Oyoq chalkashtirishning chalkashliklari

yoki aql – boshqa narsa, farosat – boshqa

Yaqinda Ukraina Prezidenti hay'ati Qatarga rasmiy safar qildi-yu, baloga qoldi-ku. Chunki hay'atdagi vazirlardan ikki nafari arablar bilan suhbat chog'ida oyoqlarini chalkashtirib o'tiribdi, deng. Bu islom olamida juda yomon beodoblik hisoblanadi.

Buni arablar o'zlariga nisbatan bepisandlik va hurmatsizlikning oliy namunasi sifatida qabul qilishdi. Shuning uchun ijtimoiy tarmoqlarda to'polon bosh­landi. Odamlar noroziliklarini yozib tashlashdi.

Qiziqdan-qiziq aloqadorlikni qarang. Uch-to'rt kun burun g'azalnavis shoir Ismoil Mahmud hoji akamiz televidenieda berilgan bir ko'rsatuvdan norozi bo'lganlarini gapirib qoldilar. Oti – esimda yo'q, bir yosh, iste'dodli shoir ko'rsatuvda qatnashib, oyoqlarini chalkashtirgan holda so'zlabdi, she'r o'qibdi.

—Shoirliging – o'zingga! Shu ham odobmi? Farosat qani? Shu behurmatligi bilan u qanday qilib xalqqa ma'naviyat ulashadi? Axir, ko'rsatuvni million-million kishi ko'radi-ku! – dedilar.

Keyin qaysidir badiiy film muhokamasiga bag'ishlangan teleko'rsatuvda taniqli bir olimimizning ham oyoqlarini chalkashtirib so'zlaganini eslagan bo'ldik.

Xotira yomon narsa-da. Bir ta'sirchan voqeaga guvoh bo'lsangiz, qurg'ur bir umr esdan chiqmaydi-da.

Ustoz G'aybulla Salomovga nevara shogird edim. Ilmiy rahbarim— taniqli olim Najmiddin Komilovning ham ustozlari edilar. Shu ulug' zotning tavsiyalari bilan kursdoshim Zuhriddin Isomiddinov bilan ikkalamiz O'zbekiston Fanlar akademiyasining hozirgi O'zbek tili, adabiyoti va folk­lori institutiga ishga kirganmiz. Institutimizga kelib qolsalar, shogirdlar atrof­larini o'rab olar edik.

Bir gal Tarjima nazariyasi sektorining katta xonasida o'rtaga stul qo'yib, o'tirib oldilar. Hammamiz stullarimizni o'rtaga olib, davra qurdik. Qizg'in suhbat bosh­landi. Shogirdlardan biri domlaning ro'paralariga o'tirib olgan. Berilib gap beradi. Lekin bir chap oyog'ini o'ng oyog'i ustiga qo'yib oladi, bir o'ng oyog'ini chap oyog'i ustiga. Yana tepadagi oyog'ini o'ynatib-o'ynatib qo'yadi ham. Oyoq naqd ustozning peshonalari oldida borib keladi-da.

Bu akamizning farosat qilmaganini o'shanda ko'nglimga tugib qo'ygan edim.

Yillar o'tdi. Bir kuni ustozning ziyoratlariga bordim. Darvozaxonalarining ustidagi kichkinagina boloxonalarini ijodxona qilib olgan edilar. Ishlaganlari ishlagan edi.

Bir paytlar institutimiz direktorining o'rinbosari bo'lib ishlaganlar. Yor-do'stlarni so'ragan bo'ldilar. Gap aylanib, ana o'sha oyog'ini domlaning peshonalari oldida o'ynatgan akamizga taqaldi.

— Undan haqiqiy adabiyotchi chiqmaydi, – dedilar ustoz.

— Nega? – dedim qiziqib.

— Didi yetmaydi, farosati yo'q. Farosati bo'lsa, ho'v, bir gal borganimda, esingizda bormi, oyog'ini oyog'iga chalkashtirib, naqd peshonamning oldida o'ynatgan-a. Ilmi bordir, aqli bo'lishi mumkin, lekin farosati – yo'q…

G'arb – G'arb, Sharq – Sharq. Ehtimol, Sharq G'arb bo'lolmas, biroq farosat bobida G'arb ham Sharq bo'la olmaydi.

Demak, farosat deb atalgan narsaga ilm o'rganib, kitob o'qib ham ololmaslik mumkin ekan-da. Bu tarbiyaga bog'liq bir mezon ekan-da…

Sultonmurod OLIM,

O'zbekistonda xizmat ko'rsatgan

madaniyat xodimi