“MARHUM” NEGA PASPORT OLOLMAYaPTI?

Bir paytlar Turmaxan Yesenbayev ham boshqa baxtli insonlar singari oilali, turmush tarzi birovdan ziyod birovdan kam oila boshlig'i edi. Ha, uning oilasi va farzandlari bo'lib, Chirchiq shahrida umrguzaronlik qilar, o'zi sevgan kasbi payvandchilik bilan mashg'ul edi. Uning aytishicha, hatto u poytaxtimizdagi ko'zga ko'ringan inshootlarning bunyod etilishida ham o'z hissasini qo'shganlardan. Ammo taqdir ekan, ishda olgan jarohati sabab Turmaxan nogiron bo'lib qoladi. Yeladi, yuguradi nogironlik nafaqasiga chiqa olmaydi. Orada ichkilikka berilib guldek oilasidan ajralib, so'qqaboshlikni ixtiyor etadi. Nima ham deyish mumkin, bu hayot—unda ana shunday taqdir sinovlari bilan o'zicha yashayotganlar ham yo'q emas. Ehtimol, kimlar uchundir ular “Xudo urgan va hech kimga kerak bo'lmagan” odamlardir. Ammo ular ham tirik jon. Rizqini va umrini beruvchi Yaratganning o'zi. Qolgan taassurotlarni quyida maqolani o'qib amin bo'lasiz.
“Go'ro'g'lining tug'ilishi” dostonini o'qib voyaga yetganmiz. Xuddi shu Go'ro'g'lining qaytishi o'tgan yili koronavirus infeksiyasi tarqalib, hammani uyiga qamagan paytda Chirchiq shahrida sodir bo'lib, qorlar yog'ib, izlar bosildi, ammo…
Ayrim odamlar naqadar loqayd, e'tiborsiz va “oyog'i yerdan uzilgan”iga azbaroyi shu voqea sabab yana bir bor amin bo'ldim.
Karantin sabab hatto suvlari sokin oqadigan Chirchiq daryosining halovati buzilgani rost. Ayniqsa, chora-tadbirlarning keskinlashishi masala jiddiy ekanligini ko'rsatardi.
Jon shirin deganlaridek, hamma “o'z-o'zini yakkalash”ga o'tgandi. Chirchiq shahri, 8-kichik dahasidagi tashlandiq vagon yonidagi chiqindixonada, dunyoni unutib, o'z maylida yashayotgan Turmaxan va uning ulfati Kolyaning ham halovati buzildi. Chunki idish ko'tarib chiqindixonaga tashlash uchun keladiganlar soni keskin kamayib qoldi. Mahallada:
— Ana ularni qaranglar, hamma virus shularning yoqasiga yopishgan aslida, bularni tartibga oladigan odam bormi, — deguvchilar ham shunday kunlarda ko'paydi.
Bu gaplarga Turmaxan pinak buzmasdi, chiqindixona vagoni atrofida timirskilangani bilan, uning bir xonali bo'lsa ham, uyi bor edi. Nari borsa uyiga ketadi. Kolya ham tinch edi. Hech bo'lmasa Turmaxandek og'aynisi bor.
Turmaxanning ahvolini tushunsa bo'lardi, uning bir oyog'i mayib edi. Aytishlaricha, kasbi toifali payvand­lovchi bo'lsa-da, og'ir ishga yaramay qolgan. Nogironlik nafaqasiga chiqish ilinjida yurarkan…
O'sha kuni (qat'iy karantin paytlari. 2020 yil, aprel oyining oxiri) ichki ishlar xodimlari, profilaktika inspektori va posbon ko'p qavatli uylar oldida paydo bo'lishdi. Ko'pchilik buni odatiy holdek qabul qildi. Ammo Turmaxan…
— To'xta, niqobing qani? Mana yana bitta qoida buzgan! Qayoqqa ketayapsan? Uygami? Uyingda kim bor?
— Hech kim yo'q, bitta o'zim turaman, — deydi Turmaxan.
Bechora, qo'rqib ketib chakki qilgan ekan. Uyida sherigi borligini darrov aytsa bo'lar ekan. Ammo shirakayfligi sababmi yoki yodidan ko'tarilganmidi, ishqilib uyida Kolya borligini aytmadi.
Kutilmaganda qo'ltig'idan olgan ichki ishlar xodimi va posbonlarning xatti-harakatidan Turmaxan dovdirab qolgandi.
— Uyimda gazim yoniq qoldi, meni qo'yvoringlar… – deya, ularning izmiga bo'ysunishga majbur bo'ldi…
— Men… qayoqqa?! Bormayman!
Uy boshqaruvchi va uning ayoliga esa xodimlar uni tezda qaytishini, bir tekshirib qo'yib yuborishlarini aytishdi, lekin…
Turmaxanning uyida qolgan Kolya och qoringa chala-chulpa yuvinib chiqib, Turmaxanning eski kiyimini topib kiyib oldi, eski ko'rpaga o'ranib boshini yonga tashladi. Kolya ikki kun “fanfurik” spirti sarxushligida tuzukroq ovqat yemagani uchun rosa ochqagan edi. So'ng eshikka umidvor qaradi…
