Jurnalistlar huquqi himoyaga muhtoj…mi?
Poytaxtimizdagi Milliy matbuot markazida “O'zbekistonda jurnalistlarning huquqiy himoyasi: muammo va yechimlar” mavzuida kuni kecha o'tkazilgan davra suhbatida jurnalist va blogerlar, huquq-tirtibot idoralarining axborot xizmatlari mas'ullari, keng jamoatchilik vakillari ishtirok etdi.
O'zbekiston Jurnalistlari ijodiy uyushmasi tomonidan tashkil etilgan mazkur tadbirda Uyushma raisi Olimjon O'sarov Yangi O'zbekistonni barpo etish yo'lida amalga oshirilayotgan islohotlar jarayonida matbuot va so'z erkinligini ta'minlash, ommaviy axborot vositalari vakillarining haq-huquqlarini himoya qilish borasida amalga oshirilayotgan islohotlar izchil davom ettirilayotganini alohida ta'kidladi.
Shu bilan birga Uyushma raisi Toshkent shahri hokimidan juda xafa ekanligini ham yashirmadi. “To'g'ri, shaharda juda katta bunyodkorlik ishlari amalga oshirilyapti, buni biz hamisha e'tirof etamiz, har tomonlama qo'llab-quvvatlaymiz. Biroq Prezidentimizning 2017 yil 10 avgustda “O'zbekiston Jurnalistlari ijodiy uyushmasi faoliyatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida”gi qarori qabul qilingan.
To'rttagina banddan iborat qarorda Toshkent shahar hokimligiga Toshkent shahrining Islom Karimov ko'chasidagi 15-a uydan uyushma uchun joy berish vazifasi yuklatilgan. Mana, oradan qariyb besh yil vaqt o'tdi. Lekin haligacha uyushmaga joy ajratilgani yo'q. Haligacha axborot sohasidagi vakolatli davlat organining binosida ijarada o'tiribmiz.
Prezident saylovi munosabati bilan yurtimizga ko'plab xorijiy jurnalistlar tashrif buyurmoqda. Ularning ko'pchiligi uyushma faoliyati bilan tanishish istagida bizga murojaat qilishmoqda. Ammo gapning ochig'i, biz ularni qabul qilish uchun hozirgi holatimizdan uyalyapmiz”.
Olimjon O'sarov Jurnalistlar ijodiy uyushmasiga oid yuqorida ta'kidlagan Prezident qarorining boshqa bandlarida ko'zda tutilgan vazifalar ham amalga oshirilmaganligini, xususan, mamlakatimizning har bir hududida jurnalistlar uchun imtiyozli narxlar asosida uylar qurilishi belgilangan bo'lsa-da, shu paytgacha bu vazifa ham bajarilmaganligini ta'kidladi.
Tadbirda so'z olgan Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati R. Kusherbayev, “Madad” nodavlat tashkiloti rahbari T.Tursunov, Uyushma qoshidagi kasb etikasi bo'yicha jamoatchilik kengashi raisi K. Bahriyev sohaga oid qonun hujjatlariga kiritilgan va kiritilishi rejalashtirilayotgan o'zgartish va qo'shimchalar, jurnalistlarning huquqiy savodxonligi va madaniyatini yuksaltirishga doir ishlar samaradorligini yanada oshirish hamda ommaviy axborot vositalari vakillariga huquqiy yordam ko'rsatish bo'yicha bir qator vazifalar xususida so'z yuritdi.
Jumladan, taniqli jurnalist Karim Bahriyev yurtimizda jurnalistlar himoyasiga oid qonunlarning hanuzgacha qabul qilinmayotgani bo'yicha munosabatini bildirdi:
— Deputatlar — xalq xizmatkori. Xalq istagi va orzularini ro'yobga chiqaradi ganlar ham ular. Ammo bizda deputatlik joyiga shu joydan ketganidan keyin o'tiriladigan mansab uchun kelinadi. Shuning uchun ularning tafakkuri xalqqa emas, mansabdorga kerak qonunlarni qabul qilishga o'rgangan.
Hozir so'z erkinligini ta'minlash bo'yicha hatto Prezident qat'iy iroda ko'rsatyapti. Lekin jurnalistlar himoyasiga oid bir nechta qonunlar bugun deputatlar qo'lida turibdi. Masalan, jurnalistlarni himoya qilishga oid qonunni oling. Ushbu qonunda jurnalistlarning majburiyatlari bir yarim bet qilib belgilab qo'yilgan. Agar jurnalist bu qoidalarni buzsa, katta miqdorda jarima belgilangan va qattiq jazolar oladi. Lekin qonunda uning faoliyati himoyasiz qolsa, bunga jazo bormi? Yo'q.
Jurnalistlarni himoya qilishga oid qonunda uning faoliyati tegishli tartibda himoya qilinadi, deyilgan. Lekin o'sha tegishli tartibning o'zi yo'q.
Parlamentda “Televidenie va radioeshittirish to'g'risida”gi qonun loyihasi ham necha yillardan beri qabul qilinmay yotibdi.
Agar insonda erkin gapirish huquqi bo'lmasa, qolgan huquqlar ham amalga oshmaydi. Mamlakatda so'z erkinligida ortga qaytilsa, qolgan huquqlar haqida o'ylamasa ham bo'ladi, – dedi u.
Deputat Rasul Kusherbayev yuqoridagi mulohazalarni qo'llab-quvvatlagan holda, jurnalistlar himoyasiga oid qonunchiligimizdagi kamchiliklar mavjudligini inkor qilmadi.
—Ba'zi holatlarda jurnalistlarning kameralarini sindirib tashlashganini ko'rdik, – dedi u. – Qaergadir jurnalistni kiritishmaydi yoki ortidan quvib yurganiga ham guvohmiz. Bu – juda uyatli va kulgili holat. Afsuski, biz jurnalistlar himoyasiga doir qonunni qabul qilgan bo'lsak ham, uni buzganlik uchun javobgarlik masalasini hozirgacha qabul qilmaganmiz.
Davra suhbatida jurnalistlarga ba'zida bo'layotgan bosim va tazyiqlar bo'yicha aniq misollar keltirilib, bunday xunuk holatlarning oldini olish, shunday vaziyatlar yuzaga kelganda OAV vakillari qaerga, kimga murojaat qilishi kerakligi xususida ham fikr almashildi.
Ko'plab jurnalistlar ham mavzu yuzasidan o'z taklif va mulohazalarini o'rtaga tashladi.
Tadbir yakunida O'zbekiston Jurnalistlari ijodiy uyushmasi va “Madad” nodavlat tashkiloti o'rtasida jurnalistlarga huquqiy yordam ko'rsatish borasida o'zaro hamkorlik memorandumi imzolandi. Mutaxassislar tomonidan ushbu hujjat asosida matbuot ahliga ko'rsatiladigan huquqiy yordam turlari va maqsadlari haqida atroflicha ma'lumot berildi.
Shuningdek, uyushma a'zoligiga qabul qilingan bir guruh ijodkorlarga tegishli guvohnoma va ko'krak nishonlari tantanali ravishda topshirildi.
O'zbekiston Jurnalistlari ijodiy uyushmasi axborot xizmati.