Yorug' tonglar orzusi

Mamlakatimiz hayotida tarixiy voqea: kuni kecha bo'lib o'tgan Prezident saylovida xalqimiz o'z xohish-irodasini namoyon etdi. Tadbirkorlar va ishbilarmonlar harakati—O'zbekiston Liberal-demokratik partiyasidan ko'rsatilgan nomzod, amaldagi Prezidentimiz Shavkat Miromonovich Mirziyoyev saylovda qatnashganlar umumiy sonining 80,1 foiz ovozi bilan g'alaba qozongani e'lon qilindi.

Bu natija, bu ovozlar — shak-shubhasiz xalqimizning o'z Yo'lboshchisiga yuksak ishonchining namunasidir.

Quyida esa davlatimiz rahbari tomonidan yozilgan “Yangi O'zbekiston strategiyasi” kitobi xususida fikr yuritmoqchimiz. Zero, ushbu asarda Yangi O'zbekiston orzusi, buyuk kelajagimizni bunyod etish haqidagi oliy niyat, aniq maqsad, rejalar, g'oyalar asosida qalamga olingan.

…O'zbekiston Respublikasi istiqlolni   qo'lga kiritganiga o'ttiz   yil bo'ldi. O'ttiz… Bu   oz muddat emas.   Deylik, yigit 30   yoshda ham jismoniy,   ham ma'naviy jihatdan   yetiladi. Buni davlat   taraqqiyotiga tatbiq etsak,   shunday savol maydonga   chiqishi mumkin: xo'sh,   biz mustaqillik sharoitida   yashab, o'ttiz yil mobaynida   nimalarga erishdik? Haqli   ravishda aytamizki, Yurtboshimiz Shavkat Mirziyoyevning “Yangi O'zbekiston strategiyasi” nomli kitobi erishilgan   zafarlarning eng cho'qqisidir.   Eng muhimi, mazkur kitobda   Uchinchi Renessans atamasining   urg'ulanishi har bir   fuqaroni ruhlantirib yuborishi   muqarrar.

Prezident yozadi:   “Dunyoda hech qachon   bir xil tong   otgan emas”. Mazkur ibora paydo bo'lganidan buyon ming yillar o'tdi. Bu butun koinot,   tabiat va bashariyat   doimiy o'zgarishda, yangilanishda   deganidir.

Darhaqiqat, insoniyat   ham ana shu   azaliy qonuniyat   asosida   yashaydi va hayot   kechiradi.

Har qanday yangilanishning mazmun-mohiyati, namoyon bo'lish xususiyati   shunday.

Davrlar o'taveradi, zamonlar almashaveradi. Bu yorug' olamga   kelgan har bir   odamzot avlodi turli   o'zgarish va yangilanishlar sari intilaveradi”.

Mazkur so'zlarning   mag'zi osongina chaqilmaydi.

Chunki ulug' jadid bobolarimiz yorug' tonglarni orzu qilgan edilar.   Akmal Ikromov, Fayzulla   Xo'jayev kabi davlat   arboblari, Abdulla Qodiriy, Abdurauf Fitrat, Abdulhamid Cho'lpon   kabi asl millatparvar adiblar hibsga olinib,   yo'q qilindilar. Nega?   Chunki, “millat gullari”   el-ulusni uyg'otishga kirishgan   edilar. Ular mahv   etilishi oqibatida xalqimizning buyuk orzulariga rahna solindi.   Yurtboshimiz o'sha voqelikka   ishora qilib, “davr   farzandlarini yuksak fazilatli   insonlar etib tar­biyalash”   iborasini ishlatadi-da, pirovardida mumtoz mutafakkirlarimizdan so'ng   jadidlar faoliyatini ham   sharaflaydi: “Bu orzu   Behbudiy   va Avloniy, Hamza va Munavvarqori, Fitrat   va Cho'lpon, Abdulla   Qodiriy va Usmon   Nosir kabi minglab   jadid bobolarimizni uyg'otdi.   Ularning xalq   erkinligi   va saodati yo'lidagi   ezgu fikr, ezgu so'z va   ezgu amallari uchun   ulkan ma'naviy omil   bo'ldi”.

