Jonli tarix maskani

18 may – Xalqaro muzeylar kuni

Har  yurtning moziy  tilsimotlari,  milliy, ma'naviy-madaniy,   tarixiy qadriyatlaridan so'zlovchi jonli  kitobi  muzeylaridir. Xuddi shunday mamlakatimizdagi qadim madaniyat dargohlaridan biri  Termiz shahridagi  “Tarix  va  madaniyat  muzeyi”  to'qson yildan  buyon faoliyat  yuritib keladi. O'tgan yillar mobaynida  bir necha nomlar bilan atalgan  va muqim  qo'nim  top­masdan,  binodan binoga ko'chirilib kelingan   muassasa,  nihoyat, muhtaram  Prezidentimiz tashabbuslari  bilan 2019  yildan   muhtasham  imoratga  ega  bo'ldi.

Tarixga nazar solsak, o'zining  jonbozligi bilan  G.Parfyonov Surxon  vohasida birinchi muzeyni tashkil etishga kirishgan. U yoniga besh nafar maslakdoshlarini olib, faoliyatini ilmiy-tekshirish, eksponatlar to'plash va ommaviy-ma'rifiy ishlar targ'ibotidan boshlaydi. 1933 yilda tabiatga oid 239 ta, tarixga oid 701 ta, voha xalq xo'jaligini aks ettiruvchi  56 ta eksponat yig'ib, moslashmagan binoda  doimiy ko'rgazma tashkil etadi. Bir  yil ichida   muzey qoshida jonli burchak ochib, voha ta­biati, o'simliklar va hayvonot dunyosini o'rganishni  boshlaydi.  Tabiat bo'limini shakllantirib,  hayvonot turlaridan namunalar to'playdi. Olimning  bu  zahmatlari   besamar ketmaydi, albatta. Keyinchalik,  ya'ni 1939 yil boshida Termiz hayvonot bog'i muzeydan mus­taqil tashkilot bo'lib, ajralib chiqadi.

Viloyatning bu ma'naviy, ilmiy-madaniy markazi keyinchalik o'lkashunoslik  muzeyi  deb  atalgan va  10 nafar ilmiy xodim  faoliyat yuritgan. Ular taniqli olimlar, mashhur muzeyshunoslar M.Masson, V.Shishkin, B.Petrovskiy, G.Pugachenkova, V.Simonova, V.Kozlovskiy, R.Fayozov, B.Turg'unov, Sh.Pidayev, T.Annayev, Sh.Shaydullayev, I.Ismoilov, X.Saidov, I.Botirov va S.Meyliboyevalar  tajribasidan foydalanib katta ilmiy-amaliy manba  yaratishga  erishganlar.

Bugungi kunda Surxondaryodagi “Tarix va madaniyat” muzeyi samarali faoliyat yuritib kelmoqda. Shu kunga qadar xodimlardan 22 nafari ibratli mehnatlari uchun munosib  taqdirlangan. Jumladan, G.Parfyonov, V.Kozlovskiy, S.Meyliboyevalar “O'zbekis­tonda xizmat ko'rsatgan madaniyat xodimi”  faxriy unvoni bilan mukofotlangan. Ushbu maskanning aholini madaniy va ma'rifiy tarbiyalashdagi xizmatlari hisobga olinib,  10 nafar xodim  xalqaro nufuzli tashkilotlar diplomi, 12  nafari vazirlik faxriy yorliqlariga  sazovor bo'ldi.

Ayni paytda Termiz shahridagi “Barkamol avlod” ko'chasidagi  3 qavatli muhtasham binoda  faoliyat  olib borayotgan maskanda tabiat, arxeologiya,  xalq  xo'jaligi, tasviriy san'at,  mustaqillik davri, Ro'zi  Choriyev  galereyasi, etnografiya   bo'limlari bo'lib,   ularda  80 nafardan ortiq  xodim   ish  yuritmoqda. Hozirda muzeyimizda 16 ta yo'nalish   bo'lib, ular  fondida 61 ming  325 ta eksponat mavjud. Shundan noyob  kolleksiyalar  3150 tani tashkil etadi.

Tariximiz ko'zgusi bo'lgan muzeylar milliy ma'naviy qadriyatlarimiz bo'lgan eksponatlarni xalqimizga namoyish  etadigan  maskangina bo'lmasdan, moziyning tilsimli  sahifalaridan  so'zlovchi  ulkan  va  tirik    qomusiy  kitob   hamdir.

Xurshida  SATTOROVA,

Termiz  shahridagi

“Tarix  va madaniyat” muzeyi

ilmiy  xodimi