Jurnalist uchun eng katta sovg'a… odamlarning ishonchi bo'lishi kerak!
Bu mavzuni yaqin ikki yildan beri yozmoqchi bo'laman. Viloyatda jurnalistikaning “monopollashuvi” ikki-uch yillar ichida boshlandi. OAV xodimlari kunini o'tishini kutdim, o'zimcha ijobiy natija bo'lar degan umidda.
Jurnalist ham inson, bayram qilishga, dam olishga haqqi bor. Ayniqsa, ularning oylik maoshini hisobga olinganda, har bayramda mas'ul tashkilotlardan sovg'alar olishga ham haqlidek tuyuladi.. Biroq o'tgan ikki yil davomida namanganlik jurnalistlarni “boy” tashkilotlar tomonidan yiliga ikki martalab taqdirlab turish urfga aylanib ketdi. Hatto “uloq” olgandek har bir sovg'a bilan tushgan suratini ijtimoiy tarmoqqa joylaydigan “piar ustalari”ning soni ortdi.
So'z maydoniga axborot xizmatlari kirib kelgach, bu holat yanada keskinlashdi. Bayram arafasida, press-turlarda hokimlik yoki qaysidir tashkilot OAV vakillarini chorlashi kerak bo'lsa, faqatgina o'sha xizmat rahbarining “ulfatlari, yaqinlari”ning taklif etilishi sovg'a bilan, dasturxon oldida ko'z-ko'zlab suratga tushib, ijtimoiy tarmoqlarga qo'yilishi odat tusiga kirdi. Bu holatda jurnalist maqtovdan boshqa nimani yoza oladi?! “Egan og'iz uyalar” tarzida o'tayotgan press-turlar maqtovdan nariga o'tmaydi. Har bir axborot xizmati rahbari o'zining vazifasidan tashqari biron ishni qoyillatayotgani yoki respublika darajasida bironta muammoni ko'tarib chiqmayotganining sababi ham aynan shunda. Vazifa nuqtai nazaridan hamma bir maromda ishlayotgani bor gap. Jurnalistikani ham “monopoliyaga” aylantirib ulgurgan viloyatda “tinchlik, osoyishtalik”, muammosiz hayot davom etayotgani “maddohlar maktabi”ga asos solinganini ko'rsatadi.
Biron marta press-turga yoki yig'ilishga aytilmasa jar solib, “jonli chiqish”lar qiladigan ayrimlar ham, “rag'batlantirilgach”, “jimgina” o'z suratlarini joylashga tushishdi. Republikaning viloyatdagi muxbirlari, “ozgina quloqsizlikka moyillar” endi biron tadbir, taqdirlovdan qoldirilmaydi. Va ular ham bundan juda minnatdor hamda e'tirof etilishlari kerakdek tutishadi o'zlarini.
Har yili “ro'yxati shakllantirib qo'yilgan” jurnalistlarni ikki martalab, rag'batlantirib turadigan viloyat elektr tarmoqlari korxonasi, “Vatanparvar” tashkiloti”, IIB, DXA, Sog'liqni saqlash shunga o'xshash nufuzli tashkilotlar haqida qaysi jurnalist tanqid yoza olayapti?! Aytgancha, ularda muammo, tanqidga mos mavzu bo'lmasa kerak, balki?! Sovg'ani olib, rahbarlarga “ming qulluq” qilib ketayotgan jurnalist, blogerlarni ko'rib, hayfing keladi. Endi yil bo'yi rahbarning “oshig'i olchi”, matbuot anjumani o'tkazsa ham, qattiqroq “aksirsayam” jurnalistlar uning “izmida”, “maqtovning kiftini keltirishadi”.
“Amerika ovozi” teleradiokompaniyasi muxbiri Navbahor Imomovaning bir gal katta bir anjumanda aytgan gaplari yodimga tushdi: “Jurnalistning hech qachon sovg'a, hadya olishini ma'qullamayman. Sababi, taqdirlagan, rag'batlantirgan rahbar endi haqdor bo'ladi, siz esa uning oldida hisob berishga majbursiz. Tanqid qila olmaysiz, muammolariga ko'z yumishga majbur bo'lasiz. Sizni mehnatingiz – qaysidir muammoni yechganingizda, siz tufayli nimadir ijobiy natijaga erishganda bilinadi”. Rost, mana kechagi bayram tafsilotlarida ko'zim tushdi: “Amerika ovozi” muxbiri Navbahor Imomova sovg'asini O'zDJTU Xalqaro jurnalistika fakultetiga topshirishga qaror qildi.”
Viloyatimizda 100 nafar “saralab olinganlar” (qaysidir mezon, mehnatga ko'ra) kechagi bayramda ishtirok etishdi. Hamma viloyat hokimi oldida qatnashish sharafiga loyiq topilganidan minnatdor bo'lib, yonida “erta-yu kech yozib, tengma-teng, hatto undan a'loroq ishlayotganlar ko'ziga ham xijolat tortmay, tik qarashgacha yetib keldi. Bularning safida “o'ninchi marta “yog'langanlar”, balki 15-marta “e'tirof qilinayotganlar” ham bor. “Omadini bersin” degim keladi, lekin “bayramda ro'yxatda men ham bormanmi” deb qo'ng'iroq qilganlar, haqiqatan e'tirofga loyiqlarning ishtiroki bo'lmagani, ko'p qatori meniyam “og'rintirdi”. “Sovg'aparast”lik “kasaliga duchor bo'lgan (qalamkashlar desam, to'g'ri bo'lmas), “faoliyatim shunga loyiqmi” deb hatto o'zini tahlil qilolmaydigan, “bayrambop” insonlar bu sohani ham “jiddiygina o'yinga” balki “piar”ga aylantirib bo'lishdi.
Mulohazali fikr aytsang ham, tanqidiy maqola yozsang ham, “tarafkashlaring” bo'lmasa, yoningga hech kim kirmaydi. To'g'ri fikr aytibsiz, deyishadi, biroq qo'llab-quvvatlash uchun “trollaring” bo'lmasa yanada befoyda.
Bu mulohazalar anchadan buyon dilimni kemiradi, mutaxassis bo'lganim uchun sohamizni “biznes”ga aylantirayotganlarga, “chip”larni yutar darajada o'z egasiga “sodiqligini” isbot qilayotganlarga, axborot maydoniga “osongina, kirib, “tanqid qilsam” e'tiroflar ko'payarkan” deb xomxayol bilan faoliyat olib borayotganlarga, ustozlarimiz aytishganini eslatgim keldi: Bu – vaqtinchalik, Yo Haqqa, yo Xalqqa xizmat qiling – kam bo'lmaysiz. Biron narsa ta'masida qilingan tanqid ham oxir-oqibat – nafsingizni quli ekanligingizni isbotlash bilan birga, odamlarning sizga bo'lgan ishonchini yo'qotadi. Ishonch bu – jurnalist uchun eng katta mukofot.
Jurnalistika – jiddiy, jamiyatimizga eng kerakli soha. Buniyam biznesga aylantirib yubormang, iltimos!
Saida Ismoilova,
O'zJIU Namangan viloyat bo'limi mutaxassisi