Ustuvor tashabbuslar aholining farovon turmushi uchun
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlis va O'zbekiston xalqiga yo'llagan Murojaatnomasi o'zining mazmunan boyligi va keng qamrovligi bilan ajralib turadi. Mamlakatimiz siyosiy hayotidagi eng muhim voqea bo'lgan ushbu tadbirda tugayotgan yildagi asosiy ko'rsatkichlar, yangi yilga mo'ljallangan maqsad va vazifalar e'lon qilindi. Murojaatnoma ilg'or tashabbuslar va yangi takliflarga boy bo'ldi. Unda islohotlarning yangi marralari va qonun ustuvorligi aniq misollarda va raqamlarda qayd etildi.
Murojaatnomada ko'tarilgan ko'plab masalalar, belgilab berilgan ustuvor vazifalar pirovardida inson huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini ro'yobga chiqarishga qaratilgani bilan e'tiborga molik.
Nutqning aksariyat qismi iqtisodiyot va uning tarkibiy islohotlariga bag'ishlanganida ham katta ma'no bor. Bugun jahon iqtisodiyotida kuzatilayotgan murakkab vaziyat iqtisodiyot tarmoqlarida keng ko'lamli chora-tadbirlarni amalga oshirishni taqozo etmoqda. Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan keng ko'lamli va samarali islohotlar natijasida yalpi ichki mahsulot hajmi ilk bor 80 milliard dollardan oshdi. Iqtisodiyotimizga shu yilning o'zida 8 milliard AQSh dollari hajmida to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar kirib keldi.
Mazkur vazifalar Ipakchilik va jun sanoatini rivojlantirish qo'mitasiga ham katta mas'uliyat yuklaydi. Mamlakatimizda pillachilik tarmog'ini rivojlantirish borasida ham qator ishlar amalga oshirilmoqda. Birgina pillachilik sohasini oladigan bo'lsak, yuksak e'tibor va yangicha yondashuv tufayli tarmoqda yuqori samaradorlik ta'minlanyapti. O'tgan 4-5 yil mobaynida davlat rahbarining ushbu sohaga doir qator qaror va farmonlari qabul qilinib, amaliyotga bosqichma-bosqich tatbiq etilayotgani bois o'zbek ipagining dovrug'i dunyoda oshib borayotir.
Qo'mitaning joriy yilgi faoliyati haqida to'xtaladigan bo'lsak, 2022 yilda ipak qurti ozuqa bazasini rivojlantirish maqsadida pillachilik klasterlari tomonidan 122,7 million tup tut ko'chatlari ekildi. Joriy yilda 4 marta pilla yetishtirish mavsumida 26,7 ming tonna pilla xomashyosi yetishtirilib, belgilangan prognoz ko'rsatkichlari 111 foizga bajarildi.
Tizim korxonalari tomonidan 2 trillion 15 milliard so'mlik ipak mahsulotlari ishlab chiqarildi va o'tgan yilga nisbatan o'sish sur'atlari 152 foizga yetkazildi.
Xususan, mahsulotlar kesimida 2,5 ming tonna xom ipak, 1,2 ming tonna ipak momig'i, 12 341,8 ming pogonametr ipak mato, 1,1 ming tonna kalavalangan ipak ipi, 1 694,6 ming dona tayyor ipakli mahsulot va 885 dona ipak gilamlari ishlab chiqarildi. 95,7 million dollarlik ipak mahsulotlari eksporti amalga oshirildi hamda o'tgan yilning mos davriga nisbatan o'sish sur'atlari 109 foizni tashkil etdi.
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 30 dekabrdagi qaroriga asosan 16 ta loyiha doirasida 24,9 million dollar miqdorida investitsiya mablag'lari jalb qilinib (shundan 1,4 million dollar to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar tashkil etdi), belgilangan reja ijrosi to'liq ta'minlandi.
Sohaga aynan Prezidentimizning e'tibori sabab bugun eski pillaxonalar o'rnida zamonaviy ipakchilik klasterlari tashkil etildi va qisqa davrda ularning soni 74 taga yetdi. Agar yanada aniqroq aytadigan bo'lsak, 2017 yilda bunday korxonalar soni, mamlakatimiz bo'yicha jami bor-yo'g'i, 19 ta edi va 30 foiz quvvat bilan ishlardi, xolos. Endilikda eski, tashlandiq binolar “nol” xarid qiymatida tadbirkorlarga berildi. Buning ortidan minglab ish o'rinlari yaratildi. Sohaga berilayotgan e'tibor pilla yetishtiruvchilarni behad quvontirayotgani bor gap. Ular bir yilda uzog'i bilan (3-4 mavsumda) bir oy davom etadigan, mavsumga yarasha mashaqqatli mehnatlari qadrini topayotganidan mamnun.
Xususan, pilla yetishtiruvchilar qayta ishlash korxonasi bilan kelishgan holda bir kilogramm hosil uchun 24 ming 700 so'mdan haq olmoqda. Birgina joriy yilning o'zida pilla yetishtiruvchilarga 656,3 milliard so'mdan ortiq mablag'lar yetishtirilgan pilla xomashyosi uchun berildi.
