Ustoz “zulmi” ota mehridan afzalmi?
Ijtimoiy tarmoqlarda tez-tez umumiy o'rta ta'lim maktablarida o'qituvchilar va o'quvchilar o'rtasidagi kelishmovchiliklar tasvirlangan lavhalarga ko'zimiz tushadi. Kimdir o'quvchini, kimdir o'qituvchini qoralaydi. Menimcha, bunday holat vujudga kelishida hammamiz, xususan biz, jamoatchilik aybdor. Aslida bugun farzandlarimiz kamoloti yo'lida fidoyilik ko'rsatayotgan o'qituvchining yonida turishimiz, ta'lim-tarbiya ishiga unga ko'makchi bo'lishimiz lozim.
Farzandlarimizning ta'lim-tarbiyasi, uning o'zini tutishi, muomalasi, kiyinishi, o'qishi bilan ko'pchilik ota-onalar deyarli qiziqmaydi. Bolada biror salbiy holat kuzatilsa, albatta, faqatgina “aybdor” o'qituvchi bo'ladi.
Ommaviy axborot vositalari va ijtimoiy tarmoqlardagi o'quvchi va uning ustozi bilan bog'liq ko'ngilsiz voqealarni kuzatar ekanman, biz, o'rta va keksa avlod vakillari bu voqeadan hozirgi yoshlardek “zavqlanmasligimiz” aniq! Negaki, o'sha avlodlarning bir vakili sifatida men ham 45 yil oldin shu o'smir kabi maktab bitiruvchisi edim. Tan olaman, o'qituvchilarimdan dashnom ham eshitganman. Bunday “nasiba”dan bironta sinfdoshimning quruq qolganini eslay olmayman. O'sha davrlarda va keyinchalik ham dars tayyorlamagan, nojo'ya ishlar qilgan o'quvchilar hech qachon o'qituvchilar tomonidan ko'rib-ko'rmaslikka, bilib-bilmaslikka olinmagan. Aksincha, ustozlarimiz dashnom bergan, dakki eshitib, bir-ikki ogohlantirgan. Yana takrorlasak shapaloq ham yeganmiz. Haq-nohaq shapaloq yesak ham uyga kelib, ota-onamizga aytmaganmiz, ustozimizdan shikoyat qilmaganmiz. Agar ularga bu haqda arz qilganimizda ham “ayb o'zingda”, deb og'zimizni yopib qo'yishardi.
Ustozlarimizdan qanchalik “jabrlansak” ham ularning qattiqqo'lligi, talabchanligi, bizga nisbatan mehru muhabbatini his qilib turganmiz va mana bugun o'sha davrni yaxshi xotiralar bilan eslaymiz. Shu o'rinda mashhur donishmand Hasan Basriyning: “Ustozning zulmi ota mehridan afzal”, degan purma'no gaplarini yodga olmoq joiz. Demak, ustoz hech qachon shogirdiga yomon bo'l, yomon yo'ldan yur, yomon ishni qil, degan maqsadda ranjitmaydi, koyimaydi. Axir, bugungi jamiyatimizda eng e'zozga, hurmat va e'tiborga loyiq insonlar o'qituvchilardir. Ular haqida bo'lar-bo'lmas gaplarni gapirish, ijtimoiy tarmoqlar orqali olamga yoyib, “sensatsiya” qilish yaxshi emas. Chunki o'qituvchining qo'lida xalqimiz, mamlakatimiz, davlatimiz kelajagi kamolga yetmoqda. Shunday ekan, bugungi kunda o'qituvchi va o'quvchi o'rtasidagi oddiy hayotiy ziddiyatlarni chuqurlashtirib, ustozlar obro'yini to'kmaylik!
Albatta, besh qo'l barobar bo'lmaganidek, o'qituvchi va muallimlar orasida o'z kasbiga noloyiq kishilar ham uchraydi. Ammo ular juda kam.
Boshlang'ich sinf o'quvchisini polga yotqizib olib tepayotgan, og'zidan eng xunuk gaplar chiqadigan kimsalar—ustozlikka munosib emas. Biroq bu aslo halol, samimiy, mehribon, o'rni kelganda qattiqqo'llik qila oladigan pedagoglar faoliyatiga soya solmasligi kerak.
Quvondiq XALILOV,
O'zbekiston Jurnalistlar
uyushmasi a'zosi