Hayot maktabidan saboqlar
Bir shoiraning yubileyi davom etardi. Davrada ijod ahlining turli vakillari o'tiribdi. Muqaddas opa ikki qator narida o'tirgan yigitni eslay olmadi. Yonidagi hamkasbidan so'radi. “Bu yigit taniqli yozuvchi-ku, tanimadingizmi?” deganda esladi va beixtiyor:
– Ha, bu baxt o'g'risi-ku, – deb yubordi.
Ko'plab ijodkorlarning ustozi, O'zbekistonda xizmat ko'rsatgan madaniyat xodimi Muqaddas Abdusamatova ishq, vafo, sadoqat haqida yozib, gapiga amal qilmagan ijodkorlarni ayab o'tirmaydi. Axir biz ijod ahli oila qurishda namuna bo'lishimiz kerak, — deydi.
Yaqinda “Zarvaraq” nashriyotida chop etilgan “Oila – muqaddas” deb nomlangan kitoblarini mazza qilib o'qib chiqdim. Muallif oilani bir muqaddas imoratga o'xshatib, iroda, sadoqat, sabr-toqat, poklik, shirinsuxanlik, odamoxunlik, matonat kabi fazilatlarning bu bino qurilishidagi o'rnini ko'rsatib beradi. “Aytaylik, yangi oila bunyod bo'ldi, — deb yozadi muallif. — Kelin yangi uyga, sharoitga ko'nikma hosil qilishi uchun vaqt kerak. Xonadonda qaerda nima turishi, qachon qaysi ishni bajarishi kerakligini sekin-asta o'rganadi. Ba'zida ayrim qaynonalar sabri chidamasdan kelinni koyishga, uquvsizlikda ayblashga tushishadi. Bunday paytda kelinda o'rganishga intilish susayadi, qiladigan ishini ham bajarmay qo'yadi”. Ushbu satrlar kitobning “Sabr – oila ustuni” bobidan olindi. Albatta, hamma narsaga bir lahzada erishib bo'lmaydi. Buning uchun kelin ham, qaynona ham sabr qilishi kerak. Juda ko'p insonlar ana shu sabr tufayli baxtli hayotga erishganliklarini muallif yaxshi biladi.
Kutilmagan mehmonni qanday qarshi olish kerak? Albatta, dasturxonga qo'yiladigan noz-ne'matlar o'z yo'liga. Eng avvalo, ochiq chehra bilan gaplashish talab qilinadi. Yuzni tund qilsangiz, har qancha urinmang, mehmon sizdan xursand bo'lmaydi. Kitobda odamoxunlik va shirinsuxanlik haqida yaxshi misollar keltirilgan. Shunisi borki, muallif o'zi guvoh bo'lgan ibratli voqealarni hikoya qilish orqali falsafiy umumlashmalar yasaydi. Bu usuldagi fikr kitobxonning qalbiga yaxshi yetib boradi.
Keyingi bob “So'z sehri” deb atalib, unda bolaning uyiga kelgan payti go'dakni ilk bor erkalashdan to birinchi “aya” degan so'zni aytish damigacha hikoya qilinadi. “Birinchi qadam” bobida esa rivojlanishning keyingi bosqichi haqida so'z ketadi. Shu o'ringa kelib bolakayning ilk yurishi, bog'chaga borishi, maktab sari qadam qo'yishi, kamolga yetishi bayon etiladi. Yuragimiz zavq-shavqdan jumbushga kelsa, beixtiyor bu so'zlar she'rda ifodalanadi. Muqaddas opa ham haqiqiy shoira sifatida boblar orasida she'riy satrlar bitadi. Kitobning so'ngida nabiralarga bag'ishlab yozgan she'rlarini joylashtirgan.
Oilani muqaddas deb bilsak, jamiyat ham go'zal bo'ladi. Namunali oilalar yangi O'zbekistonimizga bezak bo'layotgani jonli misollar orqali hikoya qilinadi. Qachonki, inson vatanning asosiy bo'g'ini bo'lmish muqaddas qo'rg'onining mustahkam bo'lishiga harakat qilib yashasa, hayoti mazmunga to'ladi. Bularni yanada teranroq his qilish uchun esa ushbu kitobni albatta o'qish kerak.
Shuhrat JABBOROV,
O'zbekistonda xizmat ko'rsatgan jurnalist