Harakatlar strategiyasi: milliy maqsadlarimiz ro'yobi
Umummilliy g'oya
Har bir xalqning oldiga qo'ygan ulug' va istiqbolli rejalari mamlakat o'z taqdirini qanday ko'ra olishi, unga erishish salohiyatini ham namoyon etadi. Zero, davlatning milliy strategik maqsadlari majmuining borligi uning ertangi kuni, ezgu maqsadlariga yuksak ishonch bor, deganidir.
Mamlakatimizda Prezident Shavkat Mirziyoyev tomonidan ishlab chiqilgan Harakatlar strategiyasi yurt taqdirini belgilovchi va yangi islohotlar davrini o'zida ifoda etuvchi umummilliy g'oyaga aylandi. Ta'kidlash kerakki, mamlakatimizda amalga oshirilgan sa'y-harakatlarning besh yillik sarhisobi o'rtaga tashlanganda bu yo'lda muhim dasturilamal bo'lgan Harakatlar strategiyasi o'zini munosib ravishda oqlagani isbotlandi.
Xo'sh, bu sarhisob nimalarni o'zida ifoda etdi?
Avvalo, mazkur strategiya aniq va ustuvor tamoyillarga ega bo'lib, barcha soha va tarmoqlarni qamrab olgan muhim yo'nalishlari bosqichma-bosqich hayotga tatbiq etildi, dastur va amaliy harakatning izchil birligi uning natijadorligini yanada oshirishga xizmat qildi. Odamlarning tili, millati, dinidan qat'i nazar tinch va farovon, hayotidan rozi bo'lib yashashi davlatning bosh maqsadiga aylandi.
Ayniqsa, kundan-kunga rivojlantirib borayotgan ijtimoiy sohalarda, jumladan, yoshlarga munosib ta'lim berish, ularni zamonaviy kasb-hunarlar, bilim va salohiyatli insonlar etib tarbiyalash yo'lidagi amaliy ishlarni barchamiz shukronalik va minnatdorlik bilan tilga olmoqdamiz. Uzluksiz ta'lim tizimi mazmunini sifat jihatidan yangilash, iqtidorli o'g'il-qizlar bilan aniq maqsadga yo'naltirilgan ishlarni amalga oshirishga ham birlamchi e'tibor qaratilayotgani ahamiyatlidir.
Ta'lim va fan sohasi–strategiyaning “yuragi”
2017-2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning besh ustuvor yo'nalishlari bo'yicha Harakatlar strategiyasining to'rtinchi — ta'lim va fan sohasini rivojlantirish yo'nalishida belgilangan vazifa va maqsadlar to'laqonli ado etilayotganiga guvohmiz.
Ya'ni, uzluksiz ta'lim tizimini yanada takomillashtirish yo'lini davom ettirish, sifatli ta'lim xizmatlariga imkoniyatlarni oshirish, mehnat bozorining zamonaviy ehtiyojlariga muvofiq yuqori malakali kadrlarni tayyorlashga jiddiy kirishildi. Natijada, so'nggi besh yil ichida mamlakatda oliy ma'lumotli kadrlar tayyorlash tizimi tubdan isloh qilinishiga erishildi. Bunda maktabgacha ta'lim muassasalari tarmog'ini kengaytirishdan tortib, mazkur muassasalarga bolalar qamrovini oshirishgacha samarali qadamlar qo'yildi. Umumiy o'rta ta'lim sifati tubdan oshirilib, maktablarda chet tillar, informatika, matematika, fizika, ximiya, biologiya kabi boshqa muhim va talab yuqori bo'lgan predmetlar chuqurlashtirilgan tarzda o'rganilmoqda. Kasb-hunar kollejlari o'quvchilarini bozor iqtisodiyoti va ish beruvchilarning ehtiyojlariga javob beradigan mutaxassisliklar bo'yicha tayyorlash hamda ishga joylashtirish borasidagi ishlar ham yanada takomillashganini e'tirof etish kerak.
