Bebaho qadriyatlar tarannumi

Guliston shahrida bo'lib o'tgan III xalqaro baxshichilik san'ati festivalidan reportaj

Eng qadimiy san'at turlaridan biri bo'lgan baxshichilik milliy madaniyatimiz, ma'naviyatimiz, an'ana va qadriyatlarimizni o'zida mujassam etadi. Elimizning ezgu niyat hamda istaklarini ifodalaydi.

…Guliston shahri joriy yilning 6-8 may kunlari bayram og'ushiga cho'mdi. “To'yga to'yona bilan” deganlaridek bir guruh OAV vakillari va jurnalistlar Sirdaryoda o'tkazilayotgan III xalqaro baxshichilik san'ati festivali jarayonlarini yoritish maqsadida otlandik. Yo'l-yo'lakay esa hamkasblar bilan qizg'in suhbat, fikrlar almashinuvi, kuy-ko'shiqlar bilan zerikmadik.

Bu yerga uch kun davomida dunyoning 40 dan ortiq mamlakatidan do'stona bellashish uchun musiqachilar, baxshilar, oqin va ijrochilar kelishdi. Xususan, Qozog'iston, Qirg'iziston, Ozarbayjon, Rossiya, Turkiya, Vengriya, Koreya, Yaponiya kabi 30 dan ortiq mamlakatlardan ham ishtirokchilar tashrif buyurishdi. Sibir xalqlarining mistikasi, Kavkazning shijoatiyu Janubi-Sharqiy Osiyoning maftunkorligini bir sahnada, turli ijrochilar tomonidan tinglash imkoni bo'ldi.

 O'zbekiston Respublikasi Madaniyat va turizm vaziri Ozodbek Nazarbekovning so'zlariga ko'ra, xalqaro miqyosdagi bunday festival va anjumanlarni o'tkazishdan asosiy maqsad yo'qolib borayotgan bu nodir san'atni asrab-avaylash, milliy madaniyatning “tashrif qog'ozi”ga aylanib borayotgan folklor san'atini yanada keng targ'ib qilishdan iborat.

Bu galgi tadbir yurtimizda o'tkazilayotgan uchinchi festival bo'lib, oldingilari 2019 yilda Termiz va 2021 yilda Nukus shaharlarida o'tkazilgan edi.

Festivalda ishtirok etayotgan baxshilarning har biri o'z hududining milliy liboslarini kiygan: beqasam chopon, qashqar do'ppisi, surxon do'ppisi, belqars (belbog'), qora qalpoq, astarli chopon… Yana bir jihat: Qashqadaryo va Surxondaryo baxshilari qo'lida do'mbira bo'lsa, Xorazm, qoraqalpog'istonlik ijrochilar tor, dutor, qobuz cholg'u asbobidan foydalanishar ekan.

– Bu yerda, eng muhimi, ijodiy taj­riba o'rganamiz. Vatanimizda va xalqaro maydonda ijod qilayotgan yetuk baxshilarning sara namunalari bilan tanishamiz. Bu yilgi festivalda ustozlar bilan birga yosh baxshilarni ham ko'rib turibmiz. O'ylaymanki, bu an'ana uzoq vaqt davom etadi, – deydi qoraqalpoqlik yosh baxshi Atabek Tangribergenov.

Darhaqiqat, festivalning nufuzi yildan-yilga oshib bormoqda. Buni uning YuNESKO shafeligida o'tkazilayotgani, mazkur san'at bayramida Ta'lim, fan va madaniyat masalalari bo'yicha islom tashkiloti (AYSESKO), shuningdek, 40dan ortiq mamlakatlardan 300ga yaqin vakillar qatnashishidan ham anglash mumkin.

Festival doirasida “Zamonaviy baxshichilik san'ati: oltin merosning yangi ohanglari” nomli xalqaro ilmiy-­amaliy konferensiya o'tkazildi. Unda zamonaviy baxshichilik san'ati muammolari, oltin merosni o'rganish, tadqiq qilish, xalqaro baxshilar faoliyati va yosh kadrlar yetishtirish masalalari ko'rib chiqildi. Baxshilarni kamol toptirish bo'yicha ma'lumotlar berildi.

– 20 yildan buyon baxshichilik bilan shug'ullanaman. Bu menga ota meros kasb bo'lib, otam Mamay baxshi Samarqandda katta shuhrat qozongan Islom shoir maktabining davomchisi bo'lgan. Men Alpomish, Go'ro'g'li, Oychinor, Go'ro'g'lining tug'ilishi, Oysuluv kabi dostonlarni ijro etaman. Baxshidan ko'proq bilim va improvizatsiya talab etiladi. Chunki u doim jonli kuylaydi va bor mahoratini ijroda ko'rsatadi, – dedi yana bir ishtirokchi, samarqandlik Saim baxshi Ergashev.