Bu payt ichki ishlar xodimlari Turmaxanni majburiy ravishda karantin zonasiga olib ketishgandi…
Oradan besh kun o'tib Chirchiq shahar Ichki ishlar bo'limi “Navbatchilik qismi”ning telefoni jiringladi.
— Men, “Xumo” mahallasidan, hozirgina 8-uydan bir ayol qo'ng'iroq qildi, Turmaxanni olib ketuvdilaring shekilli…
— Ha, u karantinda.
— Uning uyi ichidan badbo'y hid kelayotgan emish, o'likning hidi deyishayapti…
Ko'p o'tmay ko'p qavatli uyning oldida “Tez tibbiy yordam” mashinasi paydo bo'ldi. Turmaxanning uy eshigini buzib kirgan organ xodimlari ortidan tibbiyot xodimlari uyga kirishdi… Ne ko'z bilan ko'rsinki… Eski ko'rpada “Turmaxan” o'lib yotardi…
Qarang, bu yaramas karantindan qochib, uyiga kelib olgan ekan-da!
Marhumning opasi Asel uvvos solib yig'lay bosh­ladi. Akasi esa abgor holatga kelgan jasadga achinib ko'z tashladi, kiyimlar ham marhumning yonidan chiqqan pasport ham ukasiniki edi. Organ xodimlariga qarab olib: “Ha, ukam”, dedi.
Xullas, tashvish ustiga tashvish bosh­landi. “Hartugul musulmonmiz, Turmaxanning akasi o'likxona (morg)dagilar bilan gaplashsin, uni musulmon odatiga ko'ra qabrga qo'yaylik”, deyishdi qo'shnilar. Mayitning kafanlangan tanasi opasining u o'sib o'lg'aygan mahalladagi uyidan olib chiqildi. Mulla janoza o'qib bo'lgach, marhum qabrga qo'yildi…
Qiziq dunyo, ko'p o'tmay o'n to'rt kunlik karantindan piyoda qaytgan Turmaxan opasinikiga bordi. Eshikdan kirib kelganini ko'rgan opasi Asel hushdan ketib qoldi. Uydagilarning bari Turmaxanga g'alati qarardi. “Arvohmasmisan”, deb undan qochishardi. Turmaxan hayron, ulardan gap nimadaligini tushuntirishini talab qildi. Masala oydinlashdi…
— Ey Kolyajon, meni kechir, seni uydali­gingni xodimlarga aytsam bo'larkan, — derdi, gap nimada ekanini tushungani sayin battar ezilib.
Kolya bilan ancha yildan buyon qalin edik. U ko'p hollarda mening uyimda tunab qolardi. Jigari og'ir xasta edi. Afsus, meni IIB xodimlari va posbon karantinga olib ketishmaganda edi, balki unga yaxshiroq qararmidim. Axir u uyda kalit turadigan joyni bilardiku, ochlik va kasalligi tufayli esiga kelmadimikan… Uyim­­da ochlik va kasallikdan o'lib qolgan. Ust-boshida mening liboslarim. Hamma uni men deb o'ylagan. Nima bo'lganda ham, mendan rozi bo'l, Kolya, — deydi u ko'ziga yosh olib.
Ammo hayot to'xtab turmaydi, yashash uchun harakat qilish kerak. Turmaxan karantindan qaytgandi. Yana eski joyga, eski xizmatiga qaytdi. U keta turib yo'lda akasining uyiga kirdi. Akasi:
— Seni sakkiz kun avval ko'mib kelgandik… — dedi.
— O'zim seni yerga ko'may, nega meni ko'masan, — derdi ko'ziga yosh olib Turmaxan.
Taqdirni qarang, bu ham yoziqda, Yaratgan Turmaxanning ulfati Kolyani yorlaqagan ekan, u islom dini urf-odatlari bilan dafn etildi. Go'yo “go'r”dan tirik chiqib kelgan Turmaxan esa yo'lidan chiqqanning esxonasini chiqarib, qo'l berib ko'rishib yurdi.
Eng yomoni, “Turmaxan Yesinbayev vafot etdi” deb, FHDYo bo'limi xodimlari uning pasportini o'lganlar qatoriga qo'shib qo'yishgan edi. Haligacha Turmaxan karantin sabab kimlarningdir aybi bilan yangi pasport ololmay sarson.
Bu voqea aslo to'qib chiqarilgani yo'q. Mana, oradan bir yildan ziyod vaqt o'tdi. “Marhum” Turmaxan Chirchiq shahar IIBga qatnayverib, o'zi yana bir bor boqiy dunyoga rixlat qiladigan darajadagi ahvolga kelib qoldi. Uning aytishicha, bugun na mahalla fuqarolar yig'ini va na profilaktika inspektorlari, na boshqa mutasaddilar tinglaydi. Aybsiz aybdor bo'lib, chindan ham tirik “marhum”ga aylangan…
Hikmatullo QODIROV,
“Hurriyat” muxbiri.
Yangiliklarni do'stlaringizga ulashing

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan

two × 1 =