Qolaversa, ilmiy-tadqiqot va innovatsiya faoliyatini rag'batlantirish, ilmiy va innovatsiya yutuqlarini amaliyotga joriy etishning samarali mexanizmlarini yaratish, oliy o'quv yurtlari va ilmiy-tadqiqot institutlari huzurida ixtisoslashtirilgan ilmiy-eksperimental laboratoriyalar, yuqori texnologiya markazlari va texnoparklarni tashkil etish vazifasi bosqichma-bosqich ado etilayotir.
Harakatlar strategiyasining muhim ahamiyatlaridan biri bu — mamlakatimizda yoshlarga sifatli oliy ta'lim berish borasida olib borilayotgan izchil ishlarda yanada yaqqol namoyon bo'layotir. Birgina oliy ta'lim qamrovining so'nggi besh yilda 9 foizdan 27 foizga ko'tarilgani, 2016 yilda mavjud bo'lgan 77 ta oliy o'quv yurti bugunga kelib 142 tani tashkil etib, oliy ta'lim muassasalari professor-o'qituvchilarni moddiy qo'llab-quvvatlashga erishilgani mazkur hujjatda belgilangan har bir band o'z yechimi va ro'yobini topayotganidan dalolat.
Mamlakatda oliy ta'lim tizimini isloh qilishning ustuvor yo'nalishlarini belgilash, kadrlar tayyorlash jarayonini sifat jihatdan yangi bosqichga ko'tarish, oliy ta'limni modernizatsiya qilish, ilg'or ta'lim texnologiyalari asosida ijtimoiy soha va iqtisodiyot tarmoqlarini rivojlantirish maqsadida joriy etilgan O'zbekiston Respublikasi Oliy ta'lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi esa bizga qo'shqanot bo'ldi, desak mubolag'a bo'lmaydi.
Xalqaro hamkorlik ufqlari
Xorijiy mamlakatlar bilan qo'shma ta'lim dasturlari doirasida yangi kasblar bo'yicha mutaxassislar tayyorlash yo'lga qo'yildi. Buni Farg'ona davlat universiteti misolida aytadigan bo'lsak, universitet hamkorlik aloqalarini o'rnatgan xalqaro oliy o'quv yurtlari soni bugungi kunda 70 tadan ortdi. Qozon federal universiteti va Vengriya davlat universitetlari bilan qo'shma fakultetlar tashkil etilib, talabalarning bilim olish darajasi xalqaro standartlarga yanada moslashtirilmoqda. Shuningdek, ilm-fan va innovatsion rivojlanish sohasidagi ijobiy o'zgarishlarning oliy ta'lim muassasalaridagi samaralari yosh olim va tadqiqotchilar safining sezilarli daraja oshishi universitet ilmiy salohiyatining yuksalishiga xizmat qilmoqda. Bu esa muhtaram Prezidentimizning “Biz o'z oldimizga mamlakatimizda Uchinchi Renessans poydevorini barpo etishdek ulug' maqsadni qo'ygan ekanmiz, buning uchun yangi Xorazmiylar, Beruniylar, Ibn Sinolar, Ulug'beklar, Navoiy va Boburlarni tarbiyalab beradigan muhit va sharoitlarni yaratishimiz kerak”, degan so'zlari zamiridagi ulug'vor maqsadning ro'yobi sari dadil qadamlar qo'yilayotganini anglatadi.
Milliy ta'lim sifatini yangi va yuqori bosqichga olib chiqish, shuning barobarida oliy ta'limni Yangi O'zbekistonga xos va mos tizimga aylantirishni ko'zda tutgan yuksak islohotlarning Farg'ona davlat universitetidagi amaliy ifodalari oliygohimizni ta'lim istiqboli sari munosib qadamlar tashlayotganini ko'rsatadi.
