O'zimiz o'tirgan shoxga arra tortmaylik
Albatta, ochiq maydondagi manzarali daraxtlar qurshovida, yam-yashil o't-o'lanlar bag'rida sayr qilish inson salomatligining tiklanishida tabiiy shifo vazifasini o'taydi.
Olimlarning aytishicha, daraxt barglaridan taralayotgan tabiiy ifordan ruhiyat bahramand bo'lib, kayfiyati ko'tariladi. Daraxt tanasiga suyangan odamning tani quvvat oladi. Shuning uchun bo'lsa kerak, xalqimiz daraxtlarni ruh va vujud tabibi sanaydi. Buni qarangki, bir gektar maydondagi archalar bir kecha-kunduzda 30 kilogramm bakteriyalarni nobud qiladi. Atrof-muhitga foydali uchuvchan moddalarni ishlab chiqaradi. Bir gektar maydondagi daraxtzor va butazorlar esa bir kunda inson organizmiga zararli bo'lgan 220-280 kilogramm karbonat angidrid gazini yutib, o'z navbatida tirikligimiz manbai bo'lgan shuncha miqdordagi kislorodni havoga chiqaradi. Daraxtzorlar havodagi chang miqdorini kamaytirib, yer yuzidagi ob-havoni mo''tadillashtirish va filtrlash vazifasini ham bajaradi.
Shunday ekan, atrof-muhit tozaligini barqarorlashtirishda va tabiatni muhofaza qilishda Chirchiq shahar inspeksiyasi nazorat bo'limi inspektorlari tomonidan bir qator chora-tadbirlar amalga oshirilib kelinayotgani maqtovga loyiq. Xususan, Toshkent viloyati ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish boshqarmasining maxsus topshirig'iga binoan 1 va 2 toifaga mansub atrof-muhitga ta'siri mavjud bo'lgan ob'yektlar o'rganib chiqildi. Mutasaddilar bilan kelishilgan holda tashkiliy-texnik tadbirlar amalga oshirildi. Shuningdek, inspeksiya tomonidan Chirchiq shahri hududida ekologik vaziyatning barqarorligini saqlash va yaxshilash borasida joriy yilning 3-chorak holatida 11 ta korxonada 37 ta tashkiliy texnikaviy tadbirlar tashkil etilgan.
Bundan tashqari, Olmaliq tog' metallurgiya kombinati aksiyadorlik jamiyatining Chirchiq filiali ilmiy ishlab chiqarish bo'limi tavsiyasiga ko'ra, soha mutaxassislari chang tozalash uskunalarini grafik asosida ta'mirlab, suv tizimlari va issiq suv isitish tizimidagi radiatorlarni registrga almashtirib chiqishdi. 10500 butasimon va boshqa daraxt ko'chatlari hamda 71789 ta ko'p yillik va mavsumiy ko'chatlar ekildi.
— “Yo'l xaritasi”ga asosan Chirchiq daryosining qirg'oq bo'yi mintaqasida o'zboshimchalik bilan qurilgan dala hovlilari, maishiy binolarni ko'chirish yuzasidan ogohlantirish xatlari berilib, bo'sh qolgan maydonda obodonlashtirish ishlari tashkil etildi. Atrof-muhitni bee'tiborlik tufayli ifloslanishiga va chiqindixonaga aylanishiga sabab bo'lgan fuqarolar uchun qoplama to'lovlari tizimi takomillashtirilgan edi. Joriy yilning shu kunigacha 658 million 560 ming so'm mablag' Toshkent viloyati Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish boshqarmasi jamg'arma fondiga o'tkazib berildi.
