qatnashadigan yoshlar ishtirokida “Sening ovozing — sening kelajaging” mavzuida uchrashuv bo'lib o'tdi.