Ko'chada nima gaplar?

Til departamenti tuzildi. Boshimiz hatto yetttinchi osmonga chiqib ketdi. Bayram qildik. Ijodkor do'stlar bilan sof o'zbekcha gaplashib yurishga kelishdik. Agar suhbatimizga birorta ajnabiy so'z qo'shilsa, jarima belgiladik. Eng sergap jo'ralarimiz ham kamgap bo'lib qoldi. O'zaro davramizda ahdimiz mustahkamlanib borayotganidan shod yuraveribmiz. Bir mahal o'sha yettinchi osmondan bundoq pastga qarab, qo'rqib ketdik…

“Apteka” haliyam apteka ekan. “Avtomoyka” ham o'sha-o'sha. “Atel mod” ham. Hatto ma'lumu mashhur “Korzinka” ham o'z nomida…

Keyin g'azal mulkining sultoni, turkiy tilning asoschisi Navoiy hazratlarining nomlari bilan ataluvchi ko'chaga qaradik. Ming afsuski, bu yerdagi ajnabiy so'zlardan dong qotdik. Hatto Bobomiz ham uyalgandek, (ehtimol og'ringandir) boshlarini biroz egib olibdilar.

Navoiy bobo bizlarni kechiring!

Siz ulug'lagan, olamga doston qilgan tilni bizlar ayovsiz payhon qilmoqdamiz. Bizlar shifoxonada turnaqator navbatga turamiz, shunda qaerdandir bir ajnabiy paydo bo'ladi-da, o'zining tilida nimanidir so'raydi. Biz o'ttiz yo qirq kishimiz tezda ajnabiy tilida javob beramiz. Javob bergach, atrofga g'oz qarash qilib, madaniyatli ekanligimizni bildirib qo'ygimiz keladi.

Bizlar otamizni “paxan” deydigan bo'ldik. Muqaddas nonimizni “xleb”ga, “lepyoshka”ga aylantirdik. Bahor ne'mati, o'zi nomidan, nomi o'zidan chiroyli va shirin qulupnaylarimizni “klubnika” deb qo'ya qoldik. “gril” degan so'zni lug'atimizdan topolmayapmiz.

Kishi farzandli bo'lsa, yaxshi niyat bilan unga chiroyli ism beradi. Undan umidlanadi, qarisam korimga yaraydi deb bir parchaligidan parvarish qiladi. Yoki bir ko'chat qadasa erta meva beradi, deb ishonadi. Departament tuzilganiga 9 oy bo'ldi. Bu degani o'sha vaqt uylangan yigit ota bo'ldi. Mevasini berdi.

Tashkilotlarga maslahatchilar joriy qilindi. Bu quvonarli, shu bilan ovunsa bo'ladi. Ammo ko'chalarimizdagi yozuvlar…

Shunday tashkilotlar bor, men u yerlarga hech qachon bormasligimni bilaman. Shunday ishxonalar bor, sinf­doshim To'lqin u yerga qadam ham bosmaydi. Lekin To'lqin Toshkentga kelganda ko'chalarni aylanadi. Ayniqsa, Navoiy ko'chasiga aniq boradi. Men qishloqqa borganda, To'lqin bilan daryo bo'yida gurunglashayotganimda Toshkent ko'chalaridagi ajnabiy yozuvlardan savol berishini sira istamayman.

Biz apteka — dorixona, atelye mod — chevarxona bo'ladi deb ishongandik.

Soliq to'lamasangiz, yoki kommunal to'lovni kechiktirsangiz, o'sha tashkilot xodimlari xijolat chekmay eshigingiz qo'ng'irog'ini bosadi.

Ammo tilimizni beshafqatlarcha buzib, hurmat qilmaydiganlarga departament hech narsa demaydi, eshik qo'ng'irog'ini bosmaydi, jarima solmaydi, talab qilmaydi.

Hurmatli departament xodimlari! “Konditsioner” — havo sovutgich ostida ishlayvermasdan, “chillachisi” yo'q ko'chalarga bormaysizmi, ko'rib, o'rganib, nimadir qilmaysizmi?!

Shaharning yuzi ko'cha, ammo afsuski hozir tilimizning ham “yuzi” shu ko'chalar bo'lib qolmoqda.

Sanjar Tursunov,

O'zbekiston Yozuvchilar uyushmasi

a'zosi.