E'tiqodim titragayki ehtiros aylar ko'zing

Muallif haqida: Rustam Mirvohid — 1987 yili Toshkent shahrida tug'ilgan. 2007 yilda Toshkent Davlat sharqshunoslik institutini tamomlagan. “Birinchi kitobim” loyihasi asosida “Bu – oshiq so'zim” nomli kitobi chop etildi. Shuningdek, “To quyosh sochgayki nur: Erkin Vohidov hayoti va ijodi zamondoshlari nigohida” hamda “Bahrdan bahralar” kitoblari nashrdan chiqdi. Hozirda O'zbekiston Res­publikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Davlat tilini rivojlantirish departamenti bosh mutaxassisi vazifasida ishlaydi.

* * *

XX asr — butun ko'hna Turkiston (O'rta Osiyo) shoirlari uchun yangicha she'riyat davri bo'lgan edi. Bu “yangicha”lik faqat shaklda emas, mazmunda ham voqe' bo'ldi. Holbuki, bizga yangicha tuyulgan bu shakllar aslida mumtoz shoirlarimiz qit'a­larida, Maxtumquli, Muqimiy she'riyatida yuz ko'rsatgan edi.

Sho'ro davrida g'azal san'ati go'yo eski, go'yo o'ta an'anaviy, degan biryoqlama fikr shakllandi. Ana shunday davrda ustoz Erkin Vohidov “Yoshlik devoni” orqali adolatsiz fikrlarni chilparchin qilib:

Ey munaqqid, sen g'azalni

ko'hna deb kamsitmagil,

Sevgi ham Odam Atodin

qolgan inson qonida! –

deya, gap shaklda emas, gap mazmun va ruhda ekanini baralla e'lon qildi. Va ustozning o'zi g'azal san'atiga yangicha mazmun, yangicha ruh bag'ishladi. Ochig'ini aytganda, teran tasavvufiy-ma'rifiy mohiyatga ega bo'lgan g'azal san'ati yangi davrda zamiridagi ma'rifiy haqiqatlarni yechib, faqat majoz she'riyatiga aylanib qoldi. Muhabbat ham Ilohiy muhabbat liboslarini yechib, majoziy muhabbatga aylandi.

Erkin Vohidovdan keyin yangicha g'azal an'anasini Jamol Kamol muvaffaqiyatli davom ettirdi. Keyin esa taniqli olim va shoir Mahmud Hasaniy g'azal san'atining qadimiy haqiqatlarini saqlashga urinib, “Ishq devoni”ni tuzdi. Hozir bu san'atni Dilorom Ergasheva degan shoi­ramiz ma'rifiy ruhi ila o'ziga xos davom ettirmoqda.

Bu kun mening xursandligim shundaki, shoirlarimizda g'azal ishtiyoqi hali so'nmagan ekan, bu o'lmas san'atni ustoz Erkin Vohidovning sadoqatli shogirdi Rustam Mirvohid qaytadan uyg'otishga kirishibdi va ko'rkam g'azallar bitibdi. Uning so'z tanlashida ham g'azal talabiga mos izlanuvchanlik bor, mumtoz so'zlarga yangicha ruh bag'ishlashga urinish bor. Shoirning bu yo'ldagi izlanishlarida mamnuniyat ila muvaffaqiyat tilab qolaman.

Mirzo Kenjabek.

* * *

Ayni dam

Keldi umring yozi, shoir,

yoz g'azallar ayni dam,

Kim senga ruhiy g'izodur –

soz g'azallar ayni dam.

Bul g'azalning zavqu shavqi,

ishqiyu mashqi bo'lak,

Omma ermas, xos eliga –

mos g'azallar ayni dam.

Dilda ilhom pardasidin

ko'rinib, ko'rinmayin,

Voh, go'zallar yanglig' etgay

noz g'azallar ayni dam.

Ayni damda ayni g'amkim:

bulhavas shoirtalay,

Yozilur kun-kundin ammo

oz g'azallar ayni dam.

Tengi yo'q tengdoshlar ichra

elkadoshlar chiqsayu

Nazm aro urf o'lsa, shoyad,

boz g'azallar ayni dam.

Yaxshi niyat – yorti mol, lek

“qish”da xo'b “qishlay” desang,

Keldi umring yozi, Rustam,

yoz g'azallar ayni dam.

In'ikos aylar ko'zing

Keldi mish-mish: ishqi lof deb

e'tiroz aylar ko'zing,

Bir nazar sol, ko'zlarimga –

in'ikos aylar ko'zing.

Jozib ul o'tli qaroshing

yodima tushgan mahal

E'tiqodim titragayki –

ehtiros aylar ko'zing.

Kipriging tansoqchi ersa,

qoracho'g' xonqiz erur,

Bilmadim tobe' yo mone' –

turfa noz aylar ko'zing.

Kimsalar xirmonda hozir,

na o'roq, boshoqda bor,

Tobakay g'ayriga bundoq

imtiyoz aylar ko'zing?

Ne ajab, sidqu vafoning

bobida noqis ular,

Go'yiyo jabru jafoga

ixtisos aylar ko'zing.

Dard elin ashki xirojin,

kel, sanam, to'xtatmasang –

Bil, jahoniy iqtisodiy

inqiroz aylar ko'zing!

Rustamo, ne o'zni aldash,

garchi mag'rursan, vale

Har qarashda yorga “kel” deb

iltimos aylar ko'zing.

Nigor

Toki ko'ngil ichra ishqing

ganj etib ketding, nigor,

Naqdi umrimni baloga

xarj etib ketding, nigor.

Tillaning vasvosi tushgan

kimsadek bezovtaman,

Misli sokin suvda bo'ron,

mavj etib ketding, nigor.

Ko'zlarim yo'lingda zor-u,

ming nigoron bo'ldi, lek

Bir qadam ranjida qilmay –

ranjitib ketding, nigor.

Bog'da bulbul birla qumri

oh urarlar basma-bas,

Chunki, dodimni tobora

avj ketib ketding, nigor.

Bitta taskin shul erurkim:

Rustamingga dil aro

Sabrini dardiga monand

darj etib ketding, nigor.

Naylanib bormoqdadir

Ruh qamishdir. Puflading – ul

naylanib bormoqdadir,

Dil uzumdir. Ezding – ul ham

maylanib bormoqdadir.

Bul nayu mayli majolis

un nafoisda, pari,

Ko'zlaring no'sh ayladim, bosh

aylanib bormoqdadir.

Mastmanki onqadar,

tutkil qo'limdan, yo'q esa

Boq, aso bo'lmoqqa xoma

shaylanib bormoqdadir.

Bir qarab oftobga o'rnin

ko'rsatib qo'y, husn aro

Tobakay shohlikka so'rmay

saylanib bormoqdadir?!

Rustamingday hajr o'tida

nola chekmay, naylasin,

Ruh qamishdir. Puflading – ul

naylanib bormoqdadir.

Shomu sham'

Zulfu husning yodga tushsa

yodlanarmish shomu sham',

Ishq aro bu rutbasidan

shodlanarmish shomu sham'.

Gohi hajringda riyo chun

qo'zg'atib rashshokligim,

Tunlanarmish… pirpirarmish…

dodlanarmish shomu sham'.

Men-ku Qays avlodiman deb

iftixor etsam, qara,

Laylining zuryodi biz deb

zodlanarmish shomu sham'.

Beqarormish til uchida

vasli bomdoding uchun,

Yorlanarmish yot-la, yor-la

yotlanarmish shomu sham'.

Har na qilsun, lek sadoqat

otlig' ul shatranj uza

Dona sursa Rustaming-la

motlanarmish shomu sham'.