Surxonning sayqali erur bu Denov

Bugun “Harakatlar strategiyasidan – Taraqqiyot strategiyasi sari” degan tamoyil asosiy g'oya   va bosh mezon sifatida kun tartibiga qo'yilgan. Eng muhimi,   Taraqqiyot strategiyasining   yetti yo'nalishi ham inson huquqlari va manfaatlarini har tomonlama ta'minlashga qaratilgan.   Yurtboshimizning “2020-2022 yillarda   Surxondaryo   viloyatining Denov   tumani va uning markazini kompleks ijtimoiy-iqtisodiy   rivoj­lantirish to'g'risida”gi 4667-sonli qarori sababli barcha sohalarda tarixiy o'zgarish­lar yuz   bermoqda. Chetdan kelgan kishi ham tumanimiz darvozasidan hatlashidanoq buni yaqqol his etadi. Ushbu qaror ijrosini ta'minlash borasida Vazirlar Mahkamasining 222-sonli qaroriga ko'ra 3 trillion 49 milliard 373 million   so'mlik 505 ta loyiha dasturga   kiritilgan. Bu hazilakam gap emas!

O'tgan vaqt davomida   sanoat sohasida 38 ta, xizmat ko'rsatish bo'yicha 45 ta, qishloq   xo'jaligida 39 ta, yo'l-transport infratuzilmasini yaxshilashda 67 ta, ichimlik suv ta'minoti va kanalizatsiya tarmoqlari sohasida 7 ta, elektr energiya tizimi borasida 42 ta, gaz tarmoqlarini yaxshilashda 17 ta, maktabgacha ta'lim tashkilot bo'yicha   51 ta, umumta'lim   maktablarida 17 ta, sog'liqni saqlash muassasalarini ta'mirlash va qurish bo'yicha 9 ta, sport   ob'yektlari uchun 4 ta, madaniy- tarixiy yodgorliklar sohasida 3 ta, “Xavfsiz shahar”   konsepsiyasi bo'yicha 8 ta, irrigatsiya va melioratsiya tizimini yaxshilashda 8 ta   loyiha ishlari   amalga oshirilgan. Bundan tashqari mahalliy byudjet, homiylar, korxonalarning 61   milliard 690 million   so'mlik mablag'lari hisobidan   15 ta loyiha to'liq   yakunlangan bo'lsa,   yana 6 ta loyihada qurilish   ishlari   qizg'in bormoqda. Hali mab­lag' ajratish choralari ko'rilayotgan o'nlab   lo­yihalarni tilga olmadim. Bu loyihalar evaziga   4,5 mingdan ortiq yangi ish   o'rinlari   yaratildi.

Bugungi kunda   Denov shahri va mahallalari yangicha me'moriy qiyofa   kasb etish bilan birga,   yirik   sanoat markaziga aylanyapti. Bunga   ayrim misollarni keltirmoqchiman. “Denov yog'-moy klasteri” MChJ negizida   30 ming tonna chigit va kungaboqar   donini qayta ishlash quvvatiga ega bo'lgan, loyiha   qiymati 68 milliard so'mlik   yirik sanoat korxonasi   ish boshladi. Shuni aytish kerakki, tumanimizda juda katta   hajmda qurilish, obodonlashtirish ishlari ketayotgan bir payt­­da “Gold Bizhes Pro”   MChJ tomonidan 70,5 milliard   so'mlik temir-beton mahsulotlari ishlab chiqaruvchi zamonaviy korxonaning ishga tushirilishi   ayni muddao bo'ldi. Quruvchi va mutaxassislarimizning   uzog'i yaqin, og'iri yengil bo'ldi. Ham ish o'rni ko'paydi,   ham qurilish materiallari tannarxi arzonlashdi. Bundan tashqari, “Sino Silk” MChJ korxonasi shu yerning o'zida pillani qayta   ishlab mato va gilam mahsulotlari tayyorlaydigan, lo­yiha qiymati 23,1 milliard   so'mlik so'nggi rusumda   jihozlangan yangi korxonani   foydalanishga topshirdi.

Shahar markazidagi   Sayyid Otaliq madrasasida 12,8   milliard so'mlik ta'mirlash va tiklash ishlari olib borilib, bu tarixiy- me'moriy   yodgorlik “Ijod- ijod” MChJ bunyodkor   mutaxassislari tomonidan ko'rganda ko'z quvonadigan holatga keltirildi. Endigi nav­bat loyiha qiymati   11 milliard 500 million so'm bo'lgan “Denov qo'rg'oni” tarixiy obidasini   restavratsiya qilish va Madaniyat   markazini bunyod etishdir. Shuningdek,   “Denov temir yo'l bekati”, “Yer tuzish   va ko'chmas mulk kadastri”, IIB ma'muriy   majmuasi,“Mikrokreditbank”, “Milliy bank” tuman bo'limlarining yangi binolari qurilib ishga tushirilgan bo'lsa, Xalq banki tuman bo'limi, shahar va tumangaz ma'muriy binolari, shohbekat tubdan ta'mirlanib, zamonaviy   ko'rinishga keltirildi.