Prezident yozadi: “Albatta, biz Yangi   O'zbekistonni barpo etish   va Uchinchi Renessans   poydevorini yaratishda ziyo­lilarimizga katta ishonch bilan   qaraymiz. Shuning uchun   bu zahmatkash insonlarning ilmiy va ijodiy   izlanishlarini har tomonlama   qo'llab-quvvatlash, ularga zarur   sharoitlar yaratishni o'zimizning   birlamchi vazifamiz sifatida   ko'rishimiz darkor. Shu   maqsadda   hukumatimiz tomonidan   aniq chora-tadbirlar ishlab   chiqilib, amalga oshirib kelinmoqda”.

Shuni ro'y-rost aytish joizki,   mus­taqillikning   ilk yillaridagina emas, bundan besh-o'n yil ilgari ham hattoki fan doktorlari,   professorlar maoshi evaziga   tirikchilik qilishga qiynalar   edi. Ayrim   olimlar   dorilfununlarni tashlab “Otchopar”   bozoriga chiqib ketganlari shundan edi. Ayni   zamonda esa institutu universitet domlalarining maoshlari necha barobar oshirildi. Doktoranturada tahsil ko'rayotgan yosh   olimlarning stipendiyalari hattoki avvalgi professorlarning moyanasidan ham yuqoriroqdir. Darvoqe, bu yilgi   mustaqillik bayrami arafasida taniqli   adabiyotshunos olim Ibrohim G'afurov   “O'zbekiston Qahramoni” unvoni ila siylandi. Izzatu hurmat shunchalik   bo'lar.

Prezident esa   olimlar mavzusiga yana   qaytish joizligini yozadi: “Biroq tan olishimiz kerakki,   ular bilan muntazam   uchrashib turishga, mamlakatimizda ilm-fan va uning   turli sohalarini qo'llab-quvvatlash, intellektual salohiyatni   bugungi zamon talablari   asosida rivojlantirish masalalariga   doim ham yetarlicha   e'tibor qarata olmayapmiz.   Buning uchun barcha   rahbarlar qatori men   ham o'zimning mas'uliyatimni yaxshi his qilaman.   Shuning uchun bu   masalaga yondashuvimizni tubdan   o'zgartirishimiz zarur”.

Nomiga yarasha   “Yangi O'zbekiston strategiyasi” kitobi yangi davlatchilik   jab­hasining barcha qirralarini   qamrab olgan. Kitobdagi istalgan bitta bo'limni ajratib,   dasturilamal risolasi sifatida   foydalanish mumkin. Prezident   hamma tushunchalar orasidan Ilmni tanlab hikmatomuz iboralarni qo'llaydi: “Eng katta boylik — bu   aql-zakovat va ilm,   eng katta meros — bu   yaxshi tarbiya, eng   katta qashshoqlik —   bu bilimsizlikdir!

Shu sababli hammamiz uchun   ilg'or bilimlarni o'zlashtirish, chinakam   ma'rifat va yuksak   madaniyat egasi bo'lish   uzluksiz   hayotiy ehtiyojga   aylanishi kerak”.

Eng muhim xususiyat shundaki, orzu orzuligicha qolib ketmasligi   lozim. “Jahon xalqlari   siyosiy lug'atlarida “Amerika   orzusi”, “Rossiya or­zusi”,   “Britaniya orzusi”, “Yaponiya orzusi”,   “Xitoy orzusi” degan tushunchalar   mavjudligi buni   yaqqol tasdiqlaydi. Ular   besabab va tasodifan   shakllanmagan. Ushbu tushunchalarning   har biri o'sha   xalqning umumiy orzu-­umidlari, ular yashayotgan davr va kelajakka doir maqsad-muddaolarni ifoda etadi”. Shu   barobarida “Yangi O'zbekiston   orzusi” atamasini siyosiy lug'atlarga   kirganini e'tirof etishimiz   joizdir.