Universitetning xalqaro oliy ta'lim yutuqlarini o'zlashtirish va ta'lim sifatini dunyo standartlari darajasiga olib chiqishga qaratilgan sa'y-harakatlari ham yangi bosqichga ko'tarildi. Yaponiyaning Toxoku universiteti, Moskva davlat universiteti, Germaniyaning Myunster universiteti, Janubiy Koreyaning Hanguk universiteti, Qozog'istonning Yevroosiyo milliy universiteti, Plexanov nomidagi Rossiya iqtisodiyot universiteti, Xitoyning Konfutsiy instituti, Shvetsiyaning Lund universiteti singari 70 dan ortiq Yevropa va Sharqiy Osiyodagi nufuzli oliy ta'lim muassasalari bilan o'rnatilgan hamkorlik rishtalari oliy ta'limning xalqaro yutuqlarini o'zlashtirish imkonini berish bilan birga, talabalarning xalqaro standartlar asosida bilim olishi uchun zamin yaratmoqda. Rossiya Federatsiyasining Qozon federal universiteti bilan “Filologiya va tillarni o'qitish: rus tili” yo'nalishida qo'shma ta'lim dasturining yo'lga qo'yilgani bu boradagi munosib qadam bo'ldi. Mazkur yo'nalishdagi hamkorlik aloqalari Tomsk davlat universiteti va Sankt-Peterburg davlat universitetlari ham o'rnatilishi rejalashtirilgan. Ta'kidlash kerakki, muhtaram Prezidentimiz e'tibori va tashabbusi asosida Farg'ona davlat universiteti va Vengriyaning Etvosh Lorand universiteti o'rtasida mevachilik va uzumchilik yo'nalishida qo'shma fakultet tashkil etilishi oliygohimizning agrar soha mutaxassislarini tayyorlashdagi tajribasiga bildirilgan ishonchning belgisidir.
AQShning O'zbekistondagi elchixonasi tashabbusi bilan o'tkazilayotgan ko'plab ilmiy-innovatsion loyihalarga universitetimiz mezbonlik qilmoqda. Birgina Farg'ona davlat universiteti chet tillari fakultetida bo'lib o'tayotgan EMI (English as a Medium of Instruction) xalqaro loyihasi turli yo'nalishlardagi fanlar va modullarni ingliz tilida o'qitish tajribasini rivojlantirish, bu sohadagi strategiyalarni ishlab chiqish, fan o'qituvchilariga o'quv va baholash materiallarini ingliz tilida yaratish imkoniyatlarini taqdim etmoqda. Britaniya Kengashi hamda Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi bilan hamkorlikda olib borilayotgan uch yillik loyiha professor-o'qituvchilarining mutaxassislik fanlarini ingliz tilida o'qitish mahoratini yuksaltirishga xizmat qilmoqda.
Ilm-fan — taraqqiyotni belgilaydi
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 9 sentyabrdagi “Respublika oliy ta'lim muassasalarida tahsil olayotgan, ilmiy-tadqiqot faoliyati bilan shug'ullanayotgan iqtidorli yoshlarni yanada qo'llab-quvvatlash to'g'risida”gi Farmoni yosh va izlanuvchan pedagoglar, talabalar uchun alohida imkoniyat va e'tibor namunasi bo'ldi.
Bugungi kunda universitetimizda Begzod Iminov, Islomjon Mo'minov, Rustam Umrzoqov, Nizomiddin Qo'ldoshev, Nuriddin Ahmadiyev, Hasanboy Qodirov, Bekzod Toipov singari yosh tadqiqotchilar fanlar bo'yicha falsafa doktorligi dissertatsiyalarini himoya qilish arafasidalar. Kuni kecha universitetning o'zbek tili ixtisosligi 2-kurs doktoranti Gulruh Jo'raboyeva esa o'z dissertatsiya (PhD) ishini muvaffaqiyatli himoya qildi. Filologiya fakulteti dotsenti Gulbahor Roziqova doktorlik (DsC)dissertatsiyasini yoqladi. Joriy yilning o'zida professor-o'qituvchilarimiz safi 4 nafar fan doktori, 33 nafar fanlar bo'yicha falsafa doktorlari bilan kengaygani ilm-fan taraqqiyotini belgilovchi kuch sanalgan yosh avlodning ilmiy izlanishlarini qo'llab-quvvatlashga qaratilgan sa'y-harakatlarning amaliy natijasidir.