Kun, oy sayin aholi soni ortib, yangi oilalar ko'paymoqda. Fuqarolarning uy- joyga bo'lgan talabini qondirish, turmush sharoitini yaxshilash   maqsadida davlat dasturi asosida keng   ko'lamli qurilish ishlari olib borilyapti. Salkam ikki yilda tumanning “Nurli manzil”   mahallasida “Qishloqqurilishinvest” unitar korxonasi tomonidan zamonaviy tejamkor loyiha asosida qurilgan 6 ta 5 qavatli   uy maxsus komissiya   xulosasiga ko'ra 180 ta kam   ta'minlangan, uy- joyga muhtoj oilaga imtiyozli tarzda berildi. Bugungi kunda tuman ahli “Denov siti”   deb atayotgan “Lochin” massivi qurilish va obodonchilik borasida   hammaning e'tiborida. Bu yerda 834 xonadonga mo'ljallangan turarjoy bunyod etil­yapti. Jumladan, barcha qulaylik   va sharoitga ega bo'lgan 384 xonadonli 4 ta 16 qavatli uy foydalanishga topshirildi va fuqarolar ko'chib o'tishdi. Shu massivda yana 450   xonadonli, loyiha qiymati 173 milliard 873 million so'm bo'lgan 8 ta ko'p qavatli uyda so'ng­­gi pardozlash ishlari olib borilyapti. Tadbirkorlar tomonidan esa 914 xonadonga mo'ljallangan 17 ta ko'p qavatli turarjoyni bun­yod etish jadal sur'atlarda   bormoqda. Bir hovlida   uch-to'rt oila bo'lib,   qiynalib   yashayotganlar ham anchagina. Ular ham shu uylardan birini sotib olish orzusida. Arg'amchiga qil quvvat, deydilar. Eng muhimi, uy- joyga muhtoj bo'lgan 455 nafar fuqaroga ipoteka krediti bo'yicha dastlabki badal va foiz to'lovlarining bir qismini qoplab berish uchun 17,6 milliard so'm mablag' ajratildi.

Bundan tashqari, tumanimiz markazining Turkiston ko'chasida   “Prof grup” MChJ bunyod etgan 5 qavatli 72 xonadonli turarjoy   IIB   xodimlariga ipoteka   krediti asosida olib berildi. Shuningdek, xavfsiz shahar   konsepsiyasi bo'yicha 4 milliard 860 million so'mlik yana 4 ta loyiha amalga oshiriladi. Tuman markazining Sh. Rashidov ko'chasida tadbirkorlar va tijorat banklari mablag'lari hisobiga 60 ta xizmat ko'rsatish shaxobchasiga ega bo'lgan 356 xonadonli 11 ta ko'p qavatli turarjoy qurilyapti. To'g'ri, buncha uy qurildi,   degani hamma muammo hal etildi,   degani emas. Xalqimizning yashash va turmush sharoitini   yanada   yaxshilashga harakat qil­yapmiz. Shu maqsadda tuman markazida 12,2 kilometrli   zamonaviy piyodalar va   velosiped yo'laklar qurilib, foydalanishga topshirildi.

Tan olish kerak, davlat dasturiga tushmasdan oldin tumanimiz   hududidagi yo'l- transport infratuzilmasi talabga javob bermas edi. Bugungi kungacha 5 km. avtomagis­tral, shaharda 22,9, tuman markazidagi 18 mahallaning 63 ta ichki   yo'liga 36,5 km. asfalt yotqizildi, 68 mahalladagi 120, 6 km. yo'lga     tosh to'shaldi. Ayni paytda 16   km. avtomagistralni, 17 km. ichki yo'llarni joriy va mukammal ta'mirlash, “Bishkek-Termiz-Dushanbe” avtotrassasini bog'lovchi temir yo'l   ustidan   loyiha qiymati   58 milliard so'm bo'lgan ko'rpikni   qurish jadal davom etmoqda. Yana ikkita ko'prikda mukammal ta'mirlash ishlari borayapti.