…“Yangi O'zbekiston strategiyasi”ni o'qib Vatanimizning kelajagi yo'lida yoqilgan mash'alani, yorqin bir nurli mash'alani ko'rgandek bo'lasan.

“Mard va oliyjanob xalqimizning farovon hayotini ta'minlash bilan bog'liq murakkab va muhim savollar meni ko'pdan buyon o'ylantirib keladi”, deb yozadi Prezident.

Darhaqiqat, bu asar boshdan oxir Yangi O'zbekiston orzusi bilan yo'g'rilgan. “Yangi O'zbekis­ton tushunchasi nimani ang­latadi?”, “Taraqqiyotning yangi bosqichi qanday xususiyatlarga ega?”, “Jamiyatning yangi qiyofasi” deganda nimalar nazarda tutilmoqda?” kabi savollar bilan bir qatorda “Uchinchi Renessans poydevorini yaratish g'oyasi qanday maqsad-mud­daolarni ifodalaydi” degan savol va unga javoblar mazkur kitobning asosiy mundarijasini tashkil etadi desak, xato bo'lmaydi.

Dunyodagi eng rivojlangan mamlakatlar qatorida bo'lish uchun, munosib hayot tarzini yaratmoq uchun nima qilmoq kerak?

Ulug' maqsadlar mujassam bo'lgan asarda ta'kidlanganidek, yangi, demokratik jamiyatni barpo etish, kelajak poydevorini yaratish oson emas, albatta.

Yunon donishmandi Suqrotning “O'zgalarni o'zgartirmoqchi bo'lgan inson, avvalo, o'zini o'zgartirishi lozim. Buning uchun esa aniq maqsad, tolmas iroda va doimiy izlanish kerak”, degan hikmatini keltiradi Yurtboshimiz. Va ana shu haqiqat hamma uchun bugun asosiy mezon bo'lishi lozimligini uqtiradi.

Kitobda alohida aytib o'tilganidek, mamlakatimiz o'zining boy o'tmishi, beqiyos ma'naviy ildizlariga ega yurt. Qadim-qadimdan “Buyuk ipak yo'li” o'tgan, o'z madaniyati bilangina emas, iqtisodiy salohiyati bilan ham butun jahonni o'ziga rom etgan sehrli tarixi haqida juda ko'p to'xtalish mumkin. Ammo maqsad faqat buyuk o'tmishni e'tirof etishdagina emas, O'zbekistonning buguni va ertasi qayg'usi, uning taraqqiy darajasini oshirishdan, yuksaltirishdan iborat.

Tan olish kerakki, O'zbekistonda so'nggi yillarda juda katta ishlar amalga oshirildi. Shu sababli xalqimiz ongu tafakkurida keskin o'zgarishlar yasaldi. Chindan bugungi odamlar kechagi odamlar emas, O'zbekiston ham kechagi O'zbekiston emas.

Albatta, kechani yomonlash, kechadan ayb axtarish bo'lsa, mingta misol keltirsak bo'ladi. Yoinki, bugun hayotda mavjud muammo-yu kamchiliklarni sanasak ham oz emas. Maqsad-muddao axir boshqa, ya'ni ulug' niyatlar sari olg'a intilmoq.

Uzoq yillar inson davlat uchun xizmat qildi. Sud-huquq sohasidagi ne-ne g'irromliklar, inson haq-huquqlarining poymol etilishi, zo'ravon jamiyatning oliy nuqtasiga yetib qolgan edik. Buni — kechagi kunimizga tosh otish uchun emas, haqiqat uchun aytsak to'g'ri bo'ladi.

So'z erkinligi yo'q qilingan edi. Mabodo biror nashrda ozgina tanqid e'lon qilinsa ham tanqid ob'yekti emas, tanqid qiluvchi nishonga olindi. Yoxud uzoq yillar “odil va xalqparvar” sudlarda birorta oqlov hukmi bo'lmagani nimani anglatar edi?

