Vatanni ko'krakka urib sevmaydilar

Oila shu aziz vatanimizning bir bo'lagi, bir parchasi. Oilada farzandlarimizga bolaligidanoq vatanni sevishni, ota-ona, mahalla-ko'y, qarindosh-urug'larni hurmat qilish, qadriga yetish kabi o'zbekona qadriyatlar o'rgatiladi. Ota-ona bitta bo'lgani kabi odamning ham Vatani yagonadir. Vatanga xizmat qilish unda yashayotgan har bir inson uchun ham qarz, ham farz. Vatanga xizmat goh u katta bo'lsin, goh u kichik – halol, sidqidildan bo'lsa, Vatan uni albatta qadrlaydi.

Kasbim taqozosi tufayli turli   soha vakillari bilan uchrashishga to'g'ri keladi. Men uchrashgan va suhbatlashgan insonlar orasida yurtim deb, Vatanim deb yashovchi haqiqiy vatanparvar kishilar ko'p. Ana shunday insonlardan biri rahmatli, Qo'shko'pir tumanining O'rtayop qishlog'ida yashovchi Otaboy aka Sobirov edi.   Uzoq yillar suv tarmoqlari sohasida faoliyat olib borgan Otaboy Sobirov juda ma'naviyatli, madaniyatli inson bo'lib, adabiyot va san'atni, tarix ilmini juda sevuvchi, uni qadrlovchi haqiqiy vatanparvar kishi edi desam mubolag'a bo'lmas. U adabiyot va san'atni juda qadrlardi. Qo'liga tor olib kuylaganda ko'pchilik xonandalar tan berardi unga. Navoiy, Maxtumquli, Mashrabdan g'azal o'qisa mana men degan adabiyotchini ham   dog'da   qoldirardi. Ha, haqiqatda Otaboy aka so'zi bilan ishi bir ajoyib inson bo'lib yashadi. U yurti Xorazmni jon dilidan sevdi. Uning tarixiga, umuman, o'zi tug'ilib o'sgan zamin — O'zbekistonga   mehri bo'lakcha edi.

Vatan, yurt muhabbati uning yuragida jo'sh urib turardi. Har bir gapining birida Maxtumquli, Navoiy, Pahlavon Mahmud ruboyilaridan g'azal va qit'alaridan parcha keltirib o'z so'zini mustahkamlab qo'yishni kanda qilmasdi, xullas, haqiqiy vatanparvarlik, yurtga bo'lgan muhabbat uning yuragining tub-tubidan chiqardi. Yaratgan uni siyladi. Birin-ketin o'g'il farzandlar ato qildi. Xorazmbek, Maxtumquli ismli farzandlar shu zayl dunyoga keldi. Nevaralari Zamaxshariy va Zardo'shtlar bobosi qo'ygan ismlarga loyiq bo'lishga intilib yashamoqdalar. To'g'ri, bu ismlar hozir eshitganlarga bir erish tuyular ammo bugungi kunda xorijiy seriallardan ta'sirlanib   farzandiga yoki nevaralariga ularning ismini qo'yayotgan insonlar yonida albatta bu hech narsa emas. Vatanni qalbdan, yurakdan sevish, uni mehrini his qilish, sidqidildan xizmat qilish har birimizning shiorimizga aylanmog'i kerakligini yoddan chiqarmasligimiz kerak. Zero, ulug' shoirimiz Muhammad Yusuf bir she'rida “Ko'krakka urmaydi Vatan deb vatan” deb aytganida,   albatta haq edi.

Jaloliddinning emas,

Jumongning qilichi…

— Ko'chada qilichbozlik qilib o'ynab yurgan bolalarga ko'zim tushdi. Qo'llarida otasimi, onasimi do'kondan sotib olib bergan o'yinchoq — plastmas qilich. Ular hadeb bir-birlari bilan baqirib-chaqirib “jang” qilishardi. Beixtiyor ularning o'yini diqqatimni tortib yonlariga bordim, — deydi uzoq yillar ta'lim-tarbiya sohasida ishlab kelayotgan ustoz Egambergan Karimov — qilichni qo'limga oldim va ulardan so'radim:

— Bolalar bu kimning qilichi?

Ular baravariga “Jumongning qilichi” deb javob berishdi.

Bunday vaziyat kishini albatta o'yga toldiradi. Nega endi ular bu Jaloliddinning qilichi, Amur Temur bobomizning qilichi demaydi. Farzandlar tarbiyasiga shunchalar befarq bo'lyapmizmi? Nega oilada, bog'cha-yu maktablarda bizning buyuk bobokalonlarimizning hayot yo'llari, ular ko'rsatgan jasoratlari kam o'rgatilmoqda.

Xalqimizda katta arava qaerdan yursa kichigi ham shu yerdan yuradi degan maqol bor. Qush uyasida ko'rganini qiladi, deydi dono xalqimiz. Bu maqollar zamirida qancha ma'no mujassam. Biz kattalar har bir ishda o'z ezgu amallarimiz bilan yoshlarga o'rnak bo'lsakkina kelajak avlod yuksak ma'naviyatli vatanparvar inson bo'lib yetishadi.

Farzand uchun ochilgan muzey

Inson xotirasi azal-azaldan muqaddas bo'lib kelgan. O'tganlarni xotirlash o'zbekona qadriyatlarning eng oliy ko'rinishidir. O'zbek na o'ligini na tirigini xor qilib qo'yadigan millat emas. Janggohlarda qolib ketgan askar qabridan ham bir siqim tuproq olib keladi. Ularni xotirlaydi, ezgu ishlarini eslaydi.