Shu o'rinda aytishim mumkinki, o'zimning ilmiy ishimni yozish va uni himoyaga olib chiqish jarayonidagi qiyinchiliklarni yodga olsam, bugungi ilmiy izlanishdagi yoshlar uchun yaratilgan imkoniyatlardan, ularning ilmiy-ijodiy parvoziga yuksak yoshlarparvar siyosat bilan qanot berilganidan quvonib ketaman. Aslida mana shu holatning o'zida biz oldimizga qo'ygan strategik maqsadlarning bugungi hosilasini ko'rayotirmiz.
Innovatsion rivojlanish vazirligi tashabbusi bilan universitetda tashkil etilgan “Texnoways Ferghana” texnologik rivojlanish marafoni o'zining yangi innovatsion ishlanmalarini yaratgan yuzdan ortiq talabalar va yosh olimlarga ilmiy yuksalish va muvaffaqiyat olib keldi. “Men innovatorman” shiori ostida o'tkazilgan marafon talaba-yoshlar va o'qituvchilar o'rtasida innovatorlikni qo'llab-quvvatlash hamda loyihalarni amaliyotga tatbiq qilishga yordam berish, yoshlarning innovatsiya, startap, texnologiya, dasturlash bo'yicha bilimlarini oshirish, shuningdek, ishlab chiqilgan loyihalarni tijoratlashtirish ko'nikmalarini shakllantirish va rag'batlantirishga qaratilgani bilan ahamiyatli bo'ldi. Unda 17 nafar yoshlarimiz tomonidan taqdim etilgan loyiha va ishlanmalar yuqori baholandi va navbatdagi akseleratsiya bosqichiga yo'llanma berildi. Tursunoy Abduvaliyevaning “Elektr tokini o'tkazuvchi siyohlar ishlab chiqarish”, Bekzod Usmonaliyevning “Agroservis”, Abbosxon A'zamovning “Innovatsion aerator”, Mirzarahim Mirzarahimovning “Real Job”, Dilfuza Xojiyevaning “TEAM work.uz”, Xondamir Rustamovning “BioDataBank.uz” kabi startap loyihalarining istiqboldagi samarasiga alohida ishonch bildirildi.
Bugungi kunda oliy ta'lim tizimini yangi sifat bosqichiga ko'tarish bo'yicha boshlangan katta ishlar oldimizdagi ulug'vor vazifa — Prezidentimiz ta'biri bilan aytganda, faol fuqarolik pozitsiyasiga ega bo'lgan, Vatan va xalq manfaatlarini qat'iy himoya qila oladigan, zamonaviy, keng fikrlaydigan yosh avlodni shakllantirish maqsadi yo'lidagi izlanishlarimizni yanada jadallashtirmoqda.
Oldimizda Yangi O'zbekistondagi Uchinchi Renessansning tayanch ustuni bo'lishdek ulug'vor maqsad turibdi. Shubhasiz, bu yo'ldan bizga taraqqiyotning tamal toshi bo'lgan ilm-ma'rifat mayog'i bilan boramiz. Yoshlarimizni ilm-fan, ma'rifat va ma'naviyat, taraqqiyot yutuqlari bilan ta'min etmog'imiz esa yanada muhimdir.
Darhaqiqat, Harakatlar strategiyasi bugungi globallashuv sharoitida O'zbekiston uchun siyosiy, huquqiy, iqtisodiy, ijtimoiy islohotlarning eng muhim besh ustuvor yo'nalishini amalga oshirishning milliy strategik hujjati ekanligi amalda to'laqonli o'z aksini topdi. Endilikda Uchinchi Renessans sari munosib odimlar tashlayotgan Yangi O'zbekiston strategiyasi jamiyatning yaqin va o'rta istiqbolidagi taraqqiyotini ko'zda tutgan ustuvor yo'nalishlari yurtimiz hayotida amaliy ifoda topishiga ulkan umid va ishonch bor qalbimizda. Zero, qisqa vaqt ichida Ona Vatanimizning yangidan-yangi o'zgarish va yangilanishlar mamlakatiga aylangani xalqimiz taqdiri yanada porloq va murodbaxsh yillarga hamohang bo'lishini ko'rsatadi.
Bahodirjon ShERMUHAMMADOV,
Farg'ona davlat universiteti rektori,
pedagogika fanlari doktori, professor