Yana bir muhim jihat shundan iboratki, pillakorning qisqa muddatli ishi rasmiylashtirilib, pensiya yoshi uchun talab etiladigan stajning uzluksizligi ta'minlanmoqda. Bularning barchasi davlatning soha rivojiga qaratayotgan e'tiborining amaldagi natijasidir.
Joriy yilda umumiy qiymati 30,7 million dollarlik 11 ta yangi loyihalar foydalanishga topshirildi. Buxoro viloyatidagi “Gijduvon ipag tola” MChJ, “Silk service” MChJ, Samarqand viloyatidagi “Urgut silk fiber company” MChJ, “Ishtixon silk” MChJ, “Ziyovuddin silk” MChJ, “Tayloq ipagi” MChJ, Namangan viloyatidagi “Zilol silk” MChJ, Surxondaryo viloyatidagi “Silk road text” MChJ, Toshkent viloyatidagi “Jinjuz silk co” xorijiy korxonasi, Andijon viloyatidagi “Afghan Bazar Silk Carpets” MChJ hamda Xorazm viloyatidagi “Xorazm pilla xolding” MChJ kabi korxonalar kelajakda soha rivojini ta'minlab, eksport salohiyatini oshirishga zamin yaratadi.
Tizimda aholi bandligini ta'minlash ustuvor vazifalardan biri hisoblanadi. Tarmoqda 1 million 153 ming nafar aholining bandligi ta'minlanib, belgilangan reja 102 foizga bajarildi.
Mamlakatimizda yashil olamni saqlash va ko'paytirish davlat siyosati darajasiga ko'tarildi. Xususan, Prezidentimiz Murojaatnomasida ham “Yashil makon” umummilliy loyihasi doirasidagi ishlarni kuchaytirish haqida to'xtalib o'tdi.
Yurtimiz bo'ylab amalga oshirilayotgan bu tashabbusni Ipakchilik va jun sanoatini rivojlantirish qo'mitasi, “O'zbekipaksanoat” va “Yaylov xo'jaligini rivojlantirish” uyushmalari xodimlari ham yakdillik bilan qo'llab-quvvatlab, ko'tarinki ruhda amalga oshirishmoqda.
Xususan, “Dolzarb 40 kunlik”da qo'mita va uning tizimidagi uyushmalar tomonidan mamlakatimiz bo'ylab 53 million 140 mingga yaqin tut ko'chatlari ekilmoqda. Shuningdek, sohada tut ko'chatchiligi borasida ilmiy izlanishlar olib borilib, bunda yangi natijalarga ham erishilmoqda.
Xususan, Andijonda tashkil etilgan “In Vitro” laboratoriyalari orqali mahalliy olimlarimiz tomonidan 18 turdagi noyob tut navlarini ko'paytirish va yiliga 6,5 million tup tut ko'chatini yetishtirish imkoniyati yaratildi.
Kelgusi yildagi rejalarga to'xtalib o'tadigan bo'lsak, asosiy e'tibor Prezident Murojaatnomasida belgilangan vazifalarni to'la-to'kis amalga oshirishga qaratiladi. Shu bilan birga, 4 ta pillachilik mavsumlarida 487,9 ming quti ipak qurti parvarishlanib, 27,5 ming tonna pilla xomashyosi yetishtirish rejalashtirilgan. 2 trillion 997 milliard so'mlik ipak mahsulotlari ishlab chiqariladi va o'tgan yilga nisbatan o'sish sur'atlari 149 foizga yetkaziladi.
Shu jumladan, 558 milliard so'm miqdoridagi 2,7 ming tonna xom ipak, 310,8 milliard so'm miqdoridagi 1,3 ming tonna ipak momig'i, 807,3 milliard so'm miqdoridagi 16 145,3 ming pogon metr ipak mato, 322,9 milliard so'm miqdoridagi 1,5 ming tonna kalavalangan ipak ipi, 993,4 milliard so'm miqdoridagi 4 967,2 ming dona tayyor ipakli mahsulotlar, 4,6 milliard so'm miqdoridagi 1 140 dona ipak gilamlari ishlab chiqariladi. 107,6 million dollarlik ipak mahsulotlari eksporti amalga oshirilishi belgilangan. 16 ta loyiha doirasida 25 million dollar miqdorida investitsiya mablag'lari jalb qilinadi hamda umumiy qiymati 35,4 million dollarlik 16 ta loyihalar foydalanishga topshiriladi.
Umuman Murojaatnomada Prezidentimiz kelgusi 2023 yilda mamlakatda amalga oshiriladigan jamiki muhim yo'nalishlar bo'yicha vazifalarni belgilab berdi. Ushbu vazifalarni bajarishga esa har birimiz mas'ulmiz.
Bahrom ShARIPOV,
Ipakchilik va jun sanoatini
rivojlantirish qo'mitasi raisi