G'ozovot qishlog'ida Elena Antipova degan tarix fanidan dars beruvchi o'qituvchimiz bo'lardi. Oqila, dono, har bir so'zidan haqiqat ufurib turuvchi, so'zi bilan ishi bir ayol edi rahmatli. Iloji boricha hamqishloqlariga yordam qo'lini cho'zardi. Uning fidoyi insonligidan hayoti davomida bir necha bor tuman va qishloq kengashiga deputat ham qilib saylashgandi.

Nima bo'ldiyu harbiyga ketgan o'g'li Ulug'bek baxtsiz tasodif tufayli halok bo'ladi. Endi siz onaning ahvolini bir ko'z oldingizga keltiring. Rossiyadan Ulug'bekning jasadini olib kelib dafn qilishdi. Elena opaning ana shu kunlardagi iztiroblarini so'z bilan ta'riflash oson emasdi. Farzand dog'i uni battar cho'ktirib qo'ydi.

O'zi tarix o'qituvchisi emasmi, maktabda farzandiga atab muzey — kutubxona ochdi. O'z puliga sotib olib bo'lsa-da, kitoblar va tarixiy eksponatlar bilan muzeyni boyitdi. Muzeyga “Ulug'bek Hasanov nomidagi tarix muzeyi” deb nom berdi. O'sha davrlarda Elena Antipovadan tahsil olgan insonlar buni yaxshi eslashadi. Domla bu bilan ham farzandi Ulug'bekni xotirasini abadiylashtirdi, ham qanchadan-qancha yoshlarga o'z qishlog'i tarixini bilishga ko'maklashdi.

Qo'shko'pir tumanda Arslon Matniyozov bir paytlari rahbarlik qilgan 43-sonli umumiy o'rta-ta'lim   maktabiga borsangiz, 1941-1945 yillarda Xadra qishlog'idan urushga ketib qaytib kelmagan hamqishloqlari xotirasiga o'rnatilgan Xotira monumentiga ko'zingiz tushadi. Unda 1941-1945 yillarda qishloqdan urushga ketgan sobiq jangchilarning nomlari bitilgan. Inson xotirasi aziz. Xotira uyg'onsa go'zal, deydi xalqimiz. Bizning yorqin porloq kelajagimiz uchun jonini fido qilgan yurt o'g'lonlari haqida, ularning tarixi haqida yoshlarga ko'proq o'rgatishimiz kerak. Ular mustaqilligimiz o'z-o'zidan kelmaganini tushunishlari, ota-bobolari qilgan jasoratlari haqida ma'lumotga ega bo'lishlari, ularning haqiqiy vorislari ekanliklarini har qadamda his qilib yashamoqlari ham farz ham qarzdir.

Vatan shunday seviladi…

Yigirma yildirki o'z uyini tarix muzeyi qilib yoshlarga moziy qatlarini ochishda yelkadosh bo'layotgan inson, tarix fanlari nomzodi qo'shko'pirlik Rahmonbergan ota Masharipovning hayot yo'li hammaga o'rnak bo'lsa arziydi. Rahmonbergan ota sakson yoshni qoralagan bo'lsayam hali ham yurt haqida, Vatan haqida uning odamlari haqida, shahar-qishloqlari tarixi haqida risolalar bitmoqda. Yoshlarga ziyo, nur ulashmoqda, ularni yuksak ma'naviyatli bo'lishida astoydil xizmat qilayotir. Rahmonbergan otani yuksak ma'naviy jasoratli insonlar sirasiga kiritsa arziydi. Elimizda, yurtimizda bunday fidoyi Vatan deb, yurtim deb yashayotgan insonlar juda ko'p.

Rahmatli Shovot tumani Katqal'a qishlog'ida yashab umri davlat idoralarida o'tgan aziz inson Ro'zmat aka Yoqubovning hayot yo'li ham ibrat bo'larlik darajada. Ro'zmat aka Yoqubov haqiqiy vatanparvar inson edi. U vohada Xorazm tarixini yaxshi biluvchi uni keng omma o'rtasida targ'ib qiluvchi bilimdonlardan biri bo'lib, viloyat televideniesida Katqal'a va Ko'hna Urganch, Jaloliddin Manguberdi, Xorazmshohlar tarixi haqida bir necha martalab chiqishlar qildi. O'z izlanishlari, o'qib o'rganishlari natijasida birinchilardan bo'lib mustaqilligimizning ilk kunlaridanoq Jaloliddin Manguberdi risolasini xalqqa taqdim (1997 yil) etdi. Mana mening qo'limda uning “Avlodlarga” nomli vasiyat tariqasida yozilgan 55 varaqdan iborat qo'lyozmasi. Uni katta qiziqish, hayajon va iztiroblarsiz o'qish qiyin.

Mamlakatimizning turli go'shalarida millat taraqqiyoti uchun indamaygina hissa qo'shib yurgan odamlar talaygina. Zero, bu ularning kundalik hayot tamoyiliga aylangan. Vatan uchun qilayotgan ishlarini, insonning kundalik turmush tarzi, deb qarashadi. Bu kabi insonlar yurtimizning turli hududlarida istaganingizcha topiladi.Ular bosib o'tgan yo'llar, qilgan ezgu ishlar qalbimizning allaqaerida mudrab yotgan jafokashlik, millatparvarlik tuyg'ularini turtib uyg'otsa, ajab emas.

Boltaboy Muhammad Qurbon,

jurnalist.

Xorazm viloyati.

Yangiliklarni do'stlaringizga ulashing

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan

13 + nineteen =