Kambag'allar yo'q emas, lekin…

— Ey, jo'ra, bu gapni qaydan eshitding? Kim aytdi senga bizning qishloqni qaqrab yotgan cho'l deb? To'g'ri, vaqtida cho'l bo'lgan, bugun guliston-ku! Axir yoshim oltmishga yaqinlashgan bo'lsayam, ishlab charchamayman! Yur bu yoqqa, ana qara, qo'radagi qo'ylarning hammasi meniki! Bu tovuqlar ham. Qo'y-qo'zilarimni ko'r! Bodom, olma, shaftoli, uzumning hosili zo'r bo'ldi bu yil. Bu nimaning hisobiga? Albatta, peshona ter bilan yaratilgan. Mehnat qilgan odam hech qachon kam bo'lmaydi. Buni o'ng va so'l qulog'ing bilan eshitib ol!

Mardonboy otaning bu gapini eshitib, do'sti ko'zini olib qochdi. Keyin asta dedi:

— Do'stim, siz xafa bo'lmang.

— Nima? Hali shunaqami? Bir ko'ray o'sha raisni, nega meni ro'yxatga kiritadi? Shuncha mehnat qilib, endi kambag'al bo'lib qoldimmi? Mendayam or bor, nomus bor!

Mardonboy ota ayoli olib kelgan choyni obdan qaytarib, do'stiga bir piyola uzatdi. O'zi ham issiq ko'k choyni ho'plar ekan, dedi:

— Kambag'allar yo'q emas, bor. Lekin shu o'zini bechora ko'rsatayotgan to'rt muchasi sog' odamlar ham yo'q emas-da. Ularga ish yoqmaydi. Salqin choyxona, og'izga yoqadigan taom va bir-ikkita ulfatlar bo'lsa bas! Na oilani, na ro'zg'orni o'ylaydi. Xotin bechora bolalarni qanday boqaman deb birovlarning uyida ishlaydi. Er esa uyga kelib xotinga o'shqiradi. Ishlagani ish yo'q, deydi. Kattagina tomorqa esa ajriq bosib yotadi.

— Endi, jo'ra, seniyam tushunaman, ishlamasang tura olmaysan, ketmoning quyoshda yaltiraydi, — dedi Sanaqul ota. — Topganing halol. Bilaman, sen qancha ishlasang, shuncha tetiklashib boraverasan. Eshitgandirsan, kambag'allikni qisqartirish umumxalq harakatiga aylanibdi. Albatta, bunda biz keksalar ham ishtirok etamiz-da. Masalan, seni olaylik, shuncha kuch-g'ayratni qaydan olyapsan, seni mehnat qilishga nima undab turadi? Shularni kambag'al oilalarga gapirib berishing kerak-da.

— Ha, eshitdim, do'stim, — Mardonboy ota tengdoshining fikrlarini ma'qulladi. — kambag'allikni pul tarqatish bilan tugatib bo'lmaydi, deyildi yig'ilishda. Yana bir gap. Kambag'al oilalarning 35 foizi qo'lida hunari yo'q, ishga layoqatsiz ekan. Ularni ba'zi korxonalar shuning uchun ishga olmaydi-da. Yana bir raqamni eshitib, hayratlandim. Kambag'al oilalarning 83 foizida kattagina tomorqasi bor ekan. To'g'ri, ularda suv va elektr muammosi yo'q emas. Qalovini topsa qor yonadi, ishlash kerak-da. Ammo shu yig'ilishda Prezidentimizning bir gapi juda yoqdi menga. “Odamlarga qancha yordam bermaylik, mahallalar sharoitini yaxshilamasak, kambag'allik qisqarmaydi”, dedi. Kelgusi yilda mahallalar infratuzilmasini rivojlantirish uchun kattagina mablag' ajratiladigan bo'ldi. Suv nasoslari, quyosh batareyalari, elektr, yo'l, internet uchun ishlatiladi bu mablag'.

— Shuncha pul mahallalarga! — ajablandi Sanaqul ota. — Bu zo'r-ku! Endi qishloqlarga fayz kirar ekan-da. Tomorqalar ham yashnaydi. Bozor to'kin bo'ladi, bozor. Shunisi muhim-da, jo'ra.

— Shu gapingga bir narsa yodimga tushib ketdi, — do'stining gapini bo'ldi Mardonboy ota. — Tunov kuni shaharga tushuvdim. Nabiram 12-qavatda yashaydi. Chiqdim. Lekin u qayoqqadir ketgan ekan deng. Shunda qo'shnisi meni uyiga taklif qildi. “Dam olib turing, yo'lda toliqqansiz”, dedi. Yaxshi odam ekan. Uyiga kirdim-u, og'zim lang ochilib qoldi. Bilasanmi, go'yo uyga emas, boqqa kirganday bo'ldim. Xonalarning hamma tomonida gul o'sib yotibdi. Ba'zilari shiftga yetgan. Buyam mayli, balkonda limon pishib turibdi. Balkonning bor bo'yi tuvakda limonlar bilan to'ldirilgan. “Do'xtir limonzorda nafas oling degan edi, limonzorni shu yerga olib keldim”, deydi uy egasi. Mana buni innovatsiya desa bo'ladi. Yana-chi, ular bosh piyoz bor-ku, uni artganda tomir tomonini tashlab yuborishmas ekan. Yashikka solingan tuproqqa piyozning tomir tomonini ekib, suv quyishar ekan. Piyoz o'sib yotibdi. Ko'kat o'zlaridan chiqyapti. Mana yana bir innovatsiya!

— Endi sen hamma ko'p qavatli uyda yashovchilar balkonda limon yetishtirsin demoqchimisan?

— Yo'q, bu xayolimga ham kelgani yo'q. Aytmoqchimanki, hamma narsani eplasa bo'lar ekan. Ba'zilar tomorqasi, imkoniyati bo'la turib, qilolmagan ishni bir odam balkonda amalga oshirayotganiga qoyil qolganimdan aytdim-da senga. Eplasang jangalda sho'rva, degani shu-da, jo'ra!

— Ey, darvoqe, yig'ilishda hokim, hokim o'rinbosarlari xalq ichiga kirmayotgani tanqid qilindi. Qanday kelsin, ularning vaqti yo'q-da. Masalan, bizning mahallaga hokim biror marta bo'lsin, kelgani yo'q. Holing qanday deb mendan so'ramasin, boshqalardan so'rasin. Beva-bechoralardan so'rasin! Kambag'al odamlarga yordam bersin!

— Aytmoqchi, sen ham bu yilgi hosilning yarmini odamlarga tarqatibsan, deb eshitdim, yaxshilikning eng yaxshisi saxovat-da, to'g'rimi?

— Endi, bilasan, shu el bizga qadrdon. Topganimizni shu odamlar bilan baham ko'ramiz-da. Odamlarga yaxshilik qilsang, qaytadi. Pul bo'lib emas, duo bo'lib. “Oltin olma, duo ol, duo oltin emasmi?” degan naql bekorga aytilmagan, jo'rajon.

— Xo'p, omon bo'l, yaxshilik qilishdan charchama, do'stim, men boray, kelin sigir sog'adigan vaqt bo'ldi, nevaralarga qaray, bedanaga xo'rak berish kerak, qo'shni kampirning sal mazasi yo'q, unga ovqat chiqaray, kichkina nevara maktabdan keladi, darslariga qarashay, parnikdan gul uzay, bugun ayolimning tug'ilgan kuni…

Faxriddin BOZOROV,

O'zbekiston Jurnalistlar

uyushmasi a'zosi.