Shuningdek, shahar havosining tozaligini saqlash maqsadida viloyat “Toza hudud” DUK Chirchiq shahar filiali tomonidan 4 ta chiqindi yig'ish maydoni qurilib, foydalanishga topshirildi. Eng muhimi, chiqindi yig'ish maydonlari odamlar gavjum yashaydigan maskanlarda, aholiga qulay qilib barpo etildi, — deydi Chirchiq shahar Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish inspeksiyasi boshlig'i Ismatilla Mamadiyorov. — Shahar aholi punktlari hududlarini doimiy ravishda reja asosida ko'kalamzorlashtirish shaharsozlikning asosiy shartlaridan biri. Shuning uchun ko'chalar atrofida tarvaqaylab o'sgan daraxtlarga ishlov berildi. Uy-joy mulkdorlari shirkatlari bilan kelishgan holda yangi ko'chatlar ekildi, ko'kalamzorlashtirilgan maydonlar inspektorlar tomonidan doimiy nazoratga olindi.
Keyingi yillarda shaharlar, qishloqlar haqiqiy qurilish maydoniga aylandi, desak mubolag'a bo'lmaydi. Lekin shuni ham ta'kidlash kerak, ayrim holatlarda joylarda noto'g'ri loyihalashtirish oqibatida daraxtlarga, o't-o'lanlarga katta ziyon yetkazilayapti. Kesilgan bitta daraxtning o'rniga ekilgan yangi niholning voyaga yetishi uchun kamida 10 yil kerak bo'ladi. Mutasaddilar, shu o'rinda, bu masalaga to'g'ri yechim topib, amaliy yondashishlari kerak. Bosh Qomusimizning 55-moddasida “Yer, yer osti boyliklari, suv, o'simlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy zaxiralar umummilliy boylikdir, ulardan oqilona foydalanish zarur va ular davlat muhofazasidadir”, deya ta'kidlangan.
Masalan, Chirchiq shahrining 8-mitti tumanida yuqori kuchlanishli elektr simlarining shundoqqina yonida qurilayotgan ko'p qavatli binolar, avvalo, tok kuchlanishiga, qolaversa, hududning ekologik muhitiga katta ta'sir o'tkazmoqda. Bir qancha daraxtlar kesilib, yashil tabiat payhon qilinishi ehtimoldan xoli emas. Kimningdir manfaatini o'ylab, inshootlarni yuqori kuchlanishli elektr simlarning yonidan qurilishiga ruxsat bergan mutasaddilar nahotki shunga e'tibor berishmagan.
Masalaga yechim topish hamda hukumatimizning sohaga doir qarorlari ijrosini ta'minlash maqsadida Chirchiq shahar Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish inspeksiyasi shahardagi mavjud korxona, tashkilot, umumiy o'rta ta'lim, maktabgacha ta'lim markazi, mahallalar va uy-joy mulkdorlari shirkatlari hududlaridagi mavjud 40 mingdan ziyod daraxtlarni xatlovdan o'tkazib, elektron tarzda kompyuter tizimi bazasiga kiritdi. Ayrim holatlarda esa jismoniy va yuridik shaxslarning belgilangan tartib-qoidalarni bilmasliklari ma'lum bo'lib qoldi. Shu kunlarda joylarda tushuntirish va targ'ibot ishlari olib borilmoqda.
Ayrim shaxslarning amaldagi qonunni mensimasligi natijasida yashillik olamiga katta ziyon yetkazish ishlari hali ham davom etayotgani achinarli, albatta.
Tabarruk zaminimiz juda saxiy, umid bilan suqilgan nihol albatta, bir kuni o'z mevasini beradi. Atrof-muhitni ozoda saqlash, uni obodonlashtirish va ko'kalamzorlashtirish esa xalqimizga xos odat.
Flora va faunani asrashda ona tabiatga nisbatan huquqbuzarliklarni bartaraf etishda jamoatchilik nazorati ham o'ta muhim ahamiyatga ega. Shunday ekan, birgalashib o'z uyimizni, bog'-rog'imizni asraylik. Kelajak avlodga musaffo osmonu zaminni, obod maskanni meros qoldiraylik. Zero, bu yashil olamning musaffo va ozodaligi har birimizning ekologik madaniyatimizga bog'liqdir.
Hikmatullo QODIROV