Chumolining chidami yoxud “dast – ba kor”lik bo'yicha mulohaza

Biz: “Tangri taolo odamzodgagina aql bergan”, – deb qaraymiz. Tilimiz borligi uchun shunday o'ylaymiz-da.

Lekin…

Yaratgan Egam hayvonot va nabotot olamidagi har bir jonli mavjudot­­ga yashashi uchun zarur bo'ladigan darajada “aql” ato etgan.

Masalan, tok ilashib olib, o'sishi uchun gajak, ya'ni ilgaklar chiqaradi. Bu bodringga ham “yuqqan”.

Chumoliga-ku tan bermay, hech iloj – yo'q. U uyasiga olib kelgan donlar, aytaylik, bug'doy, arpa, tariqni ikkiga bo'ladi. Ko'karib chiqmasligini o'ylaydi-da. Aqliga qoyil qolingki, kashnich urug'ini to'rtga bo'ladi. Chunki kashnich donining ichida ikkita urug' bor-ku. Uni ikkiga bo'lganning       foydasi – yo'q-da. Shuni yuz foiz biladi.

Odam, har qancha o'zini aqlli sanamasin, tabiatan ko'p dangasa keladi. Bu gapga ishonishingiz uchun birgina misol keltiraman. Xoh ishoning, xohi – yo'q, kamina tug'ilib o'sgan Buxoro viloyatidagi hovlilarda o'sadigan toklarda yetilgan uzumlarning katta qismini qushlaru arilar yeb ketadi.

Axir, uzumni qushu aridan asrash ham aql, ham mablag', ham juda katta mehnat talab qiladi-da.

Axir, hosilini asray olmas ekansan, tokni ekib, unga so'rilar yasab, tarab, xomtok qilib, ayni pishib yetilganida nes-nobud qilishdan ne ma'ni?!

Axir, naqshbandiya tariqatidagi “dast – ba kor”lik qani?!

Mana, yantoq ham gulladi. Yantoq gulladimi, chillaki yoki xaliliy uzum pishdi, deyavering. Shu kunlarda Toshkent bozorlarida odamlar chillaki uzumning bundayrog'ini kilosini 15 ming so'mdan olyapti.

Bu yil – uzum yili bo'ldi. Shukr. Hosil har qancha mo'l bo'lmasin, yaxshi yetilgan donining uzunligi 5 santimetr­gacha yetadigan Rizamat ota navining kilosi qanchadan sotiladi, deb o'ylaysiz? 30 ming so'mdan kam bo'lmasa kerak.

Yer yuzida 8 milliardga yaqin inson yashaydi. Endi oziq-ovqat tanqisligi darajasini bir tasavvur qilib ko'raylik.

Shunday ekan, uzumdek bebaho, ochig'i, jannatiy ne'matning bir donasini ham isrof qilib bo'ladimi?

Yana bir narsani eslatib qo'yay: dunyo­ning 10 ta davlatiga safarga borganman – uzum hamma yerda ham bizdagiday shirin bo'lavermaydi, qarang!

Uzumni asrashning kamina topgan usuli – oddiygina. Qizil yoki ko'k to'rli piyoz yoki kartoshka to'rvalaridan har bir bosh uzum uchun alohida-­alohida xaltachalar tikib chiqamiz-u, bo'g'zidan ip o'tkazib, tortib qo'yamiz, vassalom.

Bu, bir qarashda, sermashaqqat tuyu­lar. Lekin, har qalay, chumolining mehnatidan osonroq-ku.

Ikki oydan keyin mehmonimiz bo'lsangiz, qo'lingizga qaychi tutqazaman, Rizamat otaning g'arq pishgan, eng muhimi, hakka, mayna, chumchuq cho'qimagan, qizil ari “o'pmagan” boshlarini o'zingiz uzib olasiz…

Sultonmurod OLIM