Shuni alohida qayd etishni istardimki, “Obod qishloq” dasturi doirasida tumanning Yurchi, Paxtakurash   qishloqlarida 25,7 milliard so'mlik   qurilish va obodonlashtirish ishlari   bajarildi. Jumladan, 6   milliard so'mlik 2 ta 660 o'rinli maktab, 90 o'rinli bog'cha, 2 ta mahalla idorasi bunyod etilib,   talab darajasida jihozlandi. Qishloq aholisiga qulaylik yaratish maqsadida 2,4 km. piyodalar   yo'lakchasi qurilib, 53 ta tungi yoritgich chiroqlari o'rnatildi. Ikki   qishloqda 12,5 km. elektr tarmog'i ta'mirlanib, 247 dona simyog'och almashtirildi. Yangitdan uchta transformator o'rnatilib, 9 tasi   sozlandi. Qishloqlarga 12 km. ichimlik suv quvuri tortilib, 4 ta suv inshooti barpo etildi. Yurchi va Paxtakurashda istiqomat qilayotgan 116   nafar kam ta'minlangan oilaning uy- joylari homiylar mablag'i hisobidan   ta'mirlanib, 11,7 km.   qishloq ko'chasiga asfalt   yotqizildi. Shahardagidan qolishmaydi. Bunday sharoit va qulaylikdan yoshu qari minnatdor.

Dastur asosida ichimlik   suvi va kanalizatsiya tarmoqlarini ta'mirlash hamda yangitdan qurish ishlariga   alohida e'tibor qarat­yapmiz. Sababi qurilayotgan turarjoy va bosh­­qa imoratlarning pirovard faoliyati shu narsaga bog'liq. Bu borada qiymati 171 milliard 538 million so'mlik 11 ta loyihani bajarish belgilangan. Jumladan, “Bog'inav” mahallasida 3,   “Dahana” mahallasida 7,   shahar markazida 13,1, o'n sakkizta   mahallada 31,5 km.ga yangi ichimlik suv quvuri tortildi. Beshta yer osti   suv olish qudug'i qazilib, to'rtta suv   saqlash inshooti qurildi va muhofaza   devori bilan o'rab olindi. Mahalliy byudjet hisobidan 8,3 km. suv quvuri yotqizilib, 2 ta tarqatish inshooti rekonsturk­siya qilingan bo'lsa, respublika byudjetidan yangitdan 16,1 km. quvur tortilib, ko'tarma   nasos stansiyasi barpo etildi. Endilikda 62,4 kilometrga ichimlik suv quvuri o'tkazish, yangi 3 ta suv inshooti   va tarmog'ini barpo etish ishlari qizg'in bormoqda.

Tumanda   uzoq yillardan buyon muammo bo'lib kelayotgan, “Surxon diyor” mahallasidagi   oqova suvni   tozalash (kanalizatsiya) tarmog'i va inshootini   rekonstruksiya qilish bosh­langani ayni muddao bo'ldi. Bu loyiha   uchun xalqaro moliya institutlari mablag'i hisobidan 141 milliard so'm ajratilgan. Tozalash inshooti zamonaviy sanitariya va ekologik talablarga   to'liq javob berishi kerak. Busiz osmono'par   uylarda yashayotgan aholi turmushini, yirik sanoat va ishlab chiqarish korxonalari faoliyatini tasavvur etib bo'lmaydi. Bu ishga shu nuqtai nazardan yondashilmoqda.

Shuningdek, tumanda elektr ta'minotini yaxshilash maqsadida 29 ta yangi transformator o'rnatilib, 64,4 km.ga   elektr tarmoqlari   o'tkazildi. Tumanda 452 dona temir-beton ustunlari tiklanib, 14,7 km.ga SIP simlari tortildi.   “Lochin” mahallasida ko'p   qavatli uylarni elektr energiyasi bilan uzluksiz ta'minlash uchun loyiha   qiymati 26,1   milliard so'm bo'lgan   nimstansiya qurilishi nihoyasiga   yetkazildi. Aholiga   zamonaviy telekommunikatsiya, yuqori sifatli internet, telefon, IPTV   xizmatini taqdim etish uchun 5120 port sig'imga ega 4 ta   OLT stansiyasi ishga tushirildi. Tumanimizdagi 32 ta ijtimoiy ob'yektda 25 km.dan ortiq optik tolali aloqa tarmog'i bunyod etildi.

Aholiga tabiiy gaz yetkazib   berishni yanada yaxshilash maqsadida tumanimizda 115,9 km. gaz quvuri almashtirildi va rekonstruksiya qilindi. Bundan tashqari 18934 ta hisoblagich o'rnatilib, 2180 ta maishiy gaz baloni aholiga tarqatildi. O'z vaqtida xonadonlarga suyultirilgan gaz yetkazib berish maqsadida 3 ta yangi maxsus   mashina ajratildi.