Avvallari sobiq Ittifoq aybdor edi, shu bois paxta yakkahokimligidan qutula olmas edik. Ammo mustaqil davlat bo'lganimizdan keyin ham nega maktab o'quvchilaridan tortib, shifokorlaru o'qituvchilargacha, bank idorasi xodimlarigacha hamma-hamma baribir paxta dalasiga haydaldi?

Bir paytlar “O'zbekistonda hamma paxtakor” degan shior bo'lardi. Bo'lar edi emas, hatto hokimiyat binolarigacha katta-katta qilib plakatlarda yozib qo'yilardi. Hayriyat, Yangi O'zbekis­ton bo'sag'asida bularga barham berildi.

Oliy o'quv yurtlari deyarli yuz foiz tanish-bilishchilik, poraxo'rlik “bunker”lariga aylanib ketgandi. Yo'li bor ekan, bu maynavozchiliklar, qallobliklar yo'qotildi.

Hech kim hech kimni eshitmas edi. Eshitadigan bo'ldi. To'g'ri, bu borada hamon muammolar talay.

Korrupsiya shu darajada ildiz otganki, uning ildizini kesib tashlash og'ir kechmoqda. Donishmand Suqrot haq: hamma ham o'zgargan emas.

Qancha tashviqot, gap-so'z o'g'ri uchun bir pul ekan-da. Buning uchun nazarimizda uni imkoniyatdan mosuvo qilmoq joiz.

Kitobda inson haq-huquqlari haqida so'z ketar ekan, “tergov va jazoni ijro etish sohasida qiynoqlarning oldini olish bugungi kunning dolzarb vazifasi bo'lib” qolayotgani aytiladi.

Bu bejiz emas. Garchi bu borada so'nggi 5 yil ichida nihoyatda katta o'zgarishlar qilingan bo'lsa-da, “chirigan” tizimda birato'la yorug' natijalarga erishish mushkul ekan. Nega? Negaki, hamma soha inson omili bilan bog'liq. Yuz foiz adolatli, inson huquqini hurmat qiladigan kadrni topib, joy-joyiga qo'yishning ilojisi bormi?

Kuchli Parlament va vakillik organlari—Yangi O'zbekistonning tayanchi sifatida baholanadi. Ammo Parlament saylovlarida ham hali qancha muammolar borligi sir emas.

Kitobni bemalol Yangi O'zbekistonni yaratish yo'lidagi katta Dasturiy romanga mengzash mumkin. Unda 7 ta katta bob, muqaddima va xotima qismlaridan tashqari, 44 ta asosiy mavzular yo'nalishi qamrab olingan. Mamlakat qonun ijodkorligidan tortib, mustaqil va odil sudlov tizimigacha, ijtimoiy mas'uliyatli OAVlaridan tortib, iqtisodiyot tarmoqlari, qishloq xo'jaligini modernizatsiya qilishgacha. Yoxud sog'liqni saqlash, ilm-fan, ta'lim, ayollar, yoshlar masalalari, ma'naviy yangilanish, ma'rifat, milliy va umuminsoniy qadriyatlar, mamlakat xavfsizligi, mudofaa salohiyati-yu, tashqi siyosat borasidagi O'zbekistonning o'rni. Bulardan tashqari, Prezidentimiz “O'zbekiston va umumbashariy muammolar” deb nomlangan qariyb 100 sahifaga yaqin bobda davrimizning global muammolari, iqlim o'zgarishlari, ekologik bo'hronlar, Orol va ona tabiatni asrash zarurati   xususida aniq vazifalar, nafaqat bugun yoki erta, balki yaqin kelajakdagi muhim vazifalar haqida so'z yuritadi. Radikalizm, ekstremizm va terrorizm oqibatlari barchani ogohlikka chorlaydi. “Ekspertlarning xulosalariga ko'ra, so'nggi 10 yil ichida diniy ekstremizm va terrorizm tufayli dunyo iqtisodiyoti 583 trillion AQSh dollari miqdorida zarar ko'rgan bo'lsa, 15 yil ichida 100 mingdan ortiq begunoh insonlar terrorchilik hujumlari oqibatida halok bo'lgan”.