Rossiyalik ishtirokchi Anastasiya Alekseeva esa:

– Men bu sohani o'rganayotganimga 5 yildan oshdi. Hozirda 1 ta mualliflik asarim bo'lib, u “Devushka udaganka” deb ataladi. Dunur, shamanskiy buben, xomus chalaman. O'zbekistonda birinchi marotaba bo'lishim, mazkur festivalda ko'plab ustozlarni ko'rib, ularning ijodini kuzatyapman. Turli millatlarning an'analari menga yanada ilhom bag'ishlamoqda,– deb o'z taassurotlari bilan o'rtoqlashdi.

Shahar markazida gastronomik ko'cha ham tashkil etilgan bo'lib, bu yerda respublikaning turli viloyatlaridan kelgan oshpazlar o'zlarining milliy taomlari bilan qatnashdi. Viloyatlar uchun ajratilgan alohida pavilonlarda esa milliy liboslar namo­yishi mehmonlar, ishtirokchilarga o'zgacha kayfiyat ulashdi.

Ochiq osmon ostida oqshom chog'i O'zbekiston xalq shoiri To'ra Sulaymon nomidagi amfiteatrida III Xalqaro baxshichilik san'ati festivalining tantanali ochilish marosimi bo'lib o'tdi. Maydonga festivalda ishtirok etayotgan 30 ta xorijiy mamlakatlarning bayroqlari olib chiqildi. Shundan so'ng Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning festival ishtirokchilariga yo'llagan bayram tabrigini Prezident davlat  maslahatchisi Odil Abdurahmonov o'qib eshittirdi.

Davlatimiz rahbari bayram tab­rigida ta'kidlaganidek, hayotning jonbaxsh sadosi kabi yangraydigan bu kuy-qo'shiqlar bugungi dolg'ali zamonda bizga odamzot naslining o'zagi bir ekani, bani bashar yagona tomirdan tarqaganini anglatib, yer yuzidagi barcha millat va elatlarni bir-birini tushunib, hamjihat va hamkor bo'lib yashashga da'vat etishi bilan, ayniqsa qadrlidir.

“Qadim-qadimdan do'mbira va chanqovuz sadolari yangrab kelgan, folklor bo'yicha boy meros va an'analarga ega bo'lgan bu saxovatli diyor bag'ridan Murod baxshi, Hamroqul baxshi, Gulmurod baxshi, Akram bulbul, Saidahmad va Saidmurod baxshi kabi ijodkorlar, Sirdaryoning faxru g'ururiga aylangan To'ra Sulaymon va Halima Xudoyberdiyeva singari atoqli shoirlar yetishib chiqqanini el-yurtimiz yaxshi biladi. Ularning xalqona donishmandlik bilan yo'g'rilgan baxshiyona ohanglari hozir ham munosib izdoshlar sozi va so'zida jaranglab turibdi” deyiladi tabrikda.

Shundan so'ng “Erkim, baxtim, moviy osmonim!” ruknida teatrlashtirilgan konsert dasturi namoyish etildi. 1500 nafar san'at ahli ishtirok etgan bayram tadbirida “Lazgi”, “Shodlik” ashula va raqs ansambllari, Qoraqalpog'iston davlat akademik musiqali teatrining balet artistlari, “Buxoro mavjlari” raqs ansambli, “Boysun” folklor-etnografik xalq ansambli, Yunus Rajabiy nomidagi “Maqom” ansambllarining chiqishlari ham o'zgacha shukuh bag'ishladi.

Tadbir so'nggidagi mushakbozlikni butun Guliston ahli hayajon bilan tomosha qilgan bo'lsa, ne ajab.

…Uch kun davom etgan festival yakunida Gran-pri o'zbekistonlik ishtirokchi Ilhom Norovga nasib qildi.

Shuningdek, to'rtta birinchi (Turkmaniston — Sarыev Garyagdы, Qoraqalpog'is­ton — Salamat Ayapov, Rossiya-Sandan Ares, Qirg'izis­ton-Risbay Isakov)  to'rtta ikkinchi (O'zbekiston — Rasulbek Abdurahmonov, Gruziya — Nugzar Kavtaradze, Hindis­ton — Sarvar Sabri Kamal, Bolgariya — ­Yaroslav Dmitrov Xristov) to'rtta uchinchi (O'zbekiston — Dilmurod Gulmurodov, Qozog'iston — Serik Jaqsiqulov, Mongoliya — Erdane Vat Yesun, Koreya — Shin Ja Sun) g'oliblari munosib e'tirof etildi.

Gran-Pri sohibi 7 ming AQSh dollari, birinchi o'rin sohiblarining har biriga 2,5 ming AQSh dollaridan, ikkinchi o'rinni qo'lga kiritganlar 1750 AQSh dollaridan, uchinchi o'rinni egallagan ishtirochilarga esa 1250 ming AQSh dollar miqdorida mukofot pullari topshirildi.

Milliy qadriyatlarimizni o'zida mujassam etgan baxshichilik san'atiga berilayotgan bunday yuksak e'tibor, albatta, o'z samarasini beradi.

O'z muxbirimiz.