Bugungacha dastur doirasida 18 ta umumta'lim   maktabi mukammal ta'mirdan   chiqarilgan bo'lsa, 7 tasida ishlar uzluksiz davom etmoqda. 2 ta jismoniy tarbiya va sport ob'yektida   32 milliard so'mlik qurilish- ta'mirlash ishlari tugallanish arafasida. Shuningdek, 11 ta maktabgacha   ta'lim muassasasi rekonstrutsiya qilingan bo'lsa, davlat sherikchiligi asosida 3 ta, 24 ta oilaviy, bitta yangi bog'cha qurildi. Endilikda 1 ta “Chambil” mahallasida 9 milliard so'mlik, davlat xususiy sherikchiligi asosida mahalliy byudjet hisobidan   umumiy qiymati 19 milliard 953 million so'm bo'lgan 6 ta, 550   million so'm evaziga 4 ta   oilaviy MMT qurish va tashkil etish ishlari boshlab   yuborildi.

Dasturga ko'ra sog'liqni saqlash muassasalarini tubdan   ta'mirlash va yangi binolar qurish   uchun 30 milliard 400   million so'mlik 9 ta loyiha belgilangan. Ayni payt­­da esa 20 milliard 700 million so'mlik 4 ta loyiha to'liq amalga oshirildi. Yana bir   shifoxonada respublika   byudjeti hisobidan 2 millard so'mlik   ta'mirlash   ishlari olib borilyapti. Shu barobarida tizimdagi 4 ta ob'yektni   mukammal ta'mirlashga 7 milliard 700 million so'm mablag' ajratilyapti.

Mutaxassislar hamda dehqonlar tajribadan bilishadiki, qishloq xo'jaligi samaradorligini oshirishda irrigatsiya va melio­ratsiya tarmoqlarini yaxshilash muhim rol o'ynaydi. Sohada 8 ta loyihani   amalga oshirishda 18 milliard 289 million so'm mab­lag' belgilangan. Tuman hududidagi 143 kilometr kollektor tarmoqlari tozalanib, ta'mirlandi. “Otkamar”, “Sangardak” kanallari rekonstruksiya qilinib, 1-, 2-, 63-kollektor   tarmoqlarida qayta tiklash   va qurilish ishlari davom etmoqda. Bu borada yana 6 milliard 300 million so'mlik   uchta   loyiha amalga oshiriladi.

Bularning barchasi muhtaram Prezidentimizning tegishli qarorlari asosida amalga oshirilayotgan ishlar. Tumanimizda tadbirkorlik va xizmat ko'rsatish sohasini yanada rivojlantirish niyatida 3 ta kichik, 1 ta erkin iqtisodiy sanoat zonasi tashkil etildiki, bu yuzlab yoshlarni foydali mehnat bilan band qilish imkoniyatini berdi. “Yashil makon” umummilliy loyihasi doirasida tuman   hududida yangi bog'-rog'lar barpo etish borasida ham bir muncha amaliy ishlar qilindi. “Vodiy”, “Buyuk ipak yo'li,”   Zahiriddin Bobur, “Navbahor,” “Surxon” mahallalarida 1, 1,5 gektarli yashil hududlar tashkil etilib minglab mevali va manzarali ko'chatlar o'tqazildi. “Qiziljar, “Dahana”, “Qizilgul,” “Sina” mahallalarida 57,5 gektarli yangi bog'lar tashkil etildi. Birgina kuz va bahor oylarida hashar yo'li bilan 1 million 70 ming tupdan ortiq turli xil daraxt ko'chatlari o'tqazildi. Shahar markazidagi dendirariy bog'i “Eko bog'”ga aylantirildi. Birgina akademik M.Mirzayev   nomidagi bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik ilmiy tadqiqot instituti Surxondaryo ilmiy tajriba stansiyasining tumanimiz hududidagi 150 gektarli maydonida 2 million 177ming 350 tup eng noyob mevali hamda manzarali daraxt ko'chatlari parvarishlanmoqda. “Denov nav   sinash” stansiyasida esa unuvchanligi va hosildorligi yuqori bo'lgan millionlab daraxt ko'chatlar nafaqat tumanimiz, vohamizga, balki qo'shni viloyatlarga ham yetkazib berilmoqda. Barchamizning ezgu niyatimiz betakor va   so'lim Denov tumanini yaqin kelajakda Surxon vohasining betakror go'shasiga aylantirishdir.

Abdumalik ALLAMURODOV,

Denov tuman hokimi