Bunday misollar har qanday sog'lom odamni hushyor tortirishi tabiiy. Kitobning so'nggi sahifalarida Korrupsiya illati haqida keng fikr yuritilgan. Butun insoniyatni, jahonning deyarli barcha mamlakatlarini o'ylantirib kelayotgan global muammo xususida bahs yuritilar ekan, mamlakatimizda so'nggi yillarda ana shu illatga qarshi olib borilayotgan islohotlar davlat siyosati darajasi deb qaratilayotgani ta'kidlanadi. Buning uchun o'nlab aniq va ishonchli kurash yo'llari belgilab berilayotgani qayd etiladi. Insoniyatni o'ylantirib kelayotgan muammolardan yana biri bu—kambag'allik masalasidir.

Albatta, har bir inson borki, baxtli va farovon yashashni istaydi. Ammo 2020 yilgacha bizda bu atama umuman ishlatilmagan, go'yo hamma boy-badavlat, to'kis yashayotgani kabi. Bu ham Prezidentimizning jasoratli qadamlaridan bo'ldi deyish mumkin.

Yurtimizda aholining kam ta'minlangan kambag'al qatlamini qo'llab-quvvatlash uchun 2,5 millionga yaqin aholini o'z ichiga olgan 594 mingdan oshiqroq oila “Temir daftar”ga kiritilganligi, ularga daromad manbalari yaratish borasida qilinayotgan chora-tadbirlar, mamlakatda 2030 yilgacha kambag'allik darajasini 2,0 martaga kamaytirish, kelgusi o'n yil davomida esa kambag'al oilalardagi ishsizlarni tadbirkorlikka jalb etgan holda, 500 ming yangi ish o'rinlarini tashkil etish, 2030 yilgacha kambag'al oilalarni 600 mingta kvartiralar bilan ta'minlash, kambag'al oilalar farzandlarini ko'proq maktabgacha ta'lim muassasalari bilan qamrab olish, boshqa ko'pdan-ko'p ijtimoiy loyihalarning ko'zlangani O'zbekis­tonda yaqin 10 yilda vaziyat butunlay yangi qiyo­­fa kasb etishiga shubha tug'dirmaydi.

Kitobda muxtasar aytganda Yangi O'zbekis­tonni barpo etish g'oyasi to'liq ochib berilgan. Yuksak salohiyatli xalqimiz esa o'z mehnati, bilimi, salohiyati bilan Uchinchi Renessansni bunyod etishga qodir deya ishonch bildiriladi.

Bu ulug' reja, maqsadlar sari da'vat etilgan asarni o'qib bunga aslo shubha qilmaysiz.

Ha, “Yangi O'zbekiston strategiyasi” kitobi katta taassurot uyg'otadi. Eng muhimi, u rasmiy tildan yiroq, o'qishli, aniq maqsad va vazifalar ilgari surilgani bilan g'oyat ahamiyatlidir.

Har bir ta'lim-tarbiya muassasasi, faoliyati turi, shaklidan qat'i nazar kerak bo'lsa, har bir tashkilot va korxonalarda ana shu kitob bo'lishi, o'qib-o'rganilishi yo'lga qo'yilsa, maqsadga molik bo'lar edi.

Sababi, Ona Vatanimiz ertasi, yaqin kelajagini barchamiz bir bo'lib qurishimiz, Yangi O'zbekistonni, Uchinchi Uyg'onishdek ulug' maqsad poydevorini mustahkam bunyod etishdek ezgu amalni Prezidentimiz xalqimiz bilan bitta katta kuchga aylanib qurmoqchi. Shu sababdan ham bu ulug' g'oya atrofida bir bo'lmoq fursati yetgan.

Abdurasul JUMAQUL