Boylarning bolasi…
Bir odam hayoti davomida qaysidir masala bo'yicha biror qiyinchilikka duch kelib, ne-ne mashaqqatlar bilan unga yechim topdimi, albatta Yaratganga shukrona keltirib, boshqa yaqinlari uningdek qiynalmasligini istaydi. Ko'rgan-kechirganlaridan kelib chiqib, xuddi u kabi qiyinchiliklarga uchragan odamlarga (hatto begona bo'lsa ham) yordam bergisi kelaveradi. O'zicha maslahat qiladi, yo'l-yo'riq ko'rsatadi.
Masalan, o'qishga imkoni bo'lmagan odam o'zidan keyingi ukalari, nari borsa farzandlarini ziyoli bo'lishini chin dildan istaydi. “Men o'qiy olmadim, bolalarim o'qisin”, deb o'zini o'tga ham, cho'qqa ham uradi. Talabalik davrida o'qishga beparvo bo'lgani bois diplom olganidan keyin ham ish topa olmayotganlar esa o'zining xatolari boshqalarda takrorlanmasligiga tirishadi.
Men ham qiyinchiliklar bilan talaba bo'lganligim tufayli ukamni o'qishi uchun har qanday sharoitni yaratib berishga tayyorman. Bir paytlar oliy o'quv yurtiga tayyorlanish uchun arzimagan pulni topa olmay qiynalganim uchunmi, hamma narsani ukamga bekamu-ko'st qilib beray deyman-u lekin ukam hech quloq solay demaydi. O'qimaydimas o'qiydi, biroq yoz vaqti turli mayda ishlarda (do'konda, oshxonada, telefon ustaxonalarida) ishlab, o'quv yili boshlanganda repetitorga qatnaydi. Qo'y, ukam bu ishlaringni tashla. Yozda ham o'zing mustaqil o'qib, oliygohga tayyorlanaver deb qancha jon kuydirmay, o'z bilganini qilaveradi.
Har gal uyimizga borganimda shu xususda ko'p tortishamiz. Hamma narsang yetarli bo'lsa, kiyim-kechagingni risoladagidek qilib berayotgan bo'lsak, repetitoringni ham oyma-oy pulini beramiz deyapmiz, muncha o'jarlik qilmasang deb o'zimcha dakki beraverardim. Negaki men ham xuddi uningdek yoz oylari ishlab, o'quv yili boshlanganda o'qirdim. Balki shu sababli oliygohga yaxshi tayyorgarlik ko'ra olmay 2 yil ketma-ket imtihondan yiqilgandirman.
Ukam meni bu gaplarimni tinglab, bo'pti, xo'p deydi-yu yana o'z bilganidan qolmasdi. Ammo bu safar unday bo'lmadi. Gaplarim jonidan o'tibdimi, aka bilaman, meni o'ylab mehribonlik qilayapsiz. O'zingiz qancha qiynalganingizni ham bilaman, lekin men ham hamma narsaga o'z kuchim bilan erishay. Iltimos, to'sqinlik qilmang. Siz bugun ancha narsaga erishdingiz, ammo bular siz ko'p qiyinchilik ko'rganingiz sababli emasmi?
Ochig'i, ukamning bu noodatiy javobidan muzladim, uyaldim. Negaki uning “hamma narsaga o'z kuchim bilan erishaman” degan gaplarini sira kutmaganligim uchunmi qotib qoldim. U bilan hisoblashmay o'zimcha unga mehribonlik qilganim uchun uyaldim. Mening yordamimni rad qilib, hamma narsaga xuddi mendek tengdoshlaridan ortda qolib erishishi mumkinligini o'ylab siqildim. Ammo endi ukamga yosh bolaga qaragandek qaramay qo'ydim. Rostdan ham u anchayin ulg'ayibdi, sezmabman.
Shu topda mahallamizdagi bir badavlat qo'shnimiz bilan bo'lgan suhbatni esladim. U ham o'g'illarini o'zi o'qitib, ish joyini ham o'zi tayin qilib, o'zi uylab, joylab qo'ygandi. Savdo maydonlari, ishlab chiqarish korxonalarini ham o'g'illarining ixtiyoriga berib o'zi nafaqaga chiqqandi. Bir yil bo'ldimi-yo'qmi o'g'illar otasi butun umri davomida yig'ganlari, qiynalib topganlarining barini havoga sovurishdi.
Shunda o'sha kishi menga dardini aytib, “o'g'lim, sen shunaqa narsalarni yozib yurasan-ku, meni ham kaltabinligimni yozgin, zora kimgadir foydasi tegsa” degandi.
Odam o'ziga yetarlicha bo'lib oldimi nafsi hakalak otib farzandlarimga, nabiralarimga deb mol yig'ishda davom etavermaslik kerak ekan. Axir, farzandlar ham o'zi uchun nimadir qilishi kerak-ku! Ular uchun ham bolaligidan hamma narsani muhayyo qilib beraversak, aqli bori-ku, o'zim ham nimadir qilay der, ammo bersang indamay olaveradigani tanballikka o'rganib qolmaydimi?
Demak, hamma narsaning me'yori bo'lgani yaxshi. Hatto yaqinlarga va farzandlarga bo'lgan ko'makning ham.
Avvallari badavlat oila farzandlariga havas bilan boqqan paytlarim ham bo'lgan, yashirmayman. Endi bo'lsa, ochig'i o'z kuchi, mehnati bilan erishmaganlarga kim bo'lsa ham havas qilmayman, achinaman. Negaki, har kim ham qay darajaga erishmasin, uni o'z mehnati, bilimi, harakati bilan qo'lga kiritsa yarashiqli bo'lsa kerak, deb o'ylayman.
Kamoliddin RO'